قدرت داستان‌سازی و اینفلوئنسرها؛ تب لبوبو چطور داغ شد؟

لبوبو، این عروسک‌هایی که در نگاه بیننده عام، با صورتی هیولاگونه ولی بامزه همه به یک شکل می‌مانند و اتفاقا در نگاه مخاطب خاص و هوادارانش، منحصربفرد و هر یک دارای شخصیت متفاوتی هستند، این روزها جای خود را در بازار اسباب بازی در سراسر دنیا باز کرده است.

شرکت چینی «پاپ مارت» به عنوان سازنده لبوبو که در نیمه نخست سال ۲۰۲۰ تنها ۱۱۶ میلیون دلار درآمد داشت، طبق برآوردها تا سال ۲۰۲۵ به حدود ۱.۹ میلیارد دلار درآمد رسیده است. گردش مالی جهانی لبوبو طی سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته و بر اساس گزارش‌های رسمی و مستند، به یکی از موتورهای اصلی درآمد این برند تبدیل شده است.

ایران هم از تب خرید لبوبو دور نمانده است. فروش بیش از یک میلیون لبوبو با گردش مالی آن بیش از ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیارد تومان گزارش شده است.

اما چه چیزی این هیولاهای کوچک نسبتا زشت را نه تنها به اسباب بازی محبوب برای کودکان، بلکه به سرگرمی و کالای محبوبی برای بزرگسالان در سراسر جهان تبدیل کرده است؟

شخصیت‌پردازی پیش از عروسک‌سازی

نقش داستان‌سرایی و شخصیت‌پردازی در رونق کسب و کارهای مبتنی بر سرگرمی و تولید اسباب‌بازی را نباید نادیده گرفت. لبوبو پیش از آنکه در قالب عروسکی رنگی به خانه‌های مرم راه یابد، جای خود را در ذهن مخاطبان باز کرده بود.

لبوبو ابتدا و در سال ۲۰۱۵ از سوی یک تصویرگر هنگ‌کنگی طراحی شد. « اسینگ لانگ» این شخصیت را در قالب کتاب‌های هنری و طراحی‌های گرافیکی به نام «هیولاها» خلق کرد که از افسانه‌های اروپای شمالی الهام گرفته بود؛ هیولاهایی با چهره‌های کودکانه اما مرموز که در ابتدا یک شخصیت هنری بود و بعدها به دنیای انیمیشن و اسباب بازی راه یافت.

شخصیت‌های «هیولا»  در ابتدا در قالب فیگورهای هنری و کلکسیونی محدود تولید می‌شد،  اما در سال ۲۰۱۹ با همکاری شرکت پاپ مارت تولید آن به شکل تجاری درآمد.

عرضه این عروسک‌ها در قالب «جعبه‌های غافلگیرکننده» در سراسر جهان، بر جذابیت خرید آن افزوده است. خریدار تا زمان باز کردن جعبه خریداری شده، نمی داند کدام شخصیت هیولا را صاحب شده است.

حسی از منحصربفرد بودن و آزمودن شانس خود برای در اختیار داشتن یکی از معدود نسخه‌های لبوبو برای تکمیل کلکسیون، بر جذابیت خرید آن افزوده است؛ دوپامین‌هایی که این روزها و در دنیای فراوانی سرگرمی کمیابند ولی پاپ مارت توانسته آن را در راستای سود کلان خود به خدمت بگیرد.

نقش اینفلوئنسرها در جهانی شدن لبوبو

اگرچه تولید انبوه لبوبو از ۲۰۱۹ آغاز شد، ولی محبوبیت جهانی در ۲۰۲۴ به اوج رسید. نقش اینفلوئنسرها و چهره‌های معروف البته در انفجاری شدن محبوبیت لبوبو در جهان را باید جدی گرفت.

در این دوره، اینفلوئنسرها و چهره‌های مد و موسیقی در پلتفرم‌هایی چون تیک‌تاک و اینستاگرام لبوبو را در کنار وسایل اغلب لوکس خود نمایش دادند. این ویدئوها میلیون‌ها بازدید گرفتند و باعث شدند لبوبو به عنوان یک آیتم مد روز شناخته شود.

«لالیسا مانوبان» سوپراستار کی‌پاپ، «لیزو» یا همان «ملیسا ویویان جفرسن» خواننده آمریکایی، «ریانا»، «کیم کارداشیان»، «دیوید بکام»، «دوالیپا» و … در این دوره با انتشار تصاویر لبوبو در استایل روزمره خود، به ترند شدن این عروسک کمک کردند.

بنابراین لبوبو بخش زیادی از افزایش محبوبیت و اقبال عمومی را مدیون حمایت چهره‌ها است؛ چهره‌هایی که به طور غیر مستقیم حامیانشان را به خرید این عروسک هیولاگون ترغیب کردند. این روند تا جایی ادامه یافت که  در سال ۲۰۲۴، فروش لبوبو بیش از ۷۰۰ درصد رشد کرد و برخی نسخه‌ها در عرض چند دقیقه در فروشگاه‌های آنلاین به فروش ‌رسیدند.

تلاش برای تکمیل کلکسیون و در اختیار داشتن نسخه‌ای محدود از یک شخصیت هیولا، صف‌هایی طولانی برای خرید در سراسر دنیا ایجاد کرد.

فرهنگ‌سازی با لبوبو

با استقبال چهره‌ها،  لبوبو به سرعت به نمادی از جنبش «کیداهود» تبدیل شد؛ جریان فرهنگی نوظهور و محبوب به‌ویژه در فضای دیجیتال و میان نسل‌های جوان که مرزهای سنتی میان کودکی و بزرگسالی را محو می‌کند و به نوعی بازتعریف هویت فردی در عصر مدرن و مقاومت در برابر هنجارهای خشک بزرگسال است.

این جنبش که حتی عنوانش با وام گرفتن ترکیبی از واژه های کودکی و بزرگسالی در زبان انگلیسی ساخته شده، با  تأکید بر حفظ عناصر بازی، خیال‌پردازی و نوستالژی دوران کودکی در زندگی بزرگسالانه، به عنوان واکنشی به فشارهای اجتماعی، کاری و فرهنگی که از بزرگسالان انتظار جدیت و مسئولیت‌پذیری مطلق دارد شناخته می‌شود.

از نمودهای این جنبش، استفاده از عروسک‌ها، اسباب‌بازی‌ها، کاراکترهای فانتزی مثل لبوبو در محیط‌های غیرکودکانه مثل دفتر کار، دانشگاه یا مترو است.

بنابراین ملغهمه‌ای از پشتوانه‌های شخصیت‌سازی، فرهنگ‌سازی، تبلیغات و نیازسازی در فراگیر شدن تب جهانی لبوبو تاثیر داشت و در این میان ایران هم از نفوذ و تاثیرپذیری از بازار جهانی دور نمانده است.

آنچه این روزها از سوی برخی ناظران در کشورمان به هشدار در مورد تب خرید لبوبو تعبیر می‌شود، بیش از آنکه بر سویه‌های تاثیرپذیری فرهنگی از این عروسک متناظر باشد، بر سویه‌های تقلیدگونه در رفتار اقتصادی مصرف‌گرایی مبتنی است.

سبک و شیوه فروش لبوبو آن هم در جعبه‌هایی دربسته، با تاثیر روانی بر اشتیاق مخاطب، او را به رفتار اعتیادگونه به خرید بیشتر ترغیب می‌کند؛ همان دامی که نه فقط در کمین ایرانیان، بلکه در کمین حامیان لبوبو در سراسر جهان است و به مصرف‌گرایی بیشتر دامن می‌زند. این همان ویژگی است که ترندهای مشابهی چون هلوکیتی، فانکو پاپ یا باربی از آن برخوردار نبودند، اگرچه در دوره خود مورد اقبال بسیاری قرار گرفتند.

✍🏻 اعظم حمیدپور