انتخابات ترکیه؛ کمال برای ایران بهتر است یا رجب؟

یک روز بعد از انتخابات پرمشارکت ترکیه که حدود ۸۸ درصد از واجدان شرایط پای صندوق‌ها رفتند، مشخص شد «رجب طیب اردوغان» نتوانسته کلید «باب عالی» را از دسترسی کامل «کمال قلیچ‌دار اوغلو» دور کند.

اردوغان هر چند در پارلمان با ائتلاف «جمهور» متشکل از حزب حاکم «عدالت و توسعه» و سایر احزاب همسوی اسلام‌گرا و نیز ملی‌گرایان «حرکت» توانست اکثریت کرسی‌ها را به دست آورد اما نتوانست نصف کل آرا را به خود اختصاص دهد.

از دید بسیاری از ناظران، نسبت آرای ۴۹.۵ درصدی به ۴۵ درصدی اردوغان به قلیچ‌دار اوغلو می‌گوید رئیس جمهوری فعلی که سودای احیای امپراتوری نوعثمانی را در سرمی‌پروراند در انتخابات دور دوم که هفتم خرداد برگزار می‌شود کار سختی خواهد داشت خصوصا این که نامزد سوم یعنی «سینان اوغان» با حدود پنج درصد از کل آرا در زمین قلیچ‌دار اوغلو بازی خواهد کرد.

در این وضعیت این پرسش پرتکرار شده که رفتن اردوغان به سود ایران خواهد بود یا زیان و پاسخ‌ها هم در این زمینه متنوع بوده است. برخی با نگاهی اپوزسیونی می‌گویند ماندن رئیس‌جمهوری فعلی ممکن است به نفع جمهوری اسلامی باشد اما به زیان شهروندان ایرانی زیرا ترکیه‌ی اردوغان از شرکای دور زدن تحریم‌های هسته‌ای و همراه کاسبان تحریم بوده، از گروه‌های فلسطینی حمایت به عمل آورده و از این‌ها مهم‌تر رفتنش می‌تواند بر حال و هوا و انگیزه تغییرات در ایران تاثیر بگذارد.

از سوی دیگر بسیاری می‌گویند اصولا تفاوتی میان مطلوبیت حاکمیت و مردم در قضایای ترکیه نیست یا اصلا جدایی میان این دو نیست و رفتن اردوغانی که بر طبل پان‌ترکیسم می‌کوبد و می‌کوشد با همدستی «الهام علی‌اف» گلوی ایران را در قفقاز و گذرگاه «زنگه زور» بفشارد به نفع ایران است به خصوص اینکه وی در سوریه نیز تعارض منافعی اساسی با ما دارد و رقیبش وعده داده روشی متفاوت از او را در قبال سوریه در پیش گیرد.

علاوه بر این‌ها، وقتی علی‌اف سرکرده رژیم باکو به خاطر کشیده‌شدن انتخابات به دور دوم به اردوغان تبریک می‌گوید، جایی برای مصالحه با قلیچ‌دار اوغلو در صورت رسیدن به ریاست جمهوری باقی نمی‌گذارد و کمال همچنان که گفته به جای دور زدن ایران و تمرکز بر دسترسی آذربایجان در «مسیر ابریشم جدید»، به منافع مشترک با پکن و تهران خواهد اندیشید.

همچنین با وجود اینکه گفته می‌شود قلیچ‌دار اوغلو به سمت غرب یعنی گسترش روابط با ناتو گام برخواهد داشت اما این به معنای سرشاخ شدن با ایران نیست زیرا رهبر حزب جمهوریخواه خلق بارها دیدگاه‌هایی را شبیه آنچه «احمد داود اوغلو» وزیر خارجه و نخست وزیر سابق مبنی بر «تنش صفر با همسایگان» دنبال می‌کرد، اعلام داشته است.

از سوی دیگر تجربه نشان داده جمهوری اسلامی ایران با حکومت‌های غیرایدئولوژیک در همسایگی خود کمتر دچار اختلاف می‌شود. از نگاه بسیاری از ناظران، با وجود حضور آمریکایی‌ها در افغانستان قبل از تسخیر این کشور به دست طالبان، رویکردهای کابل بیشتر با منافع ملی ایران همخوانی داشت یا این که کاهش وزن ایدئولوژی در دستگاه تصمیم‌سازی سعودی مسیر بهبود روابط با ایران را هموار کرده است. از این رو سکولارها در ترکیه با رویگردانی از سودای عثمانی‌گرایی اصطکاک کمتری را با تهران خواهند داشت. ضمن آن که اگر قلیچ‌دار اوغلو رئیس‌جمهور شود به دلیل اکثریت پارلمانی رقیب و تلاش برای اردوغان‌زدایی مجالی برای رقابت با بازیگران منطقه‌ای نخواهد یافت و بیشتر به همکاری با این بازیگران خواهد اندیشید تا ماجراجویی تازه.

سیدمحمد موسی کاظمی