چانه‌زنی با عراق؛ از میانجی‌گری میان تهران و ریاض تا طلب هفت میلیاردی و درگیری‌های مرزی

«محمد شیاع السودانی» نخست وزیر جدید عراق قبل از ظهر هشتم آذرماه به دعوت «سیدابراهیم رئیسی» وارد تهران شد؛ نامزد چارچوب هماهنگی احزاب و جریان‌های شیعی عراق (بجز جریان الصدر) که از دید رسانه‌های غربی و سعودی یک ماه پیش با حمایت ایران رسما کارش را در بغداد شروع کرد.

بی بی سی درباره سفر سودانی به تهران نوشت: با افزایش تنش در روابط دو کشور، گمان می‌رود موضوعات امنیتی از جمله محورهای سفر محمد شیاع سودانی به تهران باشد. حملات اخیر هوایی ایران به محل استقرار احزاب کرد ایرانی در اقلیم کردستان عراق با انتقاد دولت عراق و مقامات اقلیم مواجه شد.

به گفته «حسن هانی زاده» کارشناس مسائل منطقه نخستین سفر السودانی به تهران در مقام نخست وزیری چندین پرونده مهم در دستور کار دارد. نخستین پرونده مربوط به نگرانی های امنیتی ایران به خاطر گروهک های تجزیه طلب تروریستی در اقلیم کردستان است. بیش از ۵۰ پایگاه در شهرهای دهوک، سلیمانیه و کرکوک وجود دارد و صدها تن از عناصر تروریستی با استقرار در این پایگاه ها در نوار مرزی ایران و اقلیم، مشکلات امنیتی برای ایران ایجاد می‌کنند. ایران طی سال‌های گذشته نسبت به وجود این پایگاه ها هم به دولت مرکزی عراق و هم به رهبران اقلیم کردستان هشدارهایی داده بود. اما در گذشته دولت ها چندان توجهی به درخواست ایران نداشتند. در حوادث اخیر نیروهای نظامی با استفاده از موشک چند پایگاه گروهک ها را در کردستان عراق هدف قرار دهند. السودانی قول داده که ارتش عراق را در مرز بین دو کشور اعزام کند.

حسن هانی زاده کارشناس خاورمیانه

موضوع دیگر مورد طلب هفت میلیاردی ایران در ازای فروش نفت و گاز و … به عراق است. از آنجا که بانک مرکزی عراق زیر نظر خزانه داری آمریکا اداره می شود، آنها مانع از انتقال طلب ایران هستند. حجم مبادلات تجاری دو طرف به ۱۳ میلیارد دلار بالغ شده و قرار است در افق طولانی تر این رقم به ۳۰ میلیارد دلار برسد و موضوع دیگر دخالت ترکیه در خاک عراق و سوریه است. بارها ترکیه حملاتی به این دو کشور داشته و این موضوع عراقی ها را نگران کرده و انتظار دارد به این موضوع توجه شود.

لایروبی اروندرود هم از موضوعات مورد توجه است که اگر این رود دو طرفه لایروبی شود، توقف کشتی ها در این منطقه آسانتر خواهد شد و خطرات کمتری متوجه کشتی ها می شود. به اعتبار اینکه این رودخانه مرزی نیازمند لایروبی مشترک است.

عراق همچنین میانجی منطقه‌ای میان تهران و ریاض است. از فروردین ماه سال گذشته مذاکرات بین ایران و عربستان اغاز شد و پنج دور ادامه پیدا کرد. حوادث اخیر باعث شد مذاکرات که قرار بود از فاز امنیتی وارد فاز سیاسی شود، به خاطر دخالت سعودی ها در حوادث متوقف شد. السودانی اصرار دارد مذاکرات در بغداد ادامه پیدا کند تا دو طرف مشکلات خود را حل کنند. چون کاهش اختلافات بین ایران و عربستان به کاهش مشکلات در عراق می انجامد. نفوذ معنوی ایران و نفوذ عربستان در برخی از مناطق عراق، می تواند روی سرنوشت این کشور تاثیر بگذارد. البته عربستان سعودی باید حسن نیت خود را ثابت کند. عربستان هزینه‌های جاری شبکه تخریبی تروریستی ایران‌اینترنشنال را تامین می کند و برای اینکه بتواند وارد گفتگوی دوباره با ایران شود، باید حمایت خود را از این تلویزیون قطع کند.

به گفته هانی زاده، اختلاف نظر عمیقی بین آمریکا و عربستان و امارات و السودانی وجود دارد. به اعتبار اینکه او از یک خانواده شیعه است که نزدیکی فراوانی به مرجعیت عراق دارد. این سه کشور محمد السودانی را یک شیعه اصولگرا می داند که به ایران نزدیک است. این برخلاف شیعه لائیک بودن مصطفی الکاظمی به نظر می رسد. السودانی اعتقاد بالایی به مرجعیت و نقش ایران در حل مشکلات عراق دارد. الکاظمی بیشتر به آمریکا و عربستان گرایش داشت. السودانی نخست وزیر منتخب همه گروه های پارلمانی عراق است و از محبوبیت بالایی در میان شیعیان عراق برخوردار است.