برای اینترنت هم همه برابرند، بعضی برابرتر

ماجرای این روزهای اینترنت فیلترشده ملت، در کنار اینترنت بدون فیلتر گروه‌های خاص و حالا هم اظهارات معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری مبنی بر اینکه تا کمتر از دو ماه دیگر، «اینترنت ویژه» یا «اینترنت حرفه‌ای» در مراکز خاص مثل منطقه ویژه پیام یا مراکز نوآوری، در اختیار تیم‌های حرفه‌ای قرار می‌گیرد، یادآور شعاری است که در رمان «قلعه حیوانات» جورج اورول بسیار شنیده‌ایم؛ همه برابراند، برخی برابرتر.

گویا طرح موسوم به طبقاتی‌سازی اینترنت که با ماجرای «محدودسازی دسترسی اینترنتی کودکان روی سیم‌کارت‌های مخصوص» آغاز شد و به اعطای امکان استفاده از اینترنت بدون فیلتر به بعضی اصحاب رسانه، اعضای اتاق بازرگانی، اعضای اتحادیه‌های کسب‌وکارهای مرتبط با فناوری و برنامه‌نویسان، و …ادامه یافت قرار است وارد فاز جدیدی شود.

این روزها مردم عادی برای دسترسی به بسیاری از اپلیکیشن‌ها ناچار به استفاده از فیلترشکن‌ها هستند؛ فیلترشکن‌هایی که استفاده از آنها نه تنها به دستگاه تلفن آسیب‌های امنیتی وارد می‌کند، بلکه باعث کند شدن سرعت اینترنت هم می‌شود.

از نگاه ناظران، محدودیت‌های اینترنتی و امتیازدهی به گروه‌های خاص برای بهره‌مندی از اینترنت آزاد، مصداقی بارز از رانت و تبعیض در استفاده از اینترنت است.

تعدد گروه‌های مستثنی شده از محدودیت‌های اینترنتی و همچنین تنوع بخشی به اینترنت‌های بدون محدودیت در قالب طرح‌هایی چون «اینترنت ویژه»، «اینترنت حرفه‌ای» و … این سوال را مطرح می‌کند که اگر دسترسی به اینترنت آزاد و باکیفیت تا این اندازه برای حیات انواع کسب‌وکارها ضروری است پس چرا باید محدود بماند؟

به گزارش روزنامه «خراسان»، در کنار کسب و کارهای مجازی، که با وجود ذی‌نفع بودن برخی‌شان از طرح وزارت ارتباطات، خودشان هم درباره ایجاد رانت در این طرح دغدغه و نگرانی دارند، چهره های علمی و دانشگاهی نیز نظرات فراوانی در این باره داشته اند که قابل تامل است.

دکتر «مهدی شامی» دانشیار گروه مدیریت فناوری اطلاعات دانشگاه تهران و رئیس موسسه تحول دیجیتال دانشگاه تهران، معتقد است واژه «اینترنت طبقاتی»، کلیدواژه «آپارتاید دیجیتال» را در ذهن تداعی می‌کند که مفهوم تبعیض را در خود دارد.

این استاد دانشگاه در گفت و گو با شبکه دانشگاه تهران گفته در جهان امروز، این‌که تصور کنیم یک استاد دانشگاه بیشتر از یک کارگر به اینترنت نیاز دارد، کاملا تفکر غلطی است و باید این نگاه را اصلاح کرد.

به باور شامی، در عصری که اطلاعات و فناوری، مبنای کسب ثروت و قدرت است، وقتی ما روی دسترسی به اینترنت محدودیت می گذاریم، یعنی خودمان داریم یک عده را از مدار قدرتِ آگاهی و ثروت خارج می کنیم، پس اینترنت طبقاتی تبعیضی آشکار و نقض‌کننده جدّی آزادی شهروندان در این عصر است.

اجرای جدی طرح اینترنت طبقاتی و استثنا کردن گروه‌های مختلف درحالی انجام می‌شود که تا همین ماه پیش، سیاستگذاران و مدیران وزارت ارتباطات معتقد بودند پلتفرم‌های بومی به خوبی پاسخ‌گوی نیاز تمامی کاربران و کسب‌وکارها هستند؛ آنها با بیان اینکه محدودیت‌های اعمال شده بر اینترنت کشور در کاهش سطح دسترسی به شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های خارجی خلاصه می‌شود، تاکید کرده بودند که این محدودیت‌ها خللی در پیشبرد امور ایجاد نخواهد کرد و با کوچ کسب‌وکارها و کاربران به پلتفرم‌های داخلی رونق به اقتصاد دیجیتال کشور باز می‌گردد.

اما حالا قرار است با هدف کاهش زیان کسب‌وکارها از محدودیت‌های اینترنتی، دسترسی مشروط برخی گروه‌ها به اینترنت آزاد و بدون فیلتر فراهم شود.