احیای برجام و تعویق امیدوارانه

پس از آنکه «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا روز جمعه با همتایان فرانسوی، آلمانی و انگلیسی خود در بروکسل دیدار کرد، تروئیکای اروپا (فرانسه، آلمان و انگلیس) روز شنبه با صدور بیانیه مشترکی مدعی شدند که ایران از فرصت دیپلماتیک حساس استفاده نکرده و در عوض به گسترش برنامه هسته‌ای خود به نحوی فراتر از هرگونه توجیه غیرنظامی قابل قبول ادامه می‌دهد.

بنا بر اعلام تروئیکا، در حالی که به توافق نزدیک می‌شدیم، ایران موضوعات جداگانه‌ای را مطرح کرد که با تعهدات بین‌المللی الزام آور و قانونی اش تحت ان پی تی و توافق پادمان های ان پی تی منعقد شده با آژانس بین المللی انرژی اتمی ارتباط داشت. این خواسته تازه، تردیدهای جدی در مورد نیات و تعهدات ایران به نتیجه موفقیت آمیز برجام ایجاد می‌کند. موضع ایران در تضاد با تعهدات الزام آور قانونی‌اش است و چشم انداز احیای برجام را به خطر می‌اندازد.

به گزارش ایران مامن، در حالی که برخی ناظران از اقدام احتمالی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای فرستادن پرونده ایران به شورای امنیت سخن می‌گویند و منتقدان و مخالفان مذاکرات با طعنه می‌گویند این بیانیه ثمره خوش‌بینی به ابتکارات و فعالیت‌های دیپلماتیک دستگاه سیاست خارجی اتحادیه اروپا به رهبری «جوزپ بورل» بود، روزنامه «ایران» ارگان رسمی دولت نگاهی خوش‌بینانه به تحولات کنونی دارد.

به نوشته ایران، بعید است که شورای حکام پرونده هسته‌ای ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد. همچنین شاهد سناریوی بدبینانه‌ای که غربی‌ها قید هرگونه توافق با ایران را بزنند، نخواهیم بود.

همچنین «اعتماد» نوشته ایالات متحده امریکا هنوز پاسخ متن پیشنهادی ایران برای بازگشت به اجرای تعهدات برجامی را نداده است. ایران می‌گوید اگر واشنگتن از اصرار بر وجود ابهام در متن توافق نهایی فاصله بگیرد، جمع‌بندی مذاکرات در چند روز ممکن خواهد بود و مقام‌های اروپایی و آمریکایی هم می‌گویند هنوز از احیای برجام کاملا ناامید نشده‌اند.

از سوی دیگر برخی تحلیلگران بر این باورند که برخلاف ادعای اروپایی‌ها، این رهبران دموکرات آمریکا هستند که به عمد مذاکرات را تا بعد از انتخابات کنگره به تعویق انداخته‌اند.

به گفته «سینا عضدی» تحلیلگر ایران در شورای آتلانتیک،  مهم‌ترین تاثیری که این انتخابات دارد این است که کاندیداها در شرایطی نیستند که بتوانند یا بخواهند هزینه دفاع از برجام و اجرای دوباره آن را پرداخت کنند. مسائل مربوط به ایران به خصوص احیای برجام یک مساله پرتنش و جنجال‌برانگیز در داخل آمریکا است لذا دموکرات‌ها نمی‌خواهند با دفاع از آن، پیروزی احتمالی خود را در این انتخابات به خطر بیندازند. اگر کاندیداها در دفاع از برجام سخنی بگویند هدف تبلیغات منفی لابی اسراییل در آمریکا قرار خواهند گرفت و این مساله احتمال باخت آنها در این انتخابات را افزایش می‌دهد. لذا شاید ترجیح حزب دموکرات این باشد که در آستانه انتخاباتی تا این اندازه مهم، مساله احیای برجام را به بعد از انتخابات موکول کنند تا تکلیف چیدمان کنگره مشخص شده باشد.

همچنین، «عبدالرضا فرجی راد» دیپلمات سابق با بیان اینکه زود است درباره «خزان توافق» سخن بگوییم و رد تحلیل‌ها در زمینه صدور قطعنامه شورای حکام آژانس علیه ایران به «فرارو» گفته است: دموکرات‌ها و دولت بایدن، در پی آن بودند تا قبل از انتخابات کنگره توافق با ایران را به سرانجام برسانند تا بتوانند از آن به عنوان یک برگ برنده بهره بگیرند، اما بعد از مطرح شدن مسائل پادمانی میان تهران و آژانس، فشار‌های مضاعف اسرائیل و جنگ تبلیغاتی شدید جمهوری‌خواهان علیه توافق، به این نتیجه رسیدند که مسائل مورد اختلاف در عرض چند روز یا یک تا دو هفته آینده قابل حل نخواهد بود. بنابراین، آ‌ن‌ها تداوم کانال‌های گفتگو از طریق میانجی‌ها را تا بعد از برگزاری انتخابات کنگره در ۸ نوامبر در دستور کار قرار داده‌اند.

به گفته فرجی راد، البته توقف توافق تا بعد از برگزاری انتخابات در آمریکا، فرصتی مناسب برای تجدید قوا و افزایش فشار‌های مخالفان احیای برجام است. اساسا فشار اسرائیلی‌ها، جمهوری‌خواهان و حتی بعضا کشور‌های عربی، مواضع دولت بایدن را در قبال توافق بیش از بیش تضعیف خواهد کرد.