دولت فقیرتر است یا مردم؟

رسیدن ارزش پول ملی به نازل‌ترین درجه تاریخی ریال و تومان، یعنی بسیاری از ما که توان تبدیل پول‌مان به خانه و زمین و طلا و دلار و خودرو را نداریم روز به روز فقیرتر می‌شویم.

برای اکثر ما اساسا مازادی بر درآمد وجود ندارد که بخواهیم آن را تبدیل به کالای سرمایه‌ای کنیم و در شرایط ریزش ارزش ریال، این شریان حیاتی معیشت هر یک از ما است که تحلیل می‌رود. این یعنی کمتر می‌توانیم بخریم، بخوریم، بپوشیم و از همه مهم‌تر هزینه سرپناهمان را تامین کنیم یا اگر شوربختانه با بیماری مواجه می‌شویم بتوانیم درمان موثری انجام دهیم.

همه این‌ها یعنی فرورفتن زیر خطی به نام «خط فقر». اواخر مهرماه بود که رییس کمیته دستمزد کانون شوراهای اسلامی از خط فقر ۱۸ میلیون تومانی سخن گفت. با وجود تردیدهای بسیار در شاخص‌های ترسیم این خط فقر و جایگاه مطرح‌کننده این رقم، بحث و نظرهای زیادی درباره خط فقر ۱۸ میلیونی به راه افتاد.

حالا بعد از چند ماه، رسانه‌ها به نقل از وزارت کار نوشته‌اند بر اساس برآورد‌ها نرخ فقر یک خانوار ۴نفره در سال ۱۴۰۰ برابر ۴میلیون و ۵۴۱هزار تومان بوده و در سال ۱۴۰۱ برای کل کشور و تهران به ترتیب برابر ۷.۷ و ۱۴.۷ میلیون تومان است؛ این به تفسیری یعنی هزینه‌های ماندن روی خط فقر تقریبا دو برابر شده است.

طبق گزارش جدید وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، از وضعیت خط فقر و گروه‌های مختلف درآمدی کشور، همچنان جمعیت فقرا با وجود کاهش ۷۰۰ هزار نفری، نزدیک به ۲۶ میلیون نفر است.

بررسی هزینه‌های عمده خانوارها نشان می‌دهد دو بخش اصلی هزینه‌های خانوار مربوط به هزینه مسکن و هزینه‌های خوراکی است. سهم این دو در سبد هزینه خانوار در استان‌های مختلف بین ۵۰ تا ۶۹ درصد بوده و میانگین کشوری آن به ۶۳ درصد می‌رسد. از این ارقام، بالاترین سهم مربوط به هزینه‌های مسکن است.

به گزارش ایران مامن، نکته قابل تامل این گزارش نقطه شروع افزایش شدید سطح خط فقر است. بررسی‌های وزارت رفاه نشان می‌دهد خط فقر طی سال‌های ۹۷ و ۹۸ رشد شدیدی داشته است و نرخ فقر از ۱۹ درصد در سال ۱۳۹۶ به ۳۱ درصد در سال ۱۳۹۹ رسیده و به عبارتی ۱۲ درصد به جمعیت افراد زیر خط فقر افزوده شده است.  البته در سال ۱۴۰۰ نرخ فقر مقداری کاهش را نشان داده و به حدود ۳۰ درصد رسیده است.

سال ۱۳۹۷ به عنوان مبدا آغاز جهش خط فقر همان سالی است که در اردیبهشت‌ماه آن «دونالد ترامپ» از برجام خارج شد و به این ترتیب با اضافه شدن کرونا اقتصاد به سمت سراشیبی پیش رفت.

تابستان امسال بود که چینی‌ها اعلام کردند تحریم‌های آمریکایی از سال ۹۷ تاکنون بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار به ایران خسارت زده است.

این وضعیت باعث شده هر زمان حرف از مذاکره و رفع تحریم و … به میان می‌آید بازارهای ایران واکنش مثبت از خود نشان دهد و برعکس. این در حالی است که برخی همچنان سرسختانه ضدیت‌شان با هر مذاکره‌ای را بیان می‌دارند.

«سعید جلیلی» دبیر شورای عالی امنیت ملی دوره «محمود احمدی نژاد» که خود را سال‌ها است «دولت در سایه» می‌خواند به تازگی اظهار داشته مردم فهمیدند که مذاکرات نتیجه‌ای ندارد؛ برخی می‌گفتند اگر مذاکره کنیم به نتایج خوبی می‌رسیم . در دوران خودم هم بارها گفتم که نتیجه چندانی از این مذاکرات حاصل نمی‌شود.

علاوه بر به هم ریختن اوضاع اقتصاد، ناآرامی‌هایی که طی سه ماه گذشته در کشور بروز یافت از دید بسیاری از تحلیلگران ناشی از تحریم‌هایی است که گریبان معیشت مردم را گرفته است.

با وجود همه این‌ها سخنگوی دولت در تازه‌ترین اظهارات خود گفته است: بیش از ۳۵ میلیارد دلار در ده ماه ابتدایی سال ارز عرضه شده در حالی که در مدت مشابه سال قبل ۲۲ میلیارد دلار بوده است، این نشانگر افزایش درآمدهای ارزی کشور است که ۶۰ درصد افزایش را شاهد هستیم.

معنای این اظهارات شاید این باشد که لزوما فقر مردم و دولت به صورت همسان پیش نرفته و این تنها مردم هستند که تبعات تحریم‌ها را متحمل می‌شوند.