آمریکا و مدل بایدنی در مشت گرفتنِ سعودی

اوایل هفته گذشته و در آستانه فرارسیدن بیستمین سالگرد حملات یازده سپتامبر ۲۰۱۱، «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا دستور بازبینی اسناد مرتبط با تحقیقات پلیس فدرال، اف بی ای درباره این حملات را جهت انتشار عمومی صادر کرد.

بعد از این دستور مقامات سعودی اظهار داشتند از تصمیم آمریکا برای افشا و انتشار علنی اسناد محرمانه مربوط به حملات ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ استقبال می‌کنند. سفارت عربستان در واشنگتن با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که انتشار علنی این اسناد به «اتهام های نادرست و واهی» علیه ریاض درباره دست داشتن عربستان در این حادثه پایان می دهد.

گزارش کمیسیون ۱۱ سپتامبر هم هیچ مدرکی مبنی بر اینکه دولت عربستان بودجه حملات القاعده را تامین ساخته، ارائه نداد؛ هرچند این کمیسیون به دخالت احتمالی خیریه‌های تحت حمایت دولت عربستان اشاره کرده است.

تبرئه عربستان و ناامیدی خانواده‌های قربانیان به نوعی تداوم رویکرد واشنگتن در پرونده سلاخی «جمال خاشقچی» بود که اکتبر ۲۰۱۸ در استانبول اتفاق افتاد.

«ارزیابی نقش دولت سعودی در کشتن جمال خاشقچی» عنوان گزارشی چهار صفحه‌ای بود که ۲۵ فوریه از سوی «آریل هاینس» مدیر اطلاعات ملی آمریکا از طبقه‌بندی محرمانه خارج شد.

براساس این گزارش، تعدادی از اعضای تیم ۱۵ نفره سعودی که در مهرماه ۹۷ پیش از کشته شدن خاشقچی وارد استانبول شدند، افراد وابسته به مرکز مطالعات و امور رسانه‌ای در دربار سعودی بودند که مدیریت آن را مشاور نزدیک بن سلمان بر عهده داشت و ۷ تن از آنان نیز اعضای زبده تیم حفاظت شخصی محمد بن سلمان معروف به «نیروی واکنش سریع» بودند.

در گزارش اطلاعاتی آمریکا تصریح شده است که در زمان قتل خاشقچی، «ولیعهد سعودی فضا را به گونه‌ای درآورده بود که دستیارانش از خطر اخراج یا بازداشت در صورت انجام ندادن وظایف تعیین شده می‌ترسیدند».

وزارت خزانه‌داری آمریکا ساعتی پس از انتشار این گزارش در دولت بایدن، تحریم‌هایی را علیه این نیروی واکنش سریع موسوم به «یگان ببر» (وحده النمر) و نیز معاون پیشین «ریاست دستگاه اطلاعاتی عمومی» عربستان وضع کرد.

همچنین وزارت خارجه آمریکا با اعمال محدودیت صدور ویزا به ۷۶ تبعه عربستان سعودی، ورود آنان به خاک ایالات‌متحده را ممنوع اعلام کرد. « آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه آمریکا با اعلام این خبر گفت که ایالات‌متحده آمریکا، دولت‌ها و افرادی را که به فعالان، ناراضیان و خبرنگاران حمله و یا آن‌ها را تهدید می‌کنند، تحمل نخواهد کرد.

با این حال و بر خلاف وعده‌های بایدن و حملات انتخاباتی‌اش به «دونالد ترامپ»، روابط ریاض و واشنگتن دچار تغییری ملموس و معنادار نشد.

به اعتقاد ناظران سیاسی، بعد از انتشار این گزارش‌ها تنها چیزی که در مناسبات میان دو طرف تغییر می‌کند رویکردها و اهرم های فشار آمریکا است. علاوه بر این، احتمالات زیادی درباره پنهان کردن عمدی اطلاعات در این گزارشات وجود دارد، اما آنچه که مشخص به نظر می‌رسد این است که دولت دموکرات آمریکا قصد ندارد به دلیل پیامدهای افشای جزئیات پرونده ترور جمال خاشقجی و ۱۱ سپتامبر مناسبات خود را با عربستان به شکل جدی تحت الشعاع قرار دهد.

خبرگزاری بلومبرگ چندی پیش با انتشار گزارشی مدعی شد واشنگتن با استفاده از پرونده جمال خاشقجی می‌تواند در چندین مورد عربستان را تحت فشار قرار دهد که از جمله آن‌ها پرونده جنگ یمن و پرونده هسته‌ای ایران است.

واشنگتن‌پست نیز با انتشار گزارشی درباره آینده روابط عربستان و آمریکا در دوره بایدن نوشت احتمال دارد تنش‌های جدیدی میان دو کشور به وجود آید اما در روابط تاریخی دو طرف تغییری ایجاد نشده و آمریکا همچنان به فروش سلاح به عربستان ادامه خواهد داد.

روزنامه فاینشنال تایمز نیز طرح گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر اینکه دولت بایدن قصد کنار زدن بن سلمان را دارد رد و تاکید کرده است، هدف اصلی بایدن از تحت‌فشار قرار دادن محمد بن سلمان خاتمه دادن به زیاده‌خواهی‌ها و سیاست افراطی ترامپ و دامادش کوشنر است که دست ولیعهد سعودی را در انجام هرگونه رفتارهای گستاخانه باز گذاشته بودند.