شبکه جهانی جاسوسی اردوغان

اخیراً اقدامات دولت ترکیه و سرویس اطلاعاتی این کشور در جمع­ آوری اخبار و اطلاعات از اتباع و شهروندان ترکیه ­ای توسط دیپلمات­های مستقر در سفارتخانه­ های این کشور در نقاط مختلف جهان و به ویژه در میان متحدان اروپایی این کشور خبر ساز شده است.

از زمان به قدرت رسیدن «رجب طیب اردوغان» در مارس ۲۰۰۳ میلادی در راس حزب عدالت و توسعه، کشور ترکیه دوران پر فراز و نشیبی از تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی را در حوزه­ های داخلی و خارجی تجربه کرده است؛ دورانی که با مولفه­ هایی نظیر توسعه و رشد اقتصادی، کودتای نافرجام ۲۰۱۶ و به دنبال آن اعمال محدودیت­های سیاسی و اجتماعی و بازداشت­های گسترده هواداران جنبش «فتح­ الله گولن» در عرصه داخلی و ماجراجویی­ های سیاسی و نظامی این کشور در خاورمیانه و در جریان بحران سوریه و لیبی در راستای پیگیری سیاست موسوم به «نوعثمانی­گری» در بین محافل سیاسی و رسانه­ای شناخته می­ شود.

به اعتقاد بسیاری از ناظران سیاسی، کودتای نافرجام ژوئیه ۲۰۱۶ ترکیه به عنوان نقطه عطفی در تحولات داخلی و خارجی این کشور محسوب می ­شود؛ حادثه ­ای که مقامات ترکیه و شخص اردوغان را بعد از ناکامی در استرداد فتح ­الله گولن از ایالات متحده برآن داشت تا تمام ظرفیت­های بالفعل و بالقوه قدرت ملی این کشور را در جهت کنترل و نابودی جنبش گولن و طرفداران آن در کشورهای مختلف دنیا بکار گیرند.

براساس اسناد محرمانه به‌دست آمده توسط «نوردیک مانیتور»، دیپلمات­های ترکیه کماکان به جمع ­آوری اطلاعات درباره منتقدان دولت رجب طیب اردوغان در کشورهای آلمان ، سوئیس و یونان با وجود هشدارهای مکرر کشورهای میزبان مبنی بر توقف جاسوسی از اتباع ترک ادامه می ­دهند.

سفارت ترکیه در برلین

گزارش­ ها حاکی از آن است که اخیراً اقدامات غیرقانونی جمع­ آوری اطلاعات و نظارت­ های سرزده دیپلمات­های ترکیه­ای از برخی از مراکز مرتبط با جنبش گولن در سوئیس، آلمان و یونان با افشای اسناد و مکاتباتی که در طول سال ۲۰۲۰ بین وزارت امور خارجه ترکیه و اداره امنیت عمومی این کشور انجام شده است، خبر ساز شده است؛ چرا که این اسناد تایید می­کند که فعالیت­ های جاسوسی دیپلمات­ها از اتباع ترکیه در این کشورها همچنان ادامه دارد، حتی اگر چنین کارزارهایی باعث ایجاد مشکل در روابط دو جانبه ترکیه با این کشورها شود. در این اسناد تاکید شده است افرادی که توسط دولت ترکیه در کشورهای خارجی هدف قرار گرفته ­اند، وابسته به جنبش گولن هستند و در مورد طیف وسیعی از فساد سیستماتیک دولت ترکیه و  همچنین کمک و همکاری این کشور با گروه­های تروریستی، انتقاد زیادی به دولت اردوغان دارند.

به عنوان نمونه این اسناد نشان می­ دهد دو دیپلمات ترک به نام­های «حاجی محمت گانی» و «هاکان کمیل یرگه» که به ترتیب به عنوان وابسته مطبوعاتی وقت و دبیر دوم وقت سفارت ترکیه در برن سوئیس در سال ۲۰۱۶ مشغول فعالیت بودند، تلاش داشتند یک تاجر سوئیسی- ترکیه­ ای را  بربایند؛ که در نهایت در ژوئن ۲۰۱۸ دفتر دادستان کل کشور سوئیس حکم بازداشت این دو دیپلمات ترک را صادر کرد و اعلام کرد که آنها هنگام ورود به سوئیس دستگیر خواهند شد. طبق گزارش­ های محلی، دادرسی کیفری علیه این دو دیپلمات در مارس ۲۰۱۷ آغاز شد. این در حالی بود که دیپلمات یرگه در نوامبر ۲۰۱۶ سوئیس را ترک کرد و محمت گانی نیز تا ماه آگوست ۲۰۱۷ در سوئیس اقامت داشت. گفته می شود این تاجر به جنبش گولن وابسته بوده و حدود ۳۰ سال در سوئیس زندگی می­ کرده است.

براساس این اسناد، در آلمان نیز دیپلمات­های ترک تلاش داشتند از طریق یک پناهنده ۳۳ ساله  ترک­تبار فعالیت­های شهروندان ترکیه در این کشور را زیرنظر بگیرند؛ موضوعی که به عنوان مسئله­ ای چالش برانگیز  باعث تنش در روابط بین ترکیه و آلمان شد و مقامات آلمانی را بر آن داشت تا کلیه فعالیت­ های اطلاعاتی غیرقانونی ترکیه را در خاک آلمان بررسی کنند.

«توماس دو مایزیر» وزیر کشور  وقت آلمان در مارس ۲۰۱۷ اظهار داشت که «انجام فعالیت­های جاسوسی در خاک آلمان «جرم جنایی» است و این رفتارها توسط دولت آلمان تحمل نخواهند شد.»

 مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه

روزنامه آلمانی «برلینرتسایتونگ» پیش از این ترکیه را در سال ۲۰۱۸ به جاسوسی از امامان جماعت ۹۰۰ مسجد که  فعالیت و حقوق خود را از «اداره دیانت» ترکیه دریافت می­ کنند، متهم کرده بود. این روزنامه مدعی شده بود که سرویس اطلاعاتی ترکیه با همکاری اداره دیانت ترکیه به کارمندان خود دستور داده بود درخصوص مواضع سیاسی امامان جماعت، آموزگاران، اعضای هیات اجرایی انجمن ­ها و نهادهای فرهنگی فعال در برلین تحقیق و بررسی کرده و رابطه آنها را با هواداران فتح ­الله گولن را زیر نظر بگیرند.

سومین شخصی که در این اسناد ذکر شده فردی ۳۱ ساله با نام اختصاری D.A  است که به کشور همسایه یعنی  یونان اعزام شده بود؛ جایی که سرویس اطلاعاتی ترکیه و سفارت این کشور گسترده ­ترین عملیات جاسوسی را علیه جامعه مسلمان ترکیه در این کشور صورت می­ دهند. مقامات یونانی در واکنش به فعالیت‌های تهاجمی اطلاعاتی ترکیه ، اقدامات تامینی و امنیتی را در اردوگاه­ها و محله­ های مسکونی که منتقدان دولت ترکیه  به ویژه گولنیست­ها از زمان فرار از ترکیه در آن اقامت دارند، تقویت کرده ­اند.  در دسامبر سال ۲۰۲۰ نیز پلیس یونان یک تبعه یونانی را که در کنسولگری ترکیه در «جزیره رودس» استخدام شده بود به جرم جاسوسی بازداشت کرده بود.

این اسناد بار دیگر فعالیت­های گسترده، مخفیانه و خصمانه انجام شده توسط سازمان اطلاعاتی ترکیه و دیپلمات­های این کشور  در کشورهای اروپایی از جمله در میان متحدان خود از جمله کشورهای عضو ناتو را تأیید می­ کند.

چندی پیش نیز  «کرم آلپ» سفیر ترکیه در اوگاندا طی مصاحبه ­ای که  با خبرگزاری دولتی آنادولو انجام داده بود، تأیید کرد که چگونه دیپلمات­های ترکیه اطلاعات مربوط به فعالیت­ های تجاری بازرگانان مخالف رئیس جمهور ترکیه رجب طیب اردوغان در خارج از کشور را جمع­ آوری نموده و تلاش می ­کنند تا شرکت­ های آنها را به گونه ­ای به تصویر بکشند که گویی آنها جزئی از یک سازمان تروریستی هستند. کرم آلپ در مصاحبه خود در مارس ۲۰۲۰ تأکید کرده بود که سفارت ترکیه در «کامپالا» پایتخت کشور اوگاندا با مقامات امنیتی اوگاندایی در نظارت و پایش مشاغل و فعالیتهای اقتصادی مرتبط با جنبش اجتماعی فتح ­الله گولن موسوم به جنبش «هزیمت» یا «فتو» (FETO ) همکاری می ­کند.

آلپ اذعان کرده بود که سفارت ترکیه اطلاعات مربوط به کارمندان پزشکی، بهیاران و داوطلبان ارائه خدمات بشردوستانه که برای مؤسسات مختلف اوگاندا کار می­ کنند جمع آوری می­ کند؛ چراکه بنا به برآورد مقامات سیاسی و امنیتی ترکیه بسیاری از طرفداران جنبش گولن بعد از کودتای ۲۰۱۶ در پوشش فعالیتهای بشردوستانه، مدارس و بیمارستانها در کشورهای مختلف و به ویژه کشورهای آفریقایی پنهان شده­ اند.

اظهارات این مقام سیاسی ترکیه در حالی صورت گرفته بود که چندی پیش و در حاشیه برگزاری کنفرانس سالانه امنیتی مونیخ در فوریه ۲۰۲۰ ، «مولود چاووش اوغلو» وزیر امور خارجه ترکیه عملیات جاسوسی مخفیانه دیپلمات­های ترک در خاک کشورهای خارجی رابه صورت ضمنی تایید کرده بود.

چاووش اوغلو اظهار کرده بود که دیپلمات های ترکیه در سفارتخانه ­ها و کنسولگری­ ها به طور رسمی از سوی دولت این کشور ماموریت جمع ­آوری اطلاعات از افراد و گروه ­های مخالف دولت را بر عهده دارند.  چاووش اوغلو به طور علنی بیان داشته بود «اگر به تعریف یک دیپلمات توجه کنید، واضح است. جمع­ آوری اطلاعات وظیفه دیپلمات­ها است و به عنوان یک واقعیت سیاسی باید مورد پذیرش همگان قرار گیرد.»

گفته می­ شود ترکیه در جایگاه پنجم در میان کشورهایی که بیشترین ماموریت دیپلماتیک در جهان را دارند، قرار گرفته و یکی از فعال­ترین شبکه­ های دیپلماتیک در بین کشورها را دارا است.

تعداد نمایندگی­ های دیپلماتیک ترکیه در خارج از کشور در سال ۲۰۰۲ تنها ۱۶۳ بوده است، این در حالی است که این رقم در سال ۲۰۱۹ به ۲۴۲ نمایندگی شامل؛ ۱۴۲ سفارتخانه، ۸۵ کنسولگری، ۱۳ دفاتر نمایندگی دائمی، ۱ دفتر تجاری و ۱ نماینده کنسولی رسیده است. از مجموع ۱۷۷۰ دیپلمات حرفه­ای وزارت امور خارجه در داخل و خارج ترکیه، ۷۳۵ نفر از آنها در مرکز و ۱۰۳۵ نفر نیز در خارج از ترکیه مشغول به فعالیت هستند.

فتح الله گولن شاخص ترین مخالف اردوغان

پیشتر در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۹ دادگاه عالی جنایی آنکارا لیستی از فهرست اشخاص خارجی را که در ۹۲ کشور در قاره آمریکا، اروپا، آسیا و اقیانوسیه فعالیت دارند و به طرفداری از  جنبش گولن متهم هستند در اختیار مقامات وزارت خارجه ترکیه قرار داده بود.

از زمان کودتای نافرجام ۲۰۱۶ در ترکیه بیش از نیم میلیون نفر وابسته به جنبش گولن در سه سال اخیر با اتهامات مشابهی در بازداشت به سر می ­برند و در برخی موارد، سازمان­ های مرتبط با جنبش گولن در کشورهای خارجی با وجود داشتن مجوز فعالیت در کشورهای میزبان، توسط دولت ترکیه به عنوان نهادهای تروریستی معرفی شده ­اند.

از دیگر سو دولت ترکیه و سازمان اطلاعاتی میت تلاش های سازمان یافته ­ای برای کنترل و ایجاد محدودیت بر افراد و نهادهای فرهنگی و آموزشی وابسته به جنبش گولن در ورای مرزهای ترکیه ترتیب داده است. به عنوان مثال اردوغان در سال ۲۰۱۷ با سفر به کشورهای آفریقایی خواستار تعطیلی تمام مدارس و مؤسساتی شد که پیش­تر در زمان زمان ریاست ‌جمهوری «عبدالله گل»، با پشتیبانی سفارتخانه‌های ترکیه و در چهارچوب دیپلماسی فرهنگی ترکیه افتتاح شده بودند.

در این راستا اردوغان اول ژوئن ۲۰۱۶ طی یک سفر رسمی به اوگاندا از «یووردی موسوی» رئیس جمهور این کشور خواستار تعطیلی مدارس وابسته به جنبش گولن شد؛ درخواستی که با مخالفت دولت اوگاندا مواجه شده بود.  دولت اردوغان همچنین تلاش کرده است تا دولت­ های خارجی را تحت فشار قرار دهد تا مدارس وابسته به جنبش گولن را تحویل بنیاد «معاریف» ( Maarif)  دهند که یک نهاد دولتی ترکیه است و توسط چهره­ های رادیکال اسلامی نزدیک به دولت اداره می ­شود. فتح ­الله گولن معتقد است که اردوغان بنیاد معاریف را تأسیس کرده است تا به نوعی بتواند با مدارس و فعالیت اجتماعی و عام ­المنفعه جنبش هزیمت در دنیا رقابت کند.