طرح تازه برای ماجرای «کی داده کی گرفته»

برخی نمایندگان مجلس تصمیم دارند در قوانین مربوط به مهریه تغییراتی بدهند؛ تغییراتی که در قانون اجرای محکومیت‌های مالی، ماده مربوط به اعسار و سایر ضوابط قانونی مربوطه به وجود می‌آید و روند مطالبه مهریه را عوض خواهد کرد. نکته اینجا است که این قوانین تنها در مرحله طرح هستند و در کمیسیون تخصصی مجلس (حقوقی و قضایی) در دست بررسی قرار دارند ولی برخی فعالان حقوق زنان معتقدند این تغییرات باعث مشکلات زیادی برای زنانی می‌شود که قصد طلاق گرفتن یا مطالبه مهریه خود را دارند.

به گزارش ایران مامن، سوال اینجاست که این اصلاحیه‌ها شرایط را برای طلاق سخت می‌کند یا آسان‌تر؟ از سوی دیگر شرایط برای زن سخت‌تر می‌شود یا مرد؟ برخی از فعالان حقوق زنان، مهریه را اهرم فشاری می‌دانند تا از این طریق حقوقی را که به گفته‌شان زنان از آن محروم هستند بگیرند، مانند حق طلاق. از سوی دیگر شرایط اشتغال و درآمد برابر در جامعه نیز نکته دیگری است که آن‌ها مطرح می‌کنند. در همین حال برخی از مخالفان، آن را ابزار کسب مال از سوی پاره‌ای از زنان می‌دانند و خواهان این هستند که مهریه یا حذف شود یا امکان ثبت مهریه بالا نباشد.

اینجا است که به نظر می‌رسد چون تغییرات مربوط به قوانین مطالبه و اخذ مهریه در سال‌های اخیر زیاد بوده و روند موجود چندان مورد رضایتِ مخصوصا زنان نیست، احتمال تغییر در قوانین مرتبط با مهریه چندان جدی نخواهد بود. به بیان دیگر نباید انتظار داشت یک شبه و با یک طرح مجلس، قوانین مربوط به مطالبه مهریه که به صورت خودکار روی روابط بین زوجین در خانواده های دارای اختلاف –از جمله طلاق گرفتن زنان و زندان افتادن مردان بدهکار مهریه- اثر دارد، تغییر اساسی کند.

طرح تازه مهریه و تغییرات پیشنهادی

در طرح جدید مهریه ابتدا مطرح شده که اشخاصی که اقساط مهریه عقب مانده دارند یا دائماً به عقب می‌افتد دیگر به شکل سابق پرونده‌ای در دادگستری برای این افراد تشکیل نخواهد شد. همچنین در قانون جدید تا ۱۴ سکه معاف از حق ثبت شده است و تا ۱۰۰ سکه ۱.۱ درصد و از ۱۰۰ تا ۲۰۰ سکه دو درصد و از ۲۰۰ سکه به بالا ۱۵ درصد مالیات در قانون دیده شده است؛ یعنی افرادی که می‌خواهند سند ازدواج خود را دریافت کنند باید مبلغی را به حساب دولت واریز کنند تا بتوانند سند ازدواج خود را دریافت کنند.

بر اساس طرح اصلاح قانون نحوه رسیدگی به محکومیت‌های مالی مهریه، در موردی که دادگاه به تقسیط پرداخت مهریه حکم کند و محکوم بایستی طلا بپردازد، در صورتی‌که به دلیل نوسان شدید در بازار، قیمت سکه تغییر فاحش (بیش از بیست درصد) یابد به نحوی که به تشخیص رئیس قوه قضائیه نوعاً پرداخت اقساط محکومٌ به برای افرادی که تغییر خاصی در وضعیت مالی آنان رخ نداده است موجب عسر و حرج شود، به صرف تقاضای محکوم‌علیه، حکم تقسیط مهریه بدون نیاز به تشریفات رسیدگی به مدت ۲سال به نسبتی که از سوی رئیس قوه قضائیه در مورد اختلاف قیمت سکه قبل و بعد از نوسان اعلام شود تعدیل می‌گردد.

زندانیان مهریه چند نفرند؟

بر اساس آمار زندانیان بدهکار مهریه در اردیبهشت‌های پنج سال اخیر، جمعیت مردان بدهکار صداق از آمار ۲هزار و ۵۰۰ زندانی در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ به مرور در سال ۱۳۹۸ با یک شیب تند به تعداد ۱۲۲۹ محبوس کاهش می‌یابد و با تأکید مکرر مراجع عظام تقلید در خصوص «عذر حبس بدهکاران دیون غیرمعوض» این اعداد در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به ترتیب تا عدد ۹۴۵ و ۸۲۱ زندانی مهریه تقلیل می‌یابد.

طرحی که باید به کل از نو درانداخت

از دید برخی ناظران و کارشناسان، تغییرات قانون مهریه به نفع هیچکس نیست؛ نه مردی که قصد ندادن مهریه دارد از آن سود می برد و نه زنی که مطالبه و اخذ مهریه را تنها راه رهایی از زندگی ای می بیند که در آن گرفتار شده، از این تغییرات، نفعی نخواهد برد. بررسی بدون قصد و غرض قوانین مهریه در ایران حاکی از آن است که بازی «تعیین و مطالبه مهریه» هم برای زن و هم مرد، بازی دو سر باخت است. اگر مهریه در حال جاری شدن صیغه نکاح و عقد، پرداخت شود، هر دو طرف، خیالشان تخت است آن را داده و گرفته اند ولی اگر به صورت نسیه، مهریه در سند نکاح مشخص شود و بعدا مرد نخواهد یا نتواند آن را بپردازد و زن هم به هر دلیلی –از جمله فشار برای گرفتن طلاق یا تامین معاش- قصد مطالبه و گرفتن آن را داشته باشد، این ابزار تبدیل به کابوسی ویرانگر برای دو طرف زندگی ای خواهد شد که ادامه آن به صلاح هیچکس نیست.

از این منظر، با تعیین و دریافت مهریه در زمان عقد ازدواج، باید سرنوشت حقوق دیگر زوجه از جمله حق تعیین مسکن و مکان زندگی، وکالت زوجه از سوی زوج در جاری کردن طلاق به دلایلی مانند نپرداختن نفقه، عدم حس معاشرت و…، حق رفتن بر سر کار، حق تحصیل، حق خروج از کشور و… هم مشخص شود و در اینجا است که شاید از لحاظ حقوقی، روابط بین زوجین به تعادل برسد، در غیر این صورت چانه زدن برای قسط بندی مهریه در دادگاه، دویدن دنبال طلاق یا کار کردن زن در خارج از منزل، گرفتن حق تحصیل یا خروج از کشور، نیاز به هفت جفت کفش آهنی و هفت عصای آهنی دارد تا در راه پله و راهروهای دادگاه خانواده آن را پوساند و عاقبت هم هر دو طرف این معامله، زن و مرد، بازنده خواهند بود.

آیا مالیات بر مهریه در راستای ازدواج آسان است؟

دولت برای افزایش ازدواج و فرزندآوری طرح‌های زیادی از طریق نهادها و سازمان‌های مختلف اجرا کرد. اما حالا بر اساس طرح جدید مجلس قرار است در همان ابتدای ثبت ازدواج، مالیات وضع شود. قرار است حق ثبت از دو طرف هر یک به میزان ۵۰ درصد اخذ شود.اما آیا مالیات بر مهریه در در راستای ازدواج آسان است یا خیر؟ در شرایط اقتصادی فعلی مالیات چه تبعاتی دارد؟