جنگ سرد دیگری در راه است؟

ایران مامن : هنوز خاطرات تلخ جنگ دوم جهانی که بیش از ۵۰ میلیون نفر کشته برجای گذاشت و به دوره پر هول‌و ولای «جنگ سرد» منتهی شد از ذهن مردم جهان پاک نشده که صدای جنگ سردی دیگر شنیده می‌شود.

جنگ سرد پیشین با رقابتی پرهزینه چهار دهه به طول انجامید و در دو قطب آن آمریکا و اتحاد جماهیر شوری سوسیالیستی قرار داشتند.

جنگ سرد را چه کسی راه می اندازد؟

از زمان ورود «دونالد ترامپ» به کاخ سفید و خروج مکرر او از سازمان‌ها و پیمان‌های مهم دوجانبه با روسیه و معاهدات بازدارنده بین‌المللی، خطر تکرار جنگ سرد بیش از پیش احساس می‌شود. یکی از مهمترین و اثرگذارترین پیمان‌هایی که ترامپ مردادماه پارسال به آن پشت کرد و خارج شد، پیمان‌ «منع تولید موشک‌های هسته‌ای میان‌برد» (INF) بود.

بر اساس پیمان آی‌ان‌اف که در سال ۱۹۸۸ به امضای «رونالد ریگان» رئیس‌جمهوری آمریکا و «میخائیل گورباچف» رهبر اتحاد جماهیر شوروی رسید، دو طرف متعهد شده بودند از توسعه، تولید و استقرار موشک‌های کروز یا بالستیک زمینی با برد بین ۵۰۰ تا ۵۵۰۰ کیلومتر خودداری کنند؛ توافقی که ترامپ با هدف رهایی از محدودیت‌های آن به صورت یکجانبه خارج شد.

آمریکای کنونی افزون بر تمرکز بر آزمایشات موشکی، توجهی ویژه به فعالیت‌های هسته‌ای و اتمی دارد. برخی گزارش ها از رسیدن هزینه زرادخانه اتمی این کشور در ۳۰ سال آینده به بیش از ۱.۲ تریلیون دلار اطلاع می‌دهند.

«استفن شوارتز» تحلیلگر مستقل اتمی که کتابی نیز با عنوان «حسابرسی اتمی:هزینه‌های و پیامدهای تسلیحات اتمی آمریکا از ۱۹۴۰» به نگارش درآورده معتقد است که این برنامه‌های چالش برانگیز مقرون به صرفه نیست و بیشترین هزینه اتمی از زمان دولت ریگان به شمار می‌رود.

از آنجا خطر جهانی شدن رقابت بین روسیه و آمریکا و وقوع جنگ سردی دیگر احساس می‌شود که ترامپ در حال هموار کردن مسیر استقرار موشک در آسیا و اروپا است. مقامات روسیه بارها نسبت به این اقدام آمریکا و تبعات آن هشدار داده‌اند.

علاوه بر استقرار نیروهای نظامی و سامانه‌های موشکی آمریکا در اروپا، پنتاگون در کشورهای دیگر از جمله در خاورمیانه نیز فعالیت خود را افزایش داده که استقرار سامانه دفاع ضدهوایی پاتریوت در عراق و عربستان از آن جمله است.

خروج از «آسمان باز»؛ گامی دیگر به سوی جنگ سرد نو

برخی آمارهای نظامی حاکی از وجود ۱۶۵ هزار سرباز آمریکایی در ۱۵۰ کشور جهان است و این کشور به استثنای خاک خود در پنج قاره جهان جمعا ۸۵۰ پایگاه نظامی دارد.

رخداد دیگری که در هفته‌های اخیر بر بی‌اعتمادی بیشتر واشنگتن و مسکو دامن زده، خروج آمریکا از پیمان «آسمان‌های باز» است. معاهده آسمان‌های باز توافقنامه‌ای بین ۳۴ کشور جهان است که سال ۲۰۰۲ به امضا رسید و به اجازه پرواز هواپیماهای تجسسی بر فراز مناطق کشورهای عضو این معاهده ارتباط می‌یابد.

با از بین رفتن پیمان آسمان‌های باز که در فضای پساجنگ سرد با هدف اعتمادافزایی میان کشورهای عضو ناتو با بلوک شرق ایجاد شده‌بود، امروز خطر شکل‌گیری جنگ سرد بیش از پیش احساس می‌شود.