وقتی خیانت مردان باعث عمل جراحی زنان می‌شود

پرسنل یک مرکز زیبایی در سعادت‌آباد تهران، دوازدهم شهریورماه مرگ دختر نوجوانی را روی تخت این کلینیک به ۱۱۰ گزارش دادند. در ادامه مشخص شد، دختر نوجوان ساعتی قبل در این کلینیک زیر تیغ جراحی زیبایی بینی رفته‌ که پس از پایان عمل هنگام اقدامات ریکاوری به دلایل نامشخصی فوت کرده است.

این رخداد بار دیگر نگاه بسیاری را به موضوع عمل‌های زیبایی و زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی آن جلب کرد.

«صمد رشیدیان» دانشجوی دکتری روانشناسی بالینی و مدیر مرکز مشاوره در شهرستان قرچک را در این خصوص گفت‌وگویی رسانه‌ای داشته که شرح آن در ادامه آمده است؛

چرا در جامعه ایرانی زیبایی تا این مهم است که یک نفر حاضر می‌شود سلامت خود را به خطر بیاندازد و تا پای مرگ برود تا عمل زیبایی انجام دهد؟

اگر از ابتدای تاریخ تا امروز را در نظر بگیریم همه افراد جذب زیبایی‌ می‌شوند و این امر کاملا طبیعی است.

زیبایی از نظر تکاملی بسیار مهم است؛ مردان از نظر تکاملی زمانی که می‌خواهند همسر انتخاب کنند، اولین چیزی که باعث می‌شود به سمت آن فرد جذب شوند، زیبایی زن است. در نگاه اول قطعا هوش و ذکاوت زن برای مرد قابل تشخیص نیست، اختلال یا اختلال نداشتن یک زن، در نگاه اول قابل تشخیص نیست، همین طور مهربانی، حمایتگری و مراقبت‌گری او.

به طور تکاملی آن چیزی که ذهن مرد در وهله اول ردیابی می‌کند، زیبایی زن است. در نتیجه زن به‌طور تکاملی این را دریافته، برای اینکه بتواند یک گزینه مناسب و آپشن برای جنس مخالف باشد باید زیبایی داشته باشد. این مورد از نظر تکاملی به همه ما به ارث رسیده است. در انقلاب مدرنی که شکل گرفته است، وجود رسانه و فضای مجازی به این وضع دامن زده است. به نظر می‌رسد برای یک زن، زیبایی او بوده که منجر به تکامل‌اش شده است.

این موضوع در زنان نیز وجود دارد که در نگاه اول، قد و قامت بلند و شانه‌های پهن یک مرد و موارد ظاهری دیگر نظرش را طی سالیان دراز جلب کرده اما امروزه و در این شرایط و قرنی که زندگی می‌کنیم تغییراتی هم شکل گرفته است مثلا جاذبه یک مرد علاوه‌بر آن ویژگی‌های ظاهری‌اش، در تمکن مالی، موقعیت اجتماعی، ارتباطات و تعاملاتی که برقرار می‌کند و شغلی که دارد دیده می‌شود.

چرا امروزه نوجوانان و جوانان بدنبال جراحی‌های زیبایی می‌روند؟ آیا علت روانی دارد؟

شاید در دهه ۶۰ عمل‌های زیبایی خیلی زننده بودند و جامعه در قبال این موضوع گارد داشت. افرادی که در آن زمان عمل جراحی بینی انجام می‌دادند، یک ماه از منزل بیرون نمی‌آمدند و فرد این اصطلاح را به‌کار می‌بُرد که بینی من انحراف داشت و جراحم حین عمل، جراحی زیبایی را هم انجام داد اما با گذشت زمان و فراوانی عمل‌های زیبایی و همچنین در رسانه این چنین فرهنگ‌سازی شده، که نه تنها انگ نیست بلکه یک سیستم تشویقی از سمت جامعه است و همچنین ملاک برای باکلاس بودن فرد محسوب می‌شود.

از دیدگاه تکاملی باید به بحث زیبایی شناختی بپردازیم و عملا نباید این موضوع را نهی کنیم و یا نادیده بگیریم. اگر بخواهیم به درستی این مساله را تفهیم کنیم؛ در گام بعدی من بعنوان یک روانشناس، نباید با دیدگاه نهی‌گونه و با انگ زدن به قضیه بپردازم، زیرا قطعا نمی‌توانم آن همدلی را با درمانگر خود داشته باشم. جامعه‌شناس بریتانیایی بنام «کاترین حکیم» اصطلاحی بعنوان سرمایه جنسی را مطرح کرده است چه برای زن و چه برای مرد. در این چارچوب، جراحی زیبایی هم جنبه‌ مثبت و هم منفی دارد.

جنبه مثبت آن این است که خیلی از اختلالات و ناهنجاری‌هایی که طی سال‌های زندگی فرد، به آن دچار می‌شود مثل سوختگی و ناهنجاری‌های پوستی یا عضوی تا حدی زدوده می‌شود. بنابراین عمل جراحی و علم جراحی پلاستیک از این طریق به این افراد کمک می‌کند.

در مورد تاثیرات روانی بیشتر توضیح دهید.

برخی افراد که دارای اختلالات سایکوسوماتیک و اسکیزوفرنی هستند، کمتر به سمت جراحی‌‌های زیبایی می‌روند. در این افراد فردیت خودشان غالب‌تر است و در دنیای اختلال خودشان فردیت خود را حفظ می‌کنند و نیازهایشان را برآورده می‌کنند.

وجود یک سری اختلالات به نظر می‌رسد یک بستر مناسبی است برای اینکه برخی افراد به سمت عمل‌های جراحی بروند.

برخی افراد دارای اختلال «بدریخت‌انگاری» هستند. این افراد جزو اختلالات وسواس فکری دسته‌بندی می‌شوند؛ این افراد با وجود اینکه از دیدگاه عرفی و دیدگاه سلامت عمومی که ما به قضیه نگاه می‌کنیم، هیچ نقیصه‌ای ندارند اما نسبت به خودپنداری خودشان یک چیزی هست که آنها را اذیت می‌کند مثلا به بینی به زاویه چشم و گونه، حتی اندازه انگشتان خودشان ایراد می‌گیرند.

این افراد معمولا بعد از یک بار جراحی بینی باز هم احساس ناخرسندی دارند.

گروه دیگر افرادی هستند که به‌شدت تحت تاثیر نوع نگاه دیگران نسبت به خودشان قرار می‌گیرند.

این گروه عزت نفس‌شان بسیار شکننده است و حتی با وجود داشتن زیبایی ظاهری و حتی دارا بودن تحصیلات آکادمیک باز هم نسبت به ظاهر خود سخت‌گیر هستند.

این افراد به لحاظ خلق و خو بسیار آرام هستند و عملا هیچ توجهی از دنیای پیرامونشان نمی‌توانند جلب کنند. مشخص است شخصیت این افراد از کودکی با کشمکش شکل گرفته است و عزت‌نفسشان روز به روز شکننده‌تر می‌شود، گوشه‌گیر و منزوی می‌شوند و به مرور راهی برای جلب توجه می‌یابند و بهترین کار برای چنین تیپ شخصیتی، جراحی‌های زیبایی است؛ چرا؟ چون در جراحی‌های زیبایی قرار نیست فرد کاری کند. فرد منفعل است و خودش را بدست فرد دیگری می‌سپارد تا به زیبایی برسد؛

در نتیجه این فرد برای جلب توجه و بر اساس خصوصیات تکاملی‌اش به سراغ ساده‌ترین راه که جراحی‌های زیبایی است می‌رود.

آماری در این زمینه وجود دارد؟

آمارها به ما نشان می‌دهد بالای ۷۰ درصد عمل‌های زیبایی که شکل می‌گیرد، در خانم‌ها دیده می‌شود.

شاید دلیل روی آوردن زنان به عمل‌های زیبایی، در این مثالی باشد که عنوان می‌کنم؛ بین مراجعینی که از سمت دادگاه در جهت بهبود روابط‌شان به ما ارجاع داده می‌شوند، دیده شده زنانی که مورد خیانت همسر خود قرار می‌گیرند، در ابتدا و بالغ بر ۹۵ درصد این افراد به زیبایی خود شک می‌کنند که اگر من زیبا بودم و فلان نقص را نداشتم این اتفاق رخ نمی‌داد. زنان در همان زمان طلاق، برای بازسازی اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس از دست رفته‌شان، به سراغ عمل‌های زیبایی می‌روند.

باید به این زنان گفته شود تو درگیر مساله‌ای شدی که نه تنها مقصر نبودی بلکه وجود یک اختلال روانشناختی در آن مرد باعث بوجود آمدن این شرایط شده است.

«جان گاتمن» روانشناس آمریکایی ۵ مولفه‌ برای یک رابطه عاطفی پایدار معرفی کرده است؛ جالب است که در آن ۵ مولفه‌، هرگز موضوع زیبایی مطرح نیست.

این اختلالاتی که به آن اشاره کردید به صورت منفرد عمل می‌کند یا با دیگر اختلالات روانی درمی‌آمیزد؟

در این زمینه، اختلال دیگر اختلال هراس اجتماعی است. افرادی که دچار این اختلال هستند نوع و نگاه دیگران برایشان خیلی اهمیت دارد. بسیار حساس به طرد شدن از سوی دیگران هستند و دائما اضطراب را تجربه می‌کنند. چنین افرادی زمانی که در جمعی قرار می‌گیرند و مورد تایید و تحسین قرار نمی‌گیرند و مهارت دیگری ندارند شروع می‌کنند به کنکاش و ایراد گرفتن از خودشان.

چرا اقدامی مبنایی و اساسی برای مقابله با این اختلالات در جامعه صورت نمی‌گیرد؟

متاسفانه سیستم آموزش ما مشکل دارد؛ راهکار عمده و اساسی برای مرتفع شدن این مساله این است که ما روی صنعت و سیستم آموزش‌مان کار کنیم.

عزت نفس هر فرد جدایی از رفتار و سیستم بدنی او است. ما این دو را باید به طور کامل از هم تفکیک کنیم مثلا اگر من رفتار اشتباهی دارم صرفا آن رفتار اشتباه است، نه کل شخصیت من.

خانواده دختر ۱۶ ساله که هفته گذشته بر اثر جراحی زیبایی بینی درگذشت، چقدر روی این انتخاب فرزندشان نقش داشته‌اند؟

ما اگر این را بدانیم که یک نوجوان ۱۶ ساله هنوز در حال رشد است و کلا هر فرد در دوران نوجوانی دارای یک عدم تقارن در سیستم بدنی و چهره است و به مرور و گذراندن دوران بلوغ، به هماهنگی و هارمونی می‌رسد، کار به جراحی‌های زیبایی در این سنین نمی‌رسد.

این نوجوان آگاهی کافی از این موضوع نداشته و تحت تاثیر رسانه و فضای مجازی قرار می‌گیرد و می‌توان حدس زد این نوجوان در یک محیط خانوادگی نا‌بسامان رشد کرده است و نابسامان بودن یک خانواده هیچ ربطی به جایگاه اجتماعی و موقعیت مالی آن خانواده ندارد چه بسا مراجعه کننده دختری داشته‌ام که در خانواده‌ای کاملا برخوردار و متمول زندگی کرده اما دچار اختلالات روانی و خودکم‌بینی بوده و دنیای این دختر با دنیای پدرش فاصله‌ی زیادی داشته است. بنابراین نوجوانی که در خانواده نابه‌سامان زندگی می‌کند به دنبال ویژگی‌های زیبایی شناختی می‌رود زیرا دوره نوجوانی بعنوان کشتزار و یک زمین مناسب برای برقراری ارتباطات عاطفی است عملا در سن نوجوانی انقلاب هورمونی که رخ می‌دهد نوجوانان بدنبال برقراری روابط عاطفی هستند.

مادامی که خانواده نمی‌تواند بعنوان یک ناظر و کنترل‌کننده نوجوانش را به حالت تعادل برساند چنین اتفاقاتی می‌افتد که یا به سمت عمل‌های جراحی می‌روند و حالت بدتر آن درگیر اعتیاد، افت تحصیلی و روابط همجنس‌گرایی می‌شوند. بنابراین ناهنجاری‌های خانواده تنها به عمل‌های جراحی و زیبایی منجر نمی‌شود‌.

آیا همه چیز به خانواده و سیستم آموزش برمی‌گردد؟

سیاست‌گذاری‌های اجتماعی ما نیز اشتباه است. باید در کلینیک‌های زیبایی یک دامنه سنی تعریف شود، مثلا باید دوران بلوغ یک فرد کاملا تکمیل شده باشد.

متاسفانه عمل‌های زیبایی بعنوان صنعت کسب و کار محسوب می‌شود و بیشتر جنبه‌ی بیزینس به خود گرفته، علی‌رغم اینکه پزشکی یک کار اخلاقی است.

در سیستم جراحی‌های زیبایی، فرد را نه بعنوان یک انسان بلکه بعنوان یک هدف می‌بینند فرد را مثل یک میز، صندلی و یا ساعت می‌بینند که باید تعمیرش کنند و عملا ویژگی‌های انسانی را در نظر نمی‌گیرند و هیچ فکر و تدبیری پشت این قضیه دیده نمی‌شود.

منبع: نوروز