سوریه، ترکیه و گسل‌هایی طبیعی و سیاسی که تکان خورد

تا پیش از وقوع زلزله ویرانگر ترکیه و سوریه که بنابر آخرین آمار مربوط به عصر روز پنجشنبه بیش از ۱۶ هزار ترک و بالغ بر سه هزار سوری را به کام مرگ کشانده، این فرایندِ نزدیکی سیاسی دو طرف بود که مورد توجه بسیاری از تحلیلگران و رسانه‌ها قرار داشت.

به گزارش ایران مامن، چند هفته بعد از آنکه آمریکایی‌ها علنا نارضایتی و مخالفتشان را با عادی‌سازی روابط آنکارا و دمشق اعلام داشتند، «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه یازدهم بهمن‌ماه اعلام کرد توافق اولیه‌ای برای پیوستن تهران به روند عادی‌سازی ترکیه و سوریه با مشارکت مسکو به دست آمده است؛ روندی که ماه‌ها پیش از این اعلام کلید خورده بود.

به نوشته خبرگزاری «رویترز» شواهدی متعددی در خصوص احتمال گسترش روابط اطلاعاتی ترکیه و سوریه و آغاز روابط رسمی دو طرف وجود دارد. به ادعای منابع این رسانه انگلیسی، اواخر سپتامبر رئیس سازمان اطلاعات ترکیه جلسات متعددی با همتای سوری خود در دمشق داشته است. یک منبع وابسته به دولت سوریه ضمن مصاحبه با رویترز جزئیات مهمی از دیدار مستقیم «هاکان فیدان» رئیس سازمان اطلاعات ملی ترکیه و «علی مملوک» رئیس اطلاعات سوریه در پایتخت سوریه ارائه کرده است.

بر اساس این گزارش، این روند از تلاش روسیه برای گرم کردن روابط دو طرف مهم جنگ سوریه حکایت دارد. در همین رابطه دو منبع وابسته به ترکیه و یک منبع ناشناس سوری این تحول را ناشی از خواست روسیه و نشان دهنده وقوع تغییر در سیاست این کشور ارزیابی کرده اند.

مسکو در شرایطی که خود را برای جنگ طولانی مدت در اوکراین آماده می کند، تلاش دارد حضور نظامی اش در سوریه را با کمترین هزینه حفظ کند؛ جایی که نیروهایش از سال ۲۰۱۵ از «بشار اسد» رئیس جمهور این کشور حمایت کرده اند.

این تحول به این خاطر اهمیت دارد که هرگونه عادی سازی روابط بین آنکارا و دمشق سرنوشت جنگ و یک دهه مخاصمه در این کشور را تغییر خواهد داد. اسد که با کمک روسیه و ایران، معارضان حکومت خود در سراسر کشور را شکست داده، تنها حمایت ترکیه را عامل حفظ موجودیت معارضان در آخرین پایگاهشان در شمال غرب این کشور می‌بیند.

بااین‌حال احیای روابط ترکیه و سوریه با موانع بزرگی روبه‌رو است. در این رابطه، سرنوشت جنگجویان شورشی و میلیون ها غیرنظامی که بسیاری از آن‌ها به شمال غرب کشور و ترکیه گریخته اند بخش مهمی از این معادله محسوب می‌شوند.

ترکیه به عنوان یکی از کشورهای عضو ناتو، نیروهای خود را در بخش‌های متعدد سوریه مستقر کرده که از سوی دولت اسد با عنوان اشغالگری یاد می شود. به گفته یک مقام ارشد و یک منبع امنیتی ترکیه، در این دیدارها احتمال ملاقات وزرای خارجه دو کشور بررسی و ارزیابی شده است.

هم‌زمان با این دیدارها سازمان اطلاعات ترکیه دیداری نیز از عراق داشته و در این سفر با مقام ها و افراد متعدد رایزنی کرده است. ضمن اینکه سازمان اطلاعات ملی ترکیه عملیات های نظامی خود برای حذف فرمانده و چهره مخالف سیاست های خود به خصوص در مناطق کرد نشین سوریه و شمال عراق را تشدید کرده است.