آنچه باید درباره رئیس سازمان سیا دانست

«دونالد ترامپ» پس از کنار گذاشتن «رکس تیلرسون» اولین وزیر خارجه‌اش که دارای سابقه مدیریت ارشد در ابرشرکت انرژی «اکسون موبیل» بود، جانشین او را هم از نهادی به جز دستگاه دیپلماسی آمریکا قرار داد و «مایک پمپئو» را از ریاست سازمان سیا به مدیریت وزارت امور خارجه‌ گماشت.

به گزارش ایران مامن، معکوس این رخداد در دولت «جو بایدن» اتفاق افتاد. همزمان با معرفی «ویلیام برنز» به عنوان اولین دیپلمات تاریخ ایالات متحده برای تصدی ریاست بزرگ ترین سازمان جاسوسی دنیا، تحلیل ها و دیدگاه های متفاوتی نسبت به این اقدام بی سابقه جو بایدن صورت گرفت.

پیش بینی می‌شود با در نظر گرفتن سابقه برنز در وزارت خارجه، تنش های بین آمریکا و دولت‌های چین و روسیه افزایش یابد. علاوه بر آن با توجه به تفاوت‌های رویکرد نرم افزاری برنز با رویکردهای سخت افزاری «آوریل هینز» رئیس اداره اطلاعات ملی، این احتمال وجود دارد ویلیام برنز در مسیر خود برای شفافسازی فعالیت ها و پاسخگو کردن سازمان متبوعش و قرار دادن رابطه اطلاعات و سیاست در ریل مناسب خود، با موانع جدی مواجه باشد.

از ابتدای انتخاب جو بایدن به ریاست جمهوری ایالات متحده و با در نظر گرفتن شعارهای کارزار انتخاباتی بایدن- هریس، گمانه زنی های مختلفی در خصوص رویکردهای متفاوت بایدن در سیاست خارجی و داخلی نسبت به دوره دونالد ترامپ مطرح شده است.

جو بایدن در اولین اقدام ساختارشکنانه خود برای نخستین بار در تاریخ سیاسی آمریکا با معرفی یک دیپلمات مجرب به نام «ویلیام برنز» به عنوان نامزد تصدی پست ریاست سی آی ای خبر ساز شد. گفته می شود ویلیام ویلیام برنز ۶۴ ساله یکی از جدی‌ترین گزینه‌های جو بایدن برای تصدی وزارت خارجه آمریکا هم بود.

برنز سابقاً عهده دار سفارت آمریکا در کشورهایی نظیر روسیه و اردن بوده و مدرک دکترای روابط بین‌الملل از دانشگاه آکسفورد را دارد که در قالب بورسیه مارشال آن‌ را دریافت کرده است. وی همچنین سه مدرک دکترای افتخاری نیز دارد و عمده ترین شهرت وی به سابقه فعالیتش در کسوت دیپلمات در مذاکرات هسته‌ای ایران با گروه ۱ + ۵ مربوط است.

برنز با بیش از ۳۳ سال فعالیت در وزارت خارجه آمریکا در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما و در فاصله سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ سمت قائم مقامی وزارت خارجه آمریکا را نیز به عهده داشت و از جمله کسانی بود که نقشی بسزایی در انعقاد توافق هسته ای ایران با کشورهای ۱ + ۵ داشت.

برنز بین سالهای ۲۰۰۱ و ۲۰۰۵ به عنوان مدیر ارشد امور خاور نزدیک و آسیای جنوبی در شورای امنیت ملی آمریکا خدمت می کرد و از جمله مقاماتی بود که به جورج دبلیو بوش در مورد حمله نظامی به عراق در سال ۲۰۰۳ هشدار داده بود. ویلیام برنز در سال ۲۰۱۷ و در دوره ریاست جمهوری ترامپ به نشانه اعتراض به سیاست خارجی ترامپ خود را بازنشسته کرد.

گزارش ها حاکی از آن است جو بایدن در اظهارات خود در معرفی ویلیام برنز به عنوان نامزد تصدی ریاست سی آی ای وی را «دیپلماتی کارکشته» خواند که «برای ده‌ها سال» در خدمت «امنیت» آمریکا و مردمش بوده است. بایدن همچنین گفت که «تجربیات و دانش برنز» چیزی است که «آمریکا برای جلوگیری از تهدیدها، پیش از آن‌که به خاک ما برسد، احتیاج دارد.»

خبرگزاری اسپوتنیک روسیه همزمان با این تصمیم جو بایدن با انتشار گزارشی نسبت به این انتخاب دولت آمریکا واکنش نشان داد و با تحلیل عملکرد وی در دوران سفارت برنز در مسکو در فاصله سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ ، ضمن تاکید بر نقش مهم برنز در انعقاد توافق نامه برجام، مدعی شد که وی یکی از طرفداران فعال اتخاذ سیاست سخت گیرانه آمریکا در قبال روسیه از سال ۲۰۰۹ بود که سعی در افزایش تنش ها میان مسکو و واشنگتن داشت.

گمانه-شنیده ها حاکی از آن است پیش تر، ویلیام برنز رقابت با چین را یکی از چالش‌های اصلی امنیت ملی ایالات متحده ارزیابی کرده بود و در جلسه بررسی صلاحیتش در جلسه کمیته اطلاعاتی مجلس سنا، «ایران متخاصم» را یکی از چالش‌های پیش روی آمریکا عنوان کرده بود. برنز تاکید کرده بود که «اکنون شرایط دنیا بسیار پیچیده و رقابتی است. ما در دنیایی هستیم که تهدیدهای آشنا کماکان وجود دارند- از تروریسم و گسترش هسته‌ای گرفته تا روسیه ستیزه‌جو، کره شمالی تنش‌طلب و ایران متخاصم.»

ویلیام برنز در پاسخ به سئوال یک سناتور اظهار داشت که به نظر او آمریکا باید راهبردی فراگیر در برابر ایران، فراتر از مسائل هسته‌ای اتخاذ کند. برنز در ادامه اظهارات خود تاکید کرد این راهبرد فراگیر باید با سایر اقدامات تهدیدآمیز ایران از جمله ساخت موشک‌های بالیستیک، اقدامات بی‌ثبات‌کننده در منطقه، دخالت در امور کشورهای دیگر و همچنین نقض حقوق بشر در حوزه داخلی مقابله کند.

جینا هاسپل رئیس سابق سیا در کنار ترامپ

برنز خاطرنشان کرده بود «در تمام حوزه‌ها باید این موضوع را به یاد داشته باشیم که حتی اگر ایران به برجام پایبند باشد و ایالات متحده به برجام بازگردد، نیاز به چارچوبی برای ایجاد محدودیت‌های قوی‌تر و طولانی‌تر هسته‌ای و رسیدگی به سایر اقدامات تهدیدآمیز ایران خواهیم داشت. می‌دانم که تحقق این هدف در حرف آسان‌تر از عمل است، اما راهبرد آشکار آمریکا در مهار و کنترل ایران باید بر این محور استوار باشد.»

اما صرف نظر از ابعاد خارجی انتخاب برنز به ریاست سی آی ای، این موضوع از ابعاد امنیتی و داخلی نیز مورد توجه ناظران سیاسی قرار گرفته است. «دیوید ایگناتیوس»، ستون نویس روزنامه واشنگتن‌پست اظهار داشته است که «انتخاب این دیپلمات کهنه‌کار برای ریاست سی آی ای بدین معناست که جو بایدن شخصی را برای ریاست این سازمان انتخاب کرده است تا بتواند قضاوت و مدیریت مستقلی در نحوه مدیریت این دستگاه بزرگ اطلاعاتی آمریکا داشته باشد. به باور این تحلیل گر مسائل امنیتی آمریکا، از آنجایی که برنز به‌عنوان یک شخصیتی غیرحزبی در عرصه سیاسی آمریکا شناخته شده است؛ قبلاً امتحان خود در پرونده های دشواری مانند روسیه و منطقه غرب آسیا پس داده و همچنین روابط نزدیکی با کشورهایی که از نزدیک‌ترین شرکای سی آی ای بوده‌اند؛ داشته و دارد.

نشریه فارین پالیسی، انتصاب ویلیام برنز را از منظر دیگری مورد ارزیابی و تحلیل قرار داده است. این نشریه مدعی شده است که برخی اعضای حزب دموکرات، جو بایدن را برای انتخاب برنز تحت فشار قرار داده‌اند تا برنز اولین چهره دیپلماتی باشد که در راس سازمان سی آی ای بتواند پرونده های قانون شکنانه این سازمان در موضوعاتی نظیر شکنجه‌ها، تلفات غیرنظامیان ناشی از عملیات های ضدتروریسم و حملات هواپیماهای بدون سرنشین سیا را حل و فصل نماید.

یکی از وجوه عملیات های پنهان آمریکا در نبرد با تروریسم تاسیس بازداشتگاه های مخفی سی آی ای برای نگهداری از مظنونین به تروریسم بود؛ موضوعی که از همان ابتدای فاش شدن آن واکنش شدید سازمان های حقوق بشری در جهان را برانگیخت.

در نوامبر سال ۲۰۰۵ روزنامه واشنگتن پست با انتشار گزارشی برای نخستین بار از وجود زندان های مخفی سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا در اروپا خبر داد و ۱۰ ماه پس از آن نیز در سپتامبر ۲۰۰۶ جرج بوش رییس جمهوری آمریکا بر وجود این زندان ها صحه نهاد.

افشای زندانهای مخفی سیا در نقاط مختلف دنیا موجی از انتقادات را علیه دولت آمریکا و مدیران این سازمان اطلاعاتی برانگیخت؛ به گونه ای که در سال ۲۰۱۶ زمانی که دونالد ترامپ، «جینا هاسپل» را به عنوان رئیس سیا انتخاب کرد، بسیاری از رسانه ها و نهادهای حقوق بشری مدعی شدند که وی در کارنامه خود سابقه شکنجه گری و ریاست یک زندانی مخفی در تایلند را داشته که زندانیان در آن شکنجه می‌شدند.

روزنامه «استریت تایمزم سنگاپور به نقل از چند مأمور اطلاعاتی امنیتی که با هاسپل در تایلند همکاری داشته اند و برخی از مقامات کنگره آمریکا گفته بودند که وی در سال ۲۰۰۲ و در زمان ریاست جمهوری جورج بوش مدیریت یک زندانی مخفی در تایلند با نام «چشم گربه» را بر عهده داشته است.

آوریل هینز رئیس اداره اطلاعات ملی آمریکا

یکی دیگر از موضوعات قابل توجهی که در انتخاب مدیر جدید سی آی ای مورد تاکید تحلیل گران مسائل امنیتی آمریکا قرار گرفته است، ارتباط ویلیام برنز با «آوریل هینز»، رئیس اداره اطلاعات ملی در دولت بایدن است.

آوریل هینز اولین زن در تاریخ آمریکا محسوب می شود که بر پست ریاست اداره اطلاعات ملی تکیه زده است. سازمان اطلاعات ملی، وظیفه هماهنگ‌کننده بین تمامی سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی آمریکا را بر عهده دارد و حفاظت از ارتباطات و زیرساخت‌های حساس مخابراتی دولت آمریکا، حفاظت از سیستم‌های اطلاعاتی که شامل امنیت اطلاعات و تجزیه و تحلیل رمزگشایی و رمزنگاری است از دیگر وظایف این سازمان اطلاعاتی به شمار می رود.

آوریل هینز در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، معاون رئیس سیا نیز بوده است؛ با این حال گفته می شود هینز هرگز طرفدار اتخاذ رویکرد دیپلماتیک در قبال حل و فصل بحران‌های بین‌المللی نبوده و حتی طرفدار رویکردهای سخت افزاری واشنگتن در مواجهه با بسیاری از پرونده¬های منطقه ای و بین المللی بوده است. از این رو بسیاری از تحلیل گران بر این باورند هماهنگی بین زوج هینز- برنز در راس ساختار امنیتی و اطلاعاتی آمریکا بسیار دشوار خواهد بود و با در نظر گرفتن تشدید بحران‌های داخلی در آمریکا و کاهش ابتکار عمل این کشور در نظام بین‌الملل، این احتمال وجود دارد که نهادهای اطلاعاتی آمریکا در نقطه کور امنیتی قرار بگیرند؛ نقطه ای که گذار از آن بسیار سخت است و مسئولیت برنز در سمت مدیر سی آی ای را پیچیده خواهد کرد.