«کاناپوس وی»؛ ماهواره روسی که آمریکایی‌ها می‌گویند خاورمیانه را زیر ذره‌بین ایران می‌گذارد

در ادامه جدال‌های آمریکا با دولت‌هایی مثل ترکیه بر سر خرید سامانه «اس۴۰۰»، طی روزهای اخیر هند هم با تهدید واشنگتن به تحریم در صورت خرید این تسلیحات از روسیه مواجه شد.

بسیاری از تحلیلگران، هدف نهایی تهدید و تحریم‌های واشنگتن را محدودسازی نظامی- امنیتی رقیب بزرگ یعنی مسکو می‌دانند تا تنگ‌کردن عرصه بر مشتریانی مثل هند و ترکیه که خود به نوعی شریک آمریکا به حساب می‌آیند.

در همین ارتباط و در کنار موضوع به چالش کشیده شدن برتری آمریکا درزمینهٔ ساخت و پرتاپ ماهواره‌های نظامی و جاسوسی از سوی دولت‌هایی نظیر چین و روسیه در یک دهه اخیر، موضوع روابط سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی ایران و روسیه به‌ویژه درزمینهٔ فروش تسلیحات نظامی و انتقال تکنولوژی‌های نوین ماهواره ای از روسیه به ایران همواره با حساسیت فوق العاده مقامات آمریکایی مواجه بوده است. به همین خاطر آمریکا تمامی توافقات و همکاری‌های نظامی و امنیتی دو کشور ایران و روسیه را به‌دقت زیر نظر دارد.

اکنون ارتقاء توانمندی‌های موشکی، پهپادی و فضایی ایران به یکی از دغدغه‌های اصلی مقامات آمریکایی در قبال ایران تبدیل شده است و در این راستا چندی پیش خبرگزاری «بلومبرگ» به نقل از ژنرال «کنت مک کنزی»  فرمانده ستاد نیروهای آمریکایی در غرب آسیا (سنت کام) اعلام کرد که آمریکا برتری هوایی خود در منطقه غرب آسیا را به دلیل توانمندی‌های پهپادی ایران از دست داده است.

ژنرال مک کنزی در جلسه استماع کنگره سخنانی به زبان آورد که برای بسیاری از ناظران سیاسی و همچنین قانون‌گذاران آمریکایی تازگی داشت. وی با اشاره به تهدیدهای روزانه ایران علیه آمریکا در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا آمریکا برتری هوایی خود را در خاورمیانه از دست داده است، اظهار داشت «استفاده گسترده ایران از پهپادهای کوچک و متوسط برای عملیات‌های شناسایی و هجومی بدین معناست که ما برای اولین بار از زمان جنگ شبه‌جزیره کره  در اوایل دهه ۱۹۵۰ میلادی بدون برتری کامل هوایی، عملیات انجام می‌دهیم.»

اخیراً روزنامه «واشنگتن‌پست» به نقل از مقا‌م‌ها و منابع مطلع آمریکایی مدعی شده است که دولت روسیه در حال ارائه تکنولوژی یک سیستم ماهواره‌ای پیشرفته به ایران است که تهران را قادر می‌سازد اهداف نظامی بالقوه را در خاورمیانه مورد ردیابی و پایش قرار دهد.

مطابق گزارش این روزنامه آمریکایی، بر اساس توافقات انجام شده فی ما بین مقامات تهران و مسکو قرار است روس‌ها یک ماهواره جاسوسی تحت عنوان «کاناپوس وی» ( Kanopus-V ) را که به دوربین‌هایی باکیفیت بسیار بالا مجهز است، به ایران انتقال دهند؛ تجهیزاتی که می‌تواند ظرف چند ماه از روسیه به مدار زمین پرتاب شود و توانمندی‌های نظارتی مستمر ایران در کل منطقه خاورمیانه بر اهدافی نظیر پالایشگاه‌های نفت در حوزه خلیج‌فارس، پایگاه‌های نظامی اسرائیل و پادگان‌های عراق که میزبان نیروهای آمریکایی هستند؛ ارتقاء  دهد.

واشنگتن پست همچنین مدعی شده است با وجود تجاری بودن این ماهواره، مقامات ایرانی از سال ۲۰۱۸ در حال رایزنی با مقامات روس بوده اند و در جریان سفرهای متعددی به روسیه مقامات این کشور را متقاعد کرده اند که این ماهواره را در اختیار ایران قرار دهند.

همچنین گزارش ها حاکی از آن است که کارشناسان هوا-فضای روس در بهار سال جاری میلادی به ایران سفر کرده اند تا نیروهای ایرانی را برای هدایت این ماهواره آموزش دهند. در این گزارش ادعا شده ماهواره کاناپوس قرار است از روسیه پرتاپ شود و مجهز به یک دوربین با قابلیت تصویربرداری باکیفیت ۱.۲ متر است که پیشرفت قابل‌توجهی برای توانایی‌های فعلی ایران محسوب می‌شود. هرچند گفته می شود که  قابلیت این ماهواره هنوز به پای کیفیت ماهواره‌های جاسوسی آمریکا یا سایر ماهواره‌های تجاری نخواهد رسید.

به نوشته برخی رسانه‌ها، مخالفان بازگشت آمریکا به برجام هم‌زمان با انتشار این گزارش عملیات روانی گسترده ای را علیه فعالیت‌های منطقه ای ایران به راه انداخته اند تا بدین‌وسیله از احیای برجام ممانعت به عمل آورند.

«جالینا پورتر» معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در واکنش به انتشار این خبر اظهار داشته است که آمریکا با دقت این موضوع را تحت نظر دارد و کاملاً از ابعاد و زوایای پیدا و پنهان آن آگاه است. در این میان «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهور روسیه نیز در مصاحبه ای با شبکه «ان بی سی نیوز» درخصوص گزارش روزنامه واشنگتن پست اظهار داشت «این گزارش فقط یک خبر جعلی است. دست‌کم من از این موضوع بی اطلاع هستم. احتمالاً آن‌هایی که در این خصوص صحبت کرده اند، بیشتر می دانند. این خبر کاملاً بی‌معنی و مزخرف است.» پوتین درعین‌حال به توسعه برنامه ها و همکاری‌های فنی و نظامی با دولت ایران اشاره کرده بود.