آیا رئیس‌جمهورها را می‌شود کُشت؟

دولت آمریکا بیست و پنجم آذرماه  (۱۶ دسامبر۲۰۲۱) نزدیک به ۱۵۰۰ سند مهروموم‌شده سرویس اطلاعات خارجی آمریکا (سیا) و پلیس فدرال (اف‌بی‌آی) در رابطه با ترور رئیس جمهور پیشین این کشور را منتشر کرد.

«جان اف کندی» در ۲۲ نوامبر ۱۹۶۳ در یک ماشین سرباز در دالاس به ضرب گلوله کشته شد. پلیس، شخصی به نام «لی هاروی اسفالد» را به عنوان قاتل معرفی کرد. اسفالد نیز دو روز بعد به دست «جک رابی» صاحب یک باشگاه شبانه به‌قتل رسید.

صحنه ترور اسفالد

نتایج تحقیقات رسمی پس از مرگ سی‌و‌پنجمین رئیس جمهوری ایالات متحده چنین بود: قاتل رئیس جمهور دموکرات، به‌تنهایی عمل کرده و دستیار و آمری نداشته است. این موضع رسمی تا امروز از سوی نظریه‌پردازان تئوری توطئه و افراد دیگری مورد سوال است.

در این تئوری‌ها کوبا جایگاه ویژه‌ای دارد، زیرا گفته شد که اسفالد طرفدار نظام سوسیالیستی کوبا بوده و کندی قصد برچیدن این نظام را داشته است. برخی هم انگشت اتهام را به سوی اتحاد جماهیر شوروی، سرمایه‌داران تسلیحاتی آمریکا و مخالفان سیاسی داخلی نشانه رفتند.

لحظه ترور کندی

شبکه خبری سی‌ان‌ان به نقل از چند محقق گزارش داد که میزان اطلاعات تازه این اسناد کم است و گاهی اوقات به نظر می‌رسد، کپی اسنادی باشند که قبلا منتشر شده‌اند. بسیاری از آنها هم حاوی کلمه‌ها و سطرهای سیاه‌شده است. گفته می‌شود که در ابن رابطه هنوز هزاران سند محرمانه وجود دارد که دولت از انتشار آنها خودداری می‌‌کند، با این توجیه که آنها می‌توانند منافع ملی آمریکا یا نهادهای امنیتی این کشور را به‌خطر بیاندازند.

درحالی‌که «جو بایدن» درخواست سازمان سیا برای محرمانه باقی ماندن بخش اعظم اسناد ترور کندی را پذیرفته چندین سؤال مهم برای کارشناسان امنیتی آمریکایی بدون پاسخ مانده است. یکی از این سؤالات این است که اگر رئیس جمهور واقعاً تهدیدی برای کشور باشد چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ به‌واقع زمانی که تهدید رئیس جمهور برای امنیت ملی آمریکا محرز شود، سازمان سیا و پنتاگون چه‌کاری می توانند انجام دهند؟

این ‌یک سؤال فرضی نیست. در دوره «دونالد ترامپ» به جهت طرح بحث جنجالی دخالت روسیه در انتخابات آمریکا و تصور ترامپ به‌عنوان عامل کرملین، بسیاری باور داشتند او تهدیدی برای امنیت ملی است. ورای گمانه زنی ها اگر ترامپ واقعاً عامل روسیه می بود و اقداماتی انجام می داد که آمریکا تحت حاکمیت روسیه قرار می گرفت چه اقداماتی می شد برای توقف او انجام داد؟

جان اف کندی

«ژاکوب هوربرگر»  محقق آمریکایی در این باره می‌نویسد: قانون اساسی برای مقابله با این وضعیت دو راه حل استیضاح و انتخابات بعدی را پیش بینی کرده است. اما اگر در روند استیضاح تعداد لازم از اعضای کنگره با برکناری رئیس جمهور موافقت نکنند و در این رابطه متقاعد نشوند چه اتفاقی خواهد افتاد؟ اگر انتخابات آتی دو یا سه سال بعد باشد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ اگر رئیس‌جمهور دست به اقداماتی بزند که می تواند به نابودی آمریکا منتهی شود، آیا پنتاگون و سیا می توانند برای توقف او دست به اقدام بزنند؟ چه اقداماتی ذیل قانون اساسی مجاز شمرده شده است؟

در ادامه آمده است: در سال ۱۹۷۰ مردم شیلی به صورت دموکراتیک فردی به نام «سالوادور آلنده» را به عنوان رئیس جمهور کشور خود انتخاب کردند. آلنده یک سوسیالیست بود. او با اتحاد جماهیر شوروی و همچنین فیدل کاسترو رهبر کمونیست کوبا دوستی نزدیکی داشت. او حتی از کاسترو دعوت کرد که به شیلی بیاید و با او در این کشور گردش کند. این حادثه در اوج جنگ سرد رخ داد. مقام های آمریکا آلنده را تهدیدی برای امنیت ملی ایالات‌متحده می دانستند. به همان میزان آن‌ها او را تهدیدی برای امنیت ملی شیلی تصور می کردند. پنتاگون و سیا از همتایان خود در شیلی خواستند آلنده را از قدرت برکنار و یک حاکم نظامی را جایگزین کنند.

سالوادور آلنده

ژنرال «رنه اشنایدر» رئیس کل نیروهای مسلح شیلی با این نظر مخالف بود. او باور داشت برای حل این مشکل باید از قانون اساسی کمک گرفته شود. در شیلی نیز به‌مانند آمریکا قانون اساسی استیضاح و انتخابات را تنها راه برکناری رئیس‌جمهور منتخب پیش‌بینی کرده بود. در روند رویارویی با آلنده استیضاح شکست خورد و اشنایدر(رئیس‌کل نیروهای مسلح شیلی) باور داشت که مردم باید تا زمان انتخابات آتی صبر کنند.

در مقابل، پنتاگون و سیا باور داشتند که شیلی نمی تواند تا زمان انتخابات بعدی صبر کند. تحمل وضعیت تا زمان انتخابات بعدی می تواند شیلی را به کوبای کمونیست دیگر تبدیل سازد.  بنابراین برای جلوگیری از ایجاد یک کوبای دیگر بایستی سازمان امنیت ملی شیلی، آلنده را از قدرت خلع کند، حتی اگر با این کار قانون اساسی نقض شود.

ذیل این وضعیت سازمان سیا به جهت باور به اینکه آلنده منافع شیلی و آمریکا را تهدید کرده تصمیم به حذف او گرفت. این نهاد اطلاعاتی افرادی را برای ربایش اشنایدر اجیر کرد که در نهایت به کشته شدن او در خیابان های سانتیاگو ختم شد.

طرز فکر رهبران پنتاگون و سیا که در نهایت منجر به ربایش و قتل اشنایدر شد شاید در میان اکثریت آمریکایی ها طرفدار نداشته باشد. این دیدگاه معتقد است اگر رئیس جمهور دست به اقداماتی بزند که تهدیدی جدی برای امنیت ملی باشد، سازمان های امنیتی و اطلاعاتی وظیفه جدی دارند تا کشور را نجات دهند حتی اگر با این کار قانون اساسی کشور نقض شود.

به نوشته هوربرگر، در مورد این طرز فکر باید به یک نکته مهم اشاره کرد: این ساختار و سازمان شورای امنیت ملی است که در نهایت تصمیم می گیرد آیا رئیس‌جمهور تهدیدی جدی برای امنیت ملی است یا خیر؟ این رویه ما را به ماجرای ترور کندی می رساند و این سؤال را مطرح می کند که آیا کندی نیز تهدیدی جدی برای امنیت ملی آمریکا ایجاد کرده بود؟ آیا ترور و حذف او به دست سازمان های اطلاعاتی انجام گرفت؟ اصرار بر محرمانه باقی ماندن اسناد ترور رئیس‌جمهور سؤالات متعددی در این رابطه ایجاد کرده است.