سازگاری با کرونا و روزهای خوشِ زندگی

ماه‌ها است ویروس ذره‌ای کرونا همه مرزهای جهان را درمی‌نوردد؛ بحرانی که بخاطر ماهیتش، علاوه بر زندگی فردی، جنبه‌های مختلف حیات و مناسبات اجتماعی را با تغییراتی جدی و بدیع در سراسر جهان مواجه کرده است؛ از تغییر سبک و سیاق خرید مایحتاج خانه تا کار کردن و سفرکردن و نحوه مراقبت از سلامت و بهداشت و … همه و همه با تغییراتی شگرف روبه‌رو شده‌اند.

همه انسان‌ها به نوعی در حال دست و پنجه نرم کردن با ویروس جدید و فراگیری هستند که روابط آنها با یکدیگر و با دنیای خارج را از نو شکل می دهد. اکنون می دانیم که لمس کردن اشیا، بودن با افراد دیگر و تنفس هوا در فضای محصور می تواند خطرناک باشد.

اشتیاق به حضور دیگران در کنارمان با ترجیح غیاب آنها جایگزین شده است، به ویژه کسانی که ارتباط چندان نزدیکی با آنها نداریم و نمی شناسیمشان. دیگربه جای پرسیدن  اینکه «آیا دلیلی برای انجام این کار به صورت آنلاین وجود دارد؟» می پرسیم که «آیا ضرورتی برای انجام این کار به صورت حضوری وجود دارد؟»

محذورات ناشی از این شرایط بحرانی، ما را مستعد استفاده پیشرفته تر و انعطاف پذیر از فناوری کرده است. اکنون ارتباط آنلاین جایگاه فوق‌العاده‌ای در زندگی پیدا کرده است. امروز ما با خیالی آسوده از مسافتی دور، ارتباط بیشتری داریم، چرا که با افراد بیشتری که از نظر فیزیکی مسافت‌ها از ما فاصله دارند، ارتباط برقرار می کنیم و به خاطرهمین فاصله احساس امنیت بیشتری نسبت به هم داریم.

بسیاری از مردم در حال یادگیری این موضوع هستند که به جای پوشیدن لباس رسمی و رفت و آمد در یک ساعت کاری مشخص، می توان در خانه با امکان دانلود یک یا دو اپلیکشن به بهره‌وری رسید. هنگامی که در راستای تطبیق با شرایط بحرانی و پرهیز از سرایت بیماری، دور کاری به رسمیت شناخته شد، معلوم شد که جلسات بسیار زیادی ( سمینارها و کلاس ها آنلاین و تصمیمات جمعی) واقعاً می توانست با یک «اسکایپ» هم برگزار شود.

ما کم کم در حال تجربه ساخت یک جامعه مجازی هستیم. جامعه  مجازی تجربه سازگاری بیشتری را به ما ارزانی کرد تا حتی اگر روزی  مجبور به جدا بودن یا قرنطینه باشیم، زندگی در آن شرایط  سخت نباشد و از آسیب‌های ناشی از تنهایی درامان بمانیم. جامعه مجازی مانند این است  که با زدن یک عینک،  ناگهان  خود را در یک کلاس یا یک محیط عمومی ببینیم. در فضای مجازی که سخاوت و همدلی انسانها بیشتر است، صدای جمعی ما با سرعت بیشتری به جلو حرکت می کند واین میراث قدرتمند کرونا برای ماست.

در این میان نباید فراموش کرد متأسفانه، کسانی که از امکان دسترسی آسان به اینترنت برخوردار نیستند، بیشتر دچار آسیب خواهند شد.

کشورها با کرونا، نوع جدید دفاع از میهن را  تجربه کرند. پیش از این، مسئولیت دفاع از میهن با نیروهای مسلح بود اما حالا نمی شود به ویروس شلیک کرد،  پس کسانی که در جبهه‌های مقدماتی علیه ویروس کرونا هستند دیگر افسران و سربازان یا داوطلبان نیستند، اکنون پزشکان، پرستاران، داروسازان و حتی کارمندان فروشگاه ، کارگران خدمات و نگهبانان هستند که بخش مهمی از بار دفاع از منافع جمعی را به دوش می‌کشند.

بسیاری از آنها با وجود خطر آلودگی و مرگ، مشغول انجام  وظایفی دشوار هستند، در حالی که هرگز برای این شرایط  درخواست کار نداده‌اند؛ اینجاست که فداکاری آنها را باید میهن پرستی واقعی تعبیر کنیم و برای این طبقه جدید از افرادی که سلامتی و جان خود را فدای جان ما می کنند، همانند سربازان وطن مزایا و پاداش های شغلی در نظر بگیریم.

کرونا عبادت و آیین‌های مذهبی تمام ادیان را نسبت به گذشته با تغییر مواجه کرد. ما کشوری مذهبی هستیم و دین ما تاکید زیادی بر اجتماع دینی مسلمان دارد. اگر در روزهای اعیاد و عزا نتوانیم اجتماعی داشته باشیم، چه می شود؟ به خاطر کرونا خانواده های مسلمان امسال در ماه مبارک رمضان نتوانستند در کنار هم باشند وحتی برای نمازهای  یومیه به مساجد محلی مراجعه کنند یا با عزیزان خود در عید فطرجمع شوند .

در طول تاریخ تمام ادیان با چالش زنده نگه داشتن دین در شرایط نامساعد جنگ یا آزار و اذیت  فرقه ای روبرو شده اند، اما هرگز این شرایط برای همه ادیان آن هم در یک مقطع زمانی رخ نداده است. مذهب در زمان قرنطینه به چالش کشیده می شود. اما همچنین فضای مجازی این  فرصت را برای  مذهبی‌ها که در این دوران اجتماعی ندارند، فراهم می کند تا بتوانند موعظه از راه دور را گسترش دهند؛ شیوه های تامل برانگیزی که ممکن است محبوبیت پیدا کند. و شاید – فقط شاید –در این شرایط ، اختلافات مذهبی و دینی کمتر شود و این درک تقویت شود که بشریت به هم پیوسته است.

در مجموع بحران کرونا می تواند سرآغاز بازگشت ما به تفکر جدی در مورد زندگی اجتماعی باشد که اساسا برای چندین سال به یک کشور بی تفاوت تبدیل شده ایم. بی تفاوتی اجازه نمی دهد در مورد مسائلی که زمانی ذهن ما به آنها توجه می کرد، فکر کنیم؛ فساد اقتصادی، سوء مدیریت، تحریم، افت فروش نفت، بیکاری زیاد، فرار متخصصان، بالا رفتن نرخ مسکن، فقرو اعتیاد که ریشه در ناکارآمدی مدیریتی دارد، با بحران کرونا نسبت به گذشته ملموس تر و عریان تر شدند و می تواند هشداری در این زمینه باشد.

اول، اینکه مردم را مجبور کرده است که موضوع تخصص را بپذیرند. دوم، امیدوارباشیم که ایرانی‌ها به اندازه کافی مجاب شده باشند که نمی شود نسبت به زندگی اجتماعی و مدنی بی تفاوت بود. اکنون زمان شروع ترویج الگوهای سازنده تر در گفتمان فرهنگی و سیاسی است و شاید کرونا بتواند جامعه ما را از یک سویه شدن سیاسی و فرهنگی خارج  کند.

ایران مامن