بودجه ۱۴۰۵؛ بار رفع کسری و کاهش درآمد نفتی بر دوش مردم

تداوم بودجه‌خواری کلان «نهادهای خاص»، افزایش وزن مالیات در بودجه و کاهش ناچیز و ۲۰ درصدی حقوق کارمندان و بازنشستگان که تقریبا نصف میزان تورم رسمی و اعلانی است، از جمله مهم‌ترین محورهای واکنش به لایحه بودجه ۱۴۰۵ بوده است.

به گفته «کامران ندری» استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) در مصاحبه با «تجارت نیوز»، پیام لایحه بودجه ۱۴۰۵ کاهش کسری بودجه است اما هزینه‌های آن را مردم پرداخت می‌کنند. دولت برای کنترل و مدیریت هزینه‌های خود، به فشار بر کارمندان و حقوق‌بگیران روی آورده است.

«وحید شقاقی شهری» دیگر اقتصاددانی است که روی تداوم ریخت‌وپاش‌های بودجه‌ای انگشت گذاشته و به «ایسنا» گفته است: دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۵ سعی کرده با بودجه انقباضی یکی از شش موتور تورمی را خاموش کند. دولت می‌خواهد کاهش شدید درآمدهای نفتی را از طریق رساندن سهم مالیات به ۵۰ درصد جبران کند، اما کاش در کنار این اصلاحات اقتصادی ضروری و خوب، بودجه دستگاه‌هایی که چندان موثر نیستند و ریخت‌وپاش دارند را حذف می‌کرد یا کاهش می‌داد.

«هدایت الله خادمی» عضو پیشین کمیسیون انرژی مجلس هم در مصاحبه با «ایلنا» اظهار داشته وقتی بودجه با کاهش ۷۰ درصدی درآمد نفت تدوین شده، درواقع خط‌کشی خواهد شد که باعث می‌شود مسئولین مربوطه برای فروش نفت تلاش نکنند زیرا در هر شرایطی امکان فروش ۳۰ درصدی نفت فراهم است و اکنون با این روند بودجه هیچ فعالیتی برای بازاریابی و افزایش صادرات نفت صورت نخواهد گرفت.

به نوشته «اقتصاد آنلاین»، مجموع احکام و ارقام لایحه بودجه ۱۴۰۵ نشان می‌دهد دولت با رویکردی ترکیبی، تلاش کرده است از یک‌سو با افزایش حقوق و معافیت‌های مالیاتی فشار معیشتی را کاهش دهد و از سوی دیگر با افزایش مالیات‌ها، اصلاح تعرفه‌ها، حذف ارز ترجیحی و کنترل مصرف انرژی، ساختار درآمدی بودجه را واقع‌بینانه‌تر کند. با این حال، کاهش شدید درآمد‌های نفتی و سرمایه‌ای، افزایش هزینه‌های انرژی و مالیات بر ارزش افزوده، چالش‌های جدی پیش‌روی اجرای این بودجه خواهد بود؛ چالش‌هایی که مسیر بررسی و اصلاح آنها اکنون به صحن مجلس شورای اسلامی سپرده شده است.

در واکنش به انتقادات از بودجه سال آتی، «سیدحمید پورمحمدی» رئیس سازمان برنامه و بودجه در نشست خبری از رشد ناچیز حقوق کارمندان و بازنشستگان عذرخواهی کرده و اظهار داشته لایحه بودجه ۱۴۰۵ فشار را از روی خانواده‌ها کم می‌کند. …حقوق کارمندان و بازنشستگان ۲۰ درصد افزایش یافته که با تورم تناسب ندارد اما با معافیت مالیاتی بخشی از این را جبران خواهیم کرد. …نرخ تورم سال آینده به طور متوسط ۴۰ و خورده‌ای درصد خواهد بود یعنی از نرخ تورم فعلی چند درصد بالاتر پیش‌بینی شده است.

به گفته رئیس سازمان برنامه و بودجه، ردیف بودجۀ ۱۳۶ دستگاه را که در شرایط فعلی کمکی به معیشت مردم نمی‌کنند، حذف یا ادغام کردیم.

به گزارش «رسالت» بررسی جداول کلان لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ نشان می‌دهد دولت رشد قابل‌توجهی را برای درآمدهای مالیاتی در نظر گرفته است. بر اساس این جداول، مجموع درآمدهای مالیاتی کشور در سال آینده حدود ۲ هزار و ۹۰۰ هزار میلیارد تومان (۲۹۰۰ همت) پیش‌بینی شده است.

از این رقم، حدود ۲۴۰ همت مربوط به مالیات بر واردات و حقوق گمرکی است. با کسر این بخش، درآمد مالیاتی خالص دولت بدون احتساب حقوق ورودی به حدود ۲۷۰۰ همت می‌رسد؛ رقمی که در مقایسه با سال جاری افزایش چشمگیری را نشان می‌دهد.

این در حالی است که درآمد مالیاتی خالص دولت در سال ۱۴۰۴ (بدون در نظر گرفتن مالیات بر واردات) حدود ۱۸۰۰ همت بوده است. مقایسه این دو عدد حاکی از آن است که درآمدهای مالیاتی خالص دولت در بودجه ۱۴۰۵ حدود ۵۰ درصد افزایش یافته؛ رشدی که فشار مالیاتی بیشتری را بر پایه‌های داخلی اقتصاد وارد می‌کند.

نکته قابل توجه آنکه پیش‌تر در برخی برآوردها، درآمد مالیاتی خالص سال ۱۴۰۵ حدود ۲۵۰۰ همت اعلام شده بود، اما ارقام درج‌شده در جداول نهایی لایحه بودجه نشان می‌دهد این عدد به حدود ۲۷۰۰ همت افزایش یافته است؛ افزایشی معنادار که می‌تواند نشان‌دهنده خوش‌بینی دولت به وصول مالیات یا تشدید سیاست‌های مالیاتی در سال آینده باشد.

این سطح از رشد درآمدهای مالیاتی، در شرایطی که اقتصاد با چالش‌هایی همچون رکود تولید، کاهش قدرت خرید و محدودیت‌های سرمایه‌گذاری مواجه است، می‌تواند به یکی از محورهای اصلی بحث و نقد در بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۵ در مجلس تبدیل شود.