برجام و سیگنال‌هایی با ظاهر و باطن متفاوت

تازه‌ترین سیگنال‌هایی که رسانه‌های آمریکایی درباره مذاکرات هسته‌ای ارسال می‌کنند اغلب روی این پایه قرار گرفته که امیدها به احیای برجام کمرنگ و کمرنگ‌تر می‌شود.

نشریه «هیل» مدعی شده قانونگذاران کنگره، توافق با ایران را «بعید» می‌دانند زیرا تهران تمایل چندانی برای استقرار مجدد برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) از خود نشان نمی‌دهد.

همچنین «میدل ‌‌ایست ‌آی» در گزارشی نوشته است: ایران در پیشنهاد جدید به آمریکا از درخواست حذف نام سپاه از لیست تروریستی در ازای برداشته‌‌شدن تحریم قرارگاه خاتم‌‌الانبیا (شاخه اقتصادی سپاه) و چند نهاد دیگر عقب‌‌نشینی کرده است. گفته شده واشنگتن از این پیشنهاد استقبال نکرده است. با این حال میدل‌‌ایست آی به نقل از یک منبع دیگر خود گفته است ایالات متحده هنوز به این پیشنهاد که یک راه‌حل میانی توصیف شده پاسخ نداده است. از سوی دیگر بر اساس نوشته این نشریه اظهارات مقامات آمریکایی نشان می‌دهد که ایالات متحده موافق پیشنهاد جدید نیست.

دولت آمریکا فروردین‌‌ سال ۱۳۹۸ سپاه پاسداران را در فهرست «سازمان‌های تروریستی خارجی» (‌FTO) قرار داد. این نخستین‌باری بود که کاخ سفید نیروهای مسلح رسمی یک کشور خارجی را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار می‌‌داد. پس از این تصمیم، شورای عالی امنیت ملی ایران ستاد فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا در منطقه (سنتکام) را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داد.

به گزارش ایران مامن، از دید بسیاری از صاحبنظران، اقداماتی از این دست در دوره «دونالد ترامپ» به معنای مین‌گذاری پیش پای دولتی بود که بخواهد به راحتی برجام را احیا کند مخصوصا دولتی از جنس دولت «جو بایدن» که به دلیل تعلل و محافظه‌کاری در تغییر فرایندهای ترامپی در عرصه سیاست و تجارت خارجی با انتقادات زیادی روبرو است.

تهران، واشنگتن و اختلافات فراسپاهی

سخنگوی وزارت خارجه در نشست روز دوشنبه با خبرنگاران درباره گمانه‌زنی‌های یادشده اظهار داشت: آنچه بین ما و آمریکا باقی مانده اساسا به یک موضوع ختم نمی‌شود و این برخی طرف‌‌ها هستند که مایلند ابعاد دیگر اختلافات را بپوشانند و سعی می‌کنند یک موضوع را پررنگ کنند.

به گفته «سعید خطیب زاده» ما از روز اول گفتیم که آنها باید به تعهداتشان در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل عمل کنند و اگر آمریکا پاسخ ایران را بدهد و بپذیرد که هیچ نقطه‌‌ای که به آن تعهد داده از آن مستثنی نیست و باید انجام بدهد و با سیاست داخلی آمریکا کاری نداریم فردا می‌توانیم برویم و مذاکرات را به نتیجه برسانیم.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی در بخشی از اظهاراتش هم بیان داشت وزارت امور خارجه هماهنگ‌کننده نهادهای حاکمیتی است و نهایتاً هم مجری تصمیمات نهادهای حاکمیتی است، یعنی مقامات عالی نظام در مورد موضوعات اساسی نظام تصمیم می‌گیرند.

همزمان «محمد مرندی» مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران نیز در واکنش به گزارش میدل ایست آی در توییتی نوشت: حذف سپاه از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا شرط توافق نبود. از این رو، نمی‌تواند مانع نهایی یک معامله باشد. شکاف‌ها درباره تضمین‌ها و تحریم‌ها باقی مانده است.

روایت وزیر از بسته پیشنهادی ایران

پیش‌تر «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه ایران ۲۴ خرداد بدون ارائه جزئیات بیشتر، اعلام کرد تهران پیشنهاد جدیدی را روی میز گذاشته است. وزیر خارجه ایران در نشست خبری مشترک با همتای پاکستانی خود گفت: ما یک بسته سیاسی و ابتکار جدیدی را روی میز قرار دادیم، طرف آمریکایی این ابتکار را پذیرفت اما بر تصویب قطعنامه هم تاکید داشت. در نتیجه جمهوری اسلامی ایران هم با افزایش فعالیت‌‌های هسته‌‌ای خود در حوزه‌هایی که از طریق سازمان انرژی اتمی اعلام، اجرایی و عملی و به صورت رسمی هم قبل از صدور قطعنامه به دبیرخانه آژانس اطلاع داده شد، این اقدامات را انجام داد.

امیرعبداللهیان فروردین ۱۴۰۱ نیز درباره خروج نام سپاه از لیست تروریسم گفته بود: با وجود مجوزی که مقامات سپاه به ما می‌دهند به خودمان اجازه نمی‌‌دهیم به آمریکا بگوییم موضوع سپاه برای ما قابل‌‌حل است و ازآن بگذریم.

برداشت‌ها از سرانجام مذاکرات

چند روز پیش بود که «علی باقری» مذاکره کننده ارشد ایران در تعدادی توئیت که هنوز هم رمزگشایی نشده اشاراتی کلی را درباره سمت و سوی سیاست خارجی منتشر ساخت از جمله «خسارت شعور زدایی در سیاست خارجی به اندازه شعار زدایی از سیاست خارجی است»

با توجه به جمیع اوضاع و بسته ادعایی که گفته می‌شود از سوی تهران ارائه شده برخی تحلیلگران می‌گویند نشانه ها دال بر پایان غیررسمی برجام است. این در حالی است که تحلیلی دیگر می‌گوید تهران حاضر به نرمشی تازه برای بسته پرونده اختلافات بر سر تحریم‌های برجامی شده و احتمالا جایگزینی هر چند موقت می‌تواند تا حدی جای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ را پرکند.