خوب و بدِ بازگشایی مدارس بعد از کرونا

باز شدن مدارس پس از دو سال و خورده‌ای یک سری محاسن و اتفاق‌های خوب به دنبال خود دارد و طبیعتا یک سری معضلات نیز دارد. ابتدا از قسمت‌های خوب و محاسن آن شروع می‌کنیم؛ بچه‌ها کلا در محیط مدرسه، به‌غیر از درس واطلاعات علمی که از کتاب دریافت می‌کنند خیلی چیزهای دیگر هم یاد می‌گیرند مثل تعاملات اجتماعی که باید با هم سن و سال‌های خود داشته باشند، مهارت‌های اجتماعی که در این تعاملات به‌دست می‌آ‌ورند، مدیریت هیجانی مهارت‌های تصمیم‌گیری و مهارت‌های ارتباطی و … . از هم طرفی نظم‌پذیری و قانون‌پذیری را نیز یاد می‌گیرند.

همین زمانی که دانش‌آموزان به مدرسه می‌روند و سر یک زمان خاصی بر می‌گردند و همچنین وسایلی که با خود حمل می‌کنند، این خود یک آموزش است و مسئولیت‌پذیری و وظیفه‌شناسی که در بچه‌ها ایجاد می‌شود.

در این دو سال که مدرسه‌ها تعطیل بود و دانش‌آموزان به‌صورت آنلاین آموزش می‌دیدند، روابط و تعاملات اجتماعی بچه‌ها خیلی ضعیف شد. در کنار آن بچه‌ها در شرایطی به مدرسه نرفتند که استرس و اضطراب را نیز تجربه می‌کردند خصوصا قبل از واکسیناسیون این استرس در خانواده‌ها بیشتر بود. برخی از خانواده‌ها عزیزان خود را از دست دادند و این سبب شد که اضطراب به‌طور مضاعف به بچه‌ها تزریق شود.

بچه‌ها باید به مدرسه بروند تا هیجانات خود را به هنگام بازی با دوستانشان تخلیه کنند. با باز شدن مدرسه با چند موضوع رو به رو هستیم؛ بچه‌هایی که بین آموزش آن‌ها وقفه افتاده و در یک سری مهارت‌ها مثل مهارت اجتماعی و ارتباط با همسالان، از سن خودشان عقب مانده‌اند و آن چیزی که باید در یکی دو سال متناسب با سن و فرایند مدرسه یاد می‌گرفتند اتفاق نیافتاده است و وقتی وارد مدرسه می‌شوند ما انتظار داریم کودک در حد یک دختر یا پسر ۱۲ ساله در روابط با همسالان خود رفتار کند اما متاسفانه مشاهده می‌شود که این دختر یا پسر در سن ۹ سالگی خود مانده است. به این ترتیب، توقع و انتظاری که از این بچه‌ها داریم خیلی متناسب با سنشان نیست. پس باید به کودک فرصت داد تا این عقبماندگی در رشد اجتماعی، جبران شود.

موضوع دیگری که با آن رو به رو هستیم کودکان سال اولی هستند که تا به‌حال وارد هیچ محیط اجتماعی نشده‌اند و حتی به مهد و پیش‌دبستانی هم نرفته‌اند. این بچه‌ها دچار معضلی بنام اضطراب جدایی می‌شوند زیرا تا به‌حال عادت نداشته‌اند از خانواده جدا شوند.

پیشنهاد ما به خانواده‌ها خصوصا برای سال اولی‌ها این است که احساس امنیت را به بچه بدهند. حتما فرزند را تا مدرسه همراهی کنند تا فرزند احساس امنیت را با خود داشته باشد و آرامش ذهنی‌اش برقرار بماند و مخدوش نشود، بخصوص در سن شش هفت سالگی کودکان بیشتر نگران این هستند که از پدر و مادر جدا می‌شوند و بعضا احساس می‌کنند پدر و مادر را از دست داده‌اند.

گاهی کودکان برای اینکه خودشان را از مدرسه جدا کنند و پیش پدر و مادر بمانند، بازی‌های هیجانی و قشقرق راه می‌اندازند و بدقلقی می‌کنند خود را به مریضی می‌زنند و… . وظیفه والدین در این جور موارد این است که در حالی که به فرزند احساس امنیت، عشق و مهر به فرزند خود می‌دهند، تسلیم بازی‌های هیجانی فرزند نشوند. همزمان شماره تلفنی بنویسند و در کیف فرزند بگذارند و به او این اطمینان را بدهند که هر زمان لازم شد تماس بگیر. ما خودمان را به تو می‌رسانیم در واقع با این کار والدین در دسترس بودن را به بچه یادآوری می‌کنند.

تا زمانی که عقب‌ماندگی رشدی در زمینه بُعد اجتماعی و تعاملات اجتماعی پیش بیاید، نقش معلم و مربیان مدرسه بسیار موثر است. یکی از مهمترین چیزهایی که لازم است در ذهنشان باشد این است که انتظارات را از دانش‌آموزان به حداقل برسانند.

در فرایند رشد تحولی کودکان، در هر رده سنی که هستند یک سری انتظاراتی در رابطه با  توانمندی‌هایشان وجود دارد؛ چه در حوزه اجتماعی و چه در حوزه علم.

کودکان بیش از دو سال است که از مدرسه دور مانده‌اند و ارتباط با همسالان خود را تجربه نکرده‌اند. خیلی از مهارت‌ها را یاد نگرفته‌اند؛ اینکه چطور وارد بازی‌های گروهی شوند و چطور مسائل و مشکلاتشان را حل کنند.

بسیار مهم است که معلمان و مربیان هم پله به پله مهارت‌ها را به بچه آموزش دهند و اگر دانش‌آموز کلاس چهارم و پنجم است این را در نظر بگیرند که بیش از دو سال از مدرسه دور بوده‌اند و خیلی از این تعاملات را یاد نگرفته‌اند. پس در نتیجه انتظاراتشان را متناسب با این غیبت در نظر داشته باشند.

معلمان و مربیان مدرسه انتظاراتشان را از دانش‌آموزان باید متعادل کنند؛ صبوری کنند و آموزش‌های لازم را در بُعد اجتماعی، کارکردهای گروهی و … قدم به قدم پیش ببرند تا رشد در دانش‌آموز اتفاق بیافتد و به سن واقعی خود برسد.