از اردبیل تا اوین؛ رسانه و سیاست هم چوب می‌خورند هم پیاز

در گزارش نهایی مجلس درباره مرگ «مهسا امینی» که در جلسه علنی امروز ارائه شد، آمده است: «هیچ‌گونه ضرب و شتم و برخورد فیزیکی و یا اصابت هر گونه ضربه‌ای در مورد مهسا امینی در محل پلیس امنیت عمومی صورت نگرفته است.» ؛ در گیر و دار تحولاتی که با شتاب از روبروی چشم ما می‌گذرد کمتر کسی به این گزارش توجه می‌کند.

به گزارش ایران مامن، طی شبانه‌روز اخیر بسیاری از نگاه‌ها به ناآرامی‌های اردبیل دوخته شده است. ماجرا از پایان هفته گذشته شروع شد که تعدادی دانش‌آموز مقطع متوسطه به اجبار به برنامه‌ای خیابانی جهت مقابله با  اغتشاشگران و معاندین آورده شدند که نتیجه آن دقیقا برعکس شد.

در ادامه این خبر به صورت گسترده انتشار یافت که ۱۷ دانش‌آموز دستگیر شده و یکی از آنان با نام «اسرا پناهی» کشته شده است؛ گزاره‌ای که مانند بنزین روی آتش عمل کرد. این در حالی است که امام جمعه اردبیل می‌گوید کشته شدن دانش آموزی به نام اسراء پناهی در مدرسه شاهد کذب است. نماینده این شهر ضمن تاختن بر «علی دایی» اسطوره اردبیلی‌ها اظهار می‌دارد این دختر قرص خورده و دشمن برای تحقق کلیدواژه «کشته‌سازی» خود از این مورد سوءاستفاده کرده است.

هنوز ابهام‌ها درباره وقایع اردبیل رفع نشده بود که شب گذشته زندان اوین دچار آتش‌سوزی شد؛ غایت خبرپراکنی رسانه‌‌هایی مانند بی بی سی و ایران اینترنشنال این است که این پیغام را به صورت مستقیم و غیرمستقیم به مخاطب برسانند: «زندانیان سیاسی در اوین در آتش خشم سیاسیون سوخته‌اند»

نمونه ای از یک تصویر خبری که زیرنویس ذهن مخاطب را به شکل مطلوبش کانالیزه می کند

آنچه این گزاره را تقویت می‌کنند دوختن واقعه اوین (شامگاه ۲۳ مهر ۱۴۰۱) به حادثه آتش‌سوزی سینما رکس (شامگاه ۲۸ مرداد ۵۷) است؛ در این میان، اظهاراتی مانند آنچه «یاسر هاشمی رفسنجانی» درباره ممانعت از بازگشت برادرش به زندان اوین پس از پایان دوره مرخصی بیان داشته بر ابهام‌ها می‌افزاید.

در سویی دیگر خبرگزاری «فارس» پس از شنیده شدن صدای چندین انفجار، از رفتن زندانیان فراری روی مین خبر می‌دهد و سپس خود آن را تکذیب می‌کند.

در نهایت، «ایرنا» که خبرنگارش را پیش از سایر رسانه‌های داخلی به محل حادثه رسانده به نقل از یکی از نیرو‌های امدادی حاضر در صحنه درباره آمار فوتی و مصدومین حادثه اوین گزارش می‌دهد: این حادثه تاکنون هیچ فوتی نداشته و آمار مصدومین نیز تاکنون ۸ نفر است.‌‌

این در حالی است که قبل از همه این‌ها انتشار خبر «استقرار نیروهای ضد شورش در محوطه زندان مرکزی شهر ارومیه» در بی بی سی فارسی و یک هفته قبل از آن گزارش مفصل درباره درگیری و شورش در زندان لاکان زمینه ذهنی را برای پوشش از وقایع اوین به شکلی فراهم ساخته که کمتر کسی روایت رسانه‌های رسمی را می‌پذیرد؛ رسانه‌هایی که در اکثر بزنگاه‌های خبری، هنوز رقابت شروع نشده چندین گل از رقیب دریافت کرده و حتی گل به خودی می‌زنند.

این وضعیت، نمودی از یک چالش کلان‌تر است؛ سیاست‌ورزان با بستن فضای گردش طبیعی و درست اطلاعات و انسداد ارتباطاتی، هم چوب پایین کشیدن کرکره کسب و کار میلیون ها نفر را خورده و بر نارضایتی جمعیتی بزرگتر افزوده‌اند و هم عرصه را برای جولان رقیب در آنچه «جنگ رسانه‌ای» می‌خوانند بازگذاشته‌اند تا جایی که صدای بسیاری از رسانه‌های موسوم به اصولگرا هم درآمده است.

به نوشته «فرهیختگان»،  از شب گذشته تا الان روایت دقیق و درستی از آنچه اتفاق افتاده منتشر نشده خبرهایی از قول منابع آگاه منتشر می شوند بعد تکذیب و باز خبر دیگری منتشر می شود، اطلاعات قطره چکانی و با جزئیات اندک و عموما کلی منتشر می شود درست در زمانی که رسانه های فارسی زبان قصد دارند از این اتفاق یک فاجعه بسازند تا مردم را خشمگین کنند یک موضوع بسیار پررنگ است «ضعف روایت»؛ چیزی که نبودش در ماجرای مهسا امینی باعث شد تا روایت های غیرواقعی براصل ماجرا غلبه داشته باشد.

موضوعی که امروز در گزارش مجلس هم به آن تاکید شد که اگر روایت دقیق و به موقعی از آنچه اتفاق افتاده بود منتشر می‌شد تبعات اجتماعی اتفاق را کم‌می‌کرد. اشتباهی که به نظر می رسد از آن درس نگرفته ایم و دوباره تکرارش کرده ایم.