عملیات «اطلاعات انسانی»؛ زنان علیه زنان

اطلاعات انسانی یا HUMINT نقش مهمی در عرصه اطلاعات ‌و امنیت ملی به ویژه در ارتش ایالات‌متحده دارد. این نقش چه در برابر دشمنان سنتی دولت-ملت باشد و چه در برابر تهدیدهای جدیدتر و برجسته‌تری مانند شبکه‌های تروریستی یا امنیت سایبری به دلیل غلبه قاطع نقش عامل انسانی حتی در جنگ‌های امروزی نیز همچنان به عنوان یک نیروی مسلط در یک عملیات اطلاعاتی مطرح می‌شود.

فعالیت‌های اطلاعات ‌انسانی عمدتاً برای به دست‌آوردن اطلاعات حیاتی با استفاده از یک عامل انسانی به عنوان منبع یا جمع‌آوری‌کننده اطلاعات طراحی شده‌اند و درواقع در این نوع عملیات انسان ابزار اصلی جمع‌آوری اطلاعات است.

به گزارش اینتل‌نیوز در هفته‌های اخیر انتشار مقاله‌ای در مجله بین‌المللی اطلاعات و ضداطلاعات از سوی استفان‌لاو و فارینا‌بائر، سؤالات مهمی در مورد مشارکت مؤثری که زنان می‌توانند در این شاخه از اطلاعات نظامی از خود نشان‌دهند را به وجود آورده ‌است.

در این گزارش سعی بر این است تا ضمن ارائه تعاریفی از اطلاعات انسانی و کاربردها و ویژگی‌های آن با استناد به برخی نکات مقاله مذکور و نیز شرح مختصری از برخی تجربیات زنان ارتش آمریکا در عراق در زمینه اطلاعات انسانی دیدگاه متفکران آمریکایی در زمینه افزایش نقش زنان در اطلاعات انسانی مورد واکاوی قرار بگیرد.

وب‌سایت تخصصی کریرسین‌میلیتاری متخصصان اطلاعات ‌انسانی را عناصری برمی‌شمارد که نقاط قوت، استعدادها، تاکتیک‌ها، تجهیزات، پرسنل و قابلیت‌های دشمن را از طریق جمع‌آوری اطلاعات از میان افراد شناسایی می‌کنند و اسناد و سایر داده‌های اطلاعاتی به دست‌آمده را برای شناسایی سرنخ‌های بالقوه دستیابی به یک هدف غربال می‌کنند.

آن‌ها اطلاعات خود را از طریق انجام مصاحبه‌ها، بازجویی‌ها و غربالگری‌های اسناد و نظارت مستمر بر این مراحل و در صورت لزوم با همکاری مترجمان به دست آورده و از اطلاعات موجود در رسانه‌های مختلف نیز برای دستیابی به داده‌های خام مورد نیاز خود استفاده می‌کنند. این متخصصان همچنین ممکن است که در پاره‌ای موارد یک عملیات روانی را برای کنترل و تحت تأثیر قرار دادن گروه‌ها از طریق ارتباطات متقاعدکننده برنامه‌ریزی و اجرا نمایند.

وب‌سایت سندباکس نیز در گزارشی در رابطه با اطلاعات انسانی به بررسی کاربرد این علم در جوامع اطلاعاتی و ضداطلاعاتی ایالات‌متحده پرداخته و بیان می‌دارد که این واژه که تعبیر انگلیسی آن  HUMINT می‌باشد هر چند در ظاهر ممکن است واژه‌ای نامفهوم به نظر بیاید اما در عمل یک عنصر اساسی برای هر استراتژی دفاع ملی است و از بسیاری جهات، قدیمی‌ترین و طولانی‌ترین شکل جاسوسی است. در این گزارش عنوان شده ‌است که آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا HUMINT را به عنوان «هر اطلاعاتی که می‌توان از منابع انسانی جمع‌آوری نمود» تعریف می‌کند.

به عبارت دیگر در این تعریف ساده و کوتاه ویژگی‌های گسترده‌ای وجود دارد که به نوعی می‌توان آن را هم‌ردیفSIGINT  یا اطلاعات سیگنال دانست که وظیفه آن جمع‌آوری اطلاعات از طریق رهگیری ارتباطات واحدهای نظامی و هک مکالمات آن‌ها است. در تعریف دیگری اطلاعات سیگنال را می‌توان اطلاعاتی دانست که با گوش دادن به مکالمات دیگران جمع‌آوری می‌شود درحالی‌که اطلاعات انسانی اطلاعاتی است که توسط خود دارایی‌های انسانی در این زمینه جمع‌آوری می‌شود.

در همین زمینه گفتنی است سازمان سیا شیوه‌های جمع‌آوری داده‌ها در اطلاعات انسانی را این‌گونه تعریف می‌کند: ۱)کسب مخفیانه تصاویر، اسناد، و سایر مطالب ۲)جمع‌آوری آشکار اطلاعات توسط افرادی در خارج از کشور ۳) بازنگری در اطلاعات اتباع خارجی و شهروندان آمریکایی که به خارج از کشور سفر می‌کنند. ۴)تماس‌های رسمی با مقاماتی در دولت‌های خارجی

بنا بر گزارش اینتل‌نیوز در زمینه اطلاعات انسانی اما موضوعی که تاکنون چندان به آن پرداخته نشده‌ است و با وجود ثبت تجربیاتی محدود به ویژه در جنگ افغانستان و عراق تا حدی زیادی مغفول مانده‌ است موضوع امکان استفاده از قابلیت‌های زنان در عرصه جمع‌آوری اطلاعات در یک عملیات وسیع و همه‌جانبه اطلاعات‌انسانی است؛ وضعیتی که به نوشته این وب‌سایت خبری اگرچه به دلیل تسلط سنتی مردان بر این حوزه بیشترین مقاومت را نسبت به سایر حوزه‌ها در برابر ادغام زنان در حوزه‌های عملیاتی مختص به خود داشته ‌است اما در سال‌‌های اخیر این روند به صورت عملیاتی در جامعه اطلاعاتی آمریکا در حال رشد بوده است.

در این گزارش اینتل‌نیوز در تائید ادعاهای خود به مقاله مشترک استفان‌لاو عضو دانشکده اطلاعات دانشگاه فدرال علوم اداری برلین و فاریناباوئر یک پزشک زن که دارای مدرک کارشناسی ‌ارشد از دانشگاه نیروهای مسلح مونیخ در بوندسوهر آلمان است اشاره‌ می‌دارد.

در این مقاله که یافته‌هایی از تجربه بائر به عنوان یک عامل اطلاعات انسانی و همچنین داده‌های حاصل از نظرسنجی‌ها و مصاحبه‌ها با ۴۰ عامل نظامی دیگر متخصص در حوزه اطلاعات انسانی در بوندسوهر را به اشتراک می‌گذارد که در محیط‌های جمعی تحت سلطه مردان مانند افغانستان، عراق و کوزوو خدمت کرده‌اند یک سؤال اصلی توسط نویسندگان مطرح می‌شود و آن این است که «آیا دیدگاهی حساس به جنسیت در مورد زنان به عنوان هدف و همچنین زنان به عنوان اپراتور در عملیات جمع‌آوری اطلاعات انسانی وجود دارد یا خیر»؟

سپس لاو و بائر در تلاش برای پاسخ به این سوال مفهوم «مجموعه اطلاعات زنانه» را به عنوان چشم‌اندازی حساس به جنسیت در برنامه‌ریزی جمع‌آوری اطلاعات که نه تنها زنان را به‌عنوان هدف جمع‌آوری می‌شناسد، بلکه زنان را به‌عنوان عامل نیز در نظر می‌گیرد را توضیح داده و این مفهوم را تا حدی زمینه‌ساز ایجاد تیم‌های مشارکت‌کننده زنان در این عملیات‌ها می‌دانند که در افغانستان و عراق توسط واحدهای نیروهای عملیات ویژه آمریکایی و غربی به منظور تعامل با زنان محلی و کسب اطلاعات از آن‌ها به کار گرفته ‌شدند.

نویسندگان در نهایت در این مقاله بر اساس تجربیات ثبت‌شده نتیجه می‌گیرند با وجود رشد تیم‌های ویژه در حوزه اطلاعات انسانی طی دو دهه گذشته، ناکامی در اهداف زنانه در جوامع مردسالارانه همچنان به قوت خود باقی است و زنان همچنان به عنوان عامل اصلی جمع‌آوری اطلاعات در مأموریت‌های اطلاعات انسانی شناخته‌ نمی‌شوند. دلیل هم این است که تیم‌های ویژه زنانه در واقع خود در یک عملیات وسیع اطلاعات انسانی باعث منزوی ‌شدن افسران زن و دور ماندن آن‌ها از بخش‌های اصلی عملیات می‌شوند. بنابراین بهتر است تا در راستای جمع‌آوری همه توانایی‌های مردان و زنان در یک گروه و به کارگیری کامل آن‌ها در عملیات نسبت به ادغام اپراتورهای زن و مرد در واحدهای عملیاتی مشابه و حمایت از تشکیل تیم‌های مختلط اقدام‌ کرد زیرا این کار قابلیت عمل نهادهای جمع آوری اطلاعات را حتی به چیزی فراتر از اطلاعات نظامی افزایش خواهد داد.

.