دوستانه ترین روزهای ایران و عربستان

پنج‌شنبه ۳۰ بهمن ۱۳۷۶/ ۲۱ شوال  ۱۴۱۸ / ۱۹ فوریه ۱۹۹۸

آقاى زنگنه وزیر نفت اطلاع داد که خبر سفر ما به عربستان و بیانیه ‏ای که عربستان داده، باعث بالا رفتن قیمت نفت شده است: افزایش۵۲ سنت در هر بشکه.

جمعه ۱ اسفند ۱۳۷۶/۲۲ شوال  ۱۴۱۸/  ۲۰ فوریه ۱۹۹۸

محسن براى برنامه سفر آمد. لیست همراهان را نیز آورد. خیلى زیاد شده‌اند وبه خصوص خانم‌ها و بچه‌ها که مسئولیتى در سفر ندارند و فقط براى زیارت عُمره مى‌آیند؛ ناراحت شدم. مقدارى براى علاج صحبت‏ کردیم؛ راه‏ حل‌هایى مثل اینکه زن‏ها را به ‏طورکلى حذف کنیم یا بچه‌ها را حذف‏ کنیم، یا زن‏ها را یکسره به مدینه بفرستیم و ریاض نبریم، ولى در عمل هر یک از آنها اشکالاتى داشت.

عصر بچه‌ها اعلان ‏کردند که اگر ناراضی ‏ام، حاضرند در سفر همراه نباشند، ولى آقاى نورى شاهرودی اطلاع داد که خانواده امیرعبدالله، به مناسبت حضور خانم‌ها، برنامه ‌اى ترتیب ‏داده و مناسب‏ نیست ‏که نباشند.

شنبه ۲ اسفند ۱۳۷۶ 

صبح تا ساعت یازده در منزل بودیم. براى سفر آماده شدیم. چمدانم را بستم و کمکى هم به مشهدى ‏رجب‏ کردم. همراهان جلوتر به فرودگاه رسیدند. من و عفت، ساعت یازده و نیم رسیدیم. مصاحبه‌اى با صداوسیما داشتم. ساعت دوازده به سوى ریاض پروازکردیم. آقایان دکتر علی ‏اکبر ولایتى، حسین محلوجى، بیژن نامدار زنگنه، اکبر ترکان، عیسی کلانترى، عبدالحسین وهاجى، عباس آخوندى، سیدمحمود دعایى، حسین مرعشى، مهدى، محسن، یاسر، محمدعلی هادى، محمود واعظى، غلامحسین کرباسچى، عفت، فاطى و جمع زیادى از خانم‌هاى همراهان و پاسداران و مدیران دیگر همراه بودند.ناهار را هم در مسیر خوردیم و ساعت دو بعد از ظهر به وقت ریاض رسیدیم.

استقبال‏ گرمى ‏کردند. امیرعبدالله، ولیعهد و تقریباً تمامى اعضای دولت و فرماندهان نظامى و انتظامى و رییس‏ مجلس و امیر ریاض، براى استقبال آمده بودند. سان رسمى شبیه خودمان بود و مصافحه با مستقبلان و مقدارى هم در سالن وسیع و مجلل فروگاه نشستیم. خانم‌ها و همراهان، بعد از من پیاده شدند. پرسیدم، فرودگاه چند باند پرواز دارد، گفت چهار پنج تا؛ معلوم شد نمى‌‌داند.

دکتر النفیسی، وزیر مشاور، وزیر همراه من بود. از فرودگاه تا محل اقامت که حدود چهل کیلومتر است، سئوالات زیادى نمودم. امسال باران زیادى داشته‌اند و دشت‌ها سبز است. دو طرف اتوبان مسیر با درختان نخل و مثمر، سرسبز است. گفت، قسمتى از آب‏ شهر را از چاه‌ها و بندها و قسمتى را از آب ‏شیرین‏ کن‌هاى ساحل خلیج فارس در جبیل مى‌آوردند.

شهر ریاض سه میلیون نفر جمعیت دارد. خانه‌ها عمدتاً ویلایى و با قواره‌های ۴۵۰ مترى است. میدان‌ها، پل‌ها و خیابان‌های خوبى دارند. مشکل ترافیک ندارند. کاخ مؤتمرات، مقر ماست. خیلى وسیع و مجلل است. عصر، دکتر صدر، معاون وزیر امورخارجه آمد. گزارش مذاکراتش با آقایان فهد پادشاه و ملک‏ عبدالله ولیعهد را داد. از روى کامپیوتر سیارى‏ که آورده‌ایم، اخبار را خواندم. با تلفن، به مرکز تهران وصل مى‌شود. مطلب مهم، مذاکرات کوفى عنان، دبیرکل سازمان ملل در بغداد است و هنوز نتیجه معلوم نیست؛ یک ‏روز اقامت را تمدید کرده‌اند.

سر شب به ملاقات ملک فهد رفتیم. گفتند، نمى‌تواند از روى صندلى بلند شود؛ خیز  گرفت‏ که بلند شود، مانع شدم. بعد از نشستن، به خبرنگاران اجازه ورود دادند. گفتند سعى شود که ملاقات طولانى نشود، زیرا بعد از گذشت یک ‏ربع، از تعادل خارج مى‌شود. من موضوعاتی چون قیمت نفت، مشکل عراق و افغانستان و فلسطین و همکارى‌هاى دو کشور را به طور مختصر مطرح ‏کردم. جواب‌هاى ایشان خارج از موضوع نبود؛ فقط در مورد فلسطین با نفت مخلوط ‏کرد.

به اقامتگاه برگشتیم. خاطرات را تا این ساعت را نوشتم. سرشب سفیر ایران در عربستان آمد و گزارش شکایت امیرعبدالله از مقاله‌اى ‏که در مجله ارزش‌های آقاى ‏رى‌شهرى درج شده، گفت ‏که به وهابى‌ها حملات‏ تندى‏ کرده است.

ساعت نُه و نیم شب، به کاخ دیوان ملکى رفتیم، براى مراسم ضیافت که از سوى امیرعبدالله برپا شده بود. شام را میهمان امیرعبدالله بودیم. تا ساعت دوازده شب طول کشید. کاخ عظیمى است. بخشى در اختیار ملک فهد و بخشى در اختیار امیرعبدالله است. سالن‌هاى بزرگ  و مجلل دارد. تمامى شخصیت‌هاى سعودى، لشکرى و کشورى، قضایى و قانون‌گذارى و اجرایى و فرهنگى، در مراسم بودند و همگى براى مصافحه و خیرمقدم پیش ‏می‌آمدند.

در حال صرف شام، با امیرعبدالله درباره مسایل مهم مذاکره‏ کردیم؛ مثلاً بحران عراق که معلوم شد، موافق حذف صدام هستند، ولى مطمئن نیستند که آمریکا این‏ کار را بکند و تعجب دارند از اینکه در تهران به نفع عراق، بعد از نمازجمعه تظاهرات شده و انتظار دارند که ایران، بیشتر از آنها خواهان ضربه ‏زدن به صدام باشد.

معتقدند اگر صدام جان به در ببرد در آینده خطرناک‌تر مى‌شود، ولى مایل نیستند این افکار را اعلان کنند. معلوم شد به آمریکا، اجازه استفاده مستقیم از پایگاه‌هاى سعودى را نداده‌اند، ولى مانع آن نیستند، هواپیماهاى آمریکایى‏ که در پایگاه‌هاى سعودى هستند، به کشور دیگر – مثل کویت – بروند و از آنجا عملیات کنند. از آمریکا در ملاقات با خانم آلبرایت وزیر امورخارجه آمریکا به خاطر تحمیل هزینه‌هاى جنگ بر اعراب، شکایت ‏کرده‌اند.

درباره قیمت نفت صحبت ‏کردیم. معلوم شد، سقوط قیمت نفت مشکلات زیادى براى آنها به ‏وجود آورده و از همکارى براى اصلاح قیمت نفت استقبال مى‌کنند. براى سفرى به صحرا، براى دیدن مناطق بدویه مذاکره ‏کردیم

بعد از شام، جلسه‌اى با همراهان و مسئولان سعودى ‏گرفتیم. امیرعبدالله، بار دیگر از من به خاطر نقشى‏ که در ایجاد تفاهم بین دو کشور داشته‌ام، تجلیل فراوانى‏ کرد و گفت اگر تلاش من نبود، کنفرانس اسلامى در تهران انجام نمى‌شد. در ملاقات با آقاى صدر معاون وزیر امور خارجه که پیام آقاى خاتمى رییس‏ جمهور را آورده، گفته است، شماها ممنون آقاى هاشمى باشید، شخص بزرگى است و باعث حل مشکلات دو کشور.

من هم با تشکر از نقش ایشان، موضوعات متعددى را براى مذاکره همراهان تعیین‏ کردم؛ درباره نفت و پتروشیمى و صنایع و کشاورزى و بازرگانى و عراق و فلسطین و افغانستان. بالا بُردن تعداد سهمیه حجاج ما را ایشان هم پذیرفت و قرار شد، مسئولان دو طرف مذاکره کنند و نتیجه را در جلسه مذاکرات بعدى ارایه دهند. آقاى سعودالفیصل، وزیر امورخارجه با تمجید از آقاى ولایتى، اظهارتأسف ‏کرد از اینکه وزارت خارجه ایران، از ایشان محروم شده است.

ساعت نیم بامداد، به مقر رسیدیم. بخشى از اخبار ایران و جهان را گرفتم. مسأله عمده، بحران عراق است. مذاکرات امروز کوفى عنان تاکنون به نتیجه نرسیده و گزارش‌ها تردید و خوف و رجا را مطرح مى‌کنند؛ بناست فردا با صدام ملاقات کنند.

منبع: خاطرات هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۷۶