آلارم فقیرانِ امروز

فقر موضوعی است که رسانه‌ها هر از چند گاه و به بهانه‌های مختلف گریزی به آن می‌زنند و از زوایای گوناگون آن را حلاجی کرده و تصاویرش را به نمایش در می‌آورند؛ از بالا و پایین کردن خط فقر تا واکاوی نمودها و موضوعات مرتبط با فقر از جمله حاشیه‌نشینی، فروش اعضای بدن و …

مرکز آمار ایران به‌تازگی اقدام به انتشار گزارش شاخص‌های عدالت اجتماعی کرده که این گزارش دربرگیرنده وضعیت عدالت اجتماعی در ایران تا پایان سال ۱۴۰۰ است. در بخشی از گزارش عدالت اجتماعی، شاخص فلاکت (مجموع نرخ تورم و نرخ بیکاری) مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. شاخص فلاکت از ۱۹.۳ در سال ۱۳۹۵ به ۴۹.۴ درصد در سال ۱۴۰۰ رسیده است؛ این یعنی افزایش حدود ۱۵۵ درصدی. در حال حاضر آمار‌ها از نرخ بیکاری حدود هشت درصد و تورم بالای ۴۰ درصد خبر می‌دهند.

بر اساس گزارش‌های جهانی، اگر اقتصادی سالم باشد، شاخص فلاکت باید بین ۶ تا ۷ درصد باشد و البته نرخ ایده‌آل رشد هم بین ۲ تا ۳ درصد است. دو شاخص نرخ تورم و بیکاری در محاسبه شاخص فلاکت به عنوان ابزار مهم مورد استفاده قرار می‌گیرد موضوعاتی که از سال‌های ۱۳۹۷ تا امروز هر روز وضعیت آن بحرانی‌تر شده است.

به گزارش ایران مامن، در شرایطی که نرخ ۸.۲ درصدی بیکاری که برای بهار ۱۴۰۲ اعلام شده به دلیل شاخص‌های تعیین اشتغال یا بیکاری در ایران (چند ساعت کار در هفته)، چندان نمایانگر فقر نیست، شاخص تورم تبدیل به مهم‌ترین متر و معیار سنجش فقر شده است.

به نوشته «آرمان امروز» همیشه گفته اند سالی که نکو است از بهارش پیدا است. تورم ماهانه فروردین ۱۴۰۲ را ۵.۲ درصد اعلام کرد. طبق این آمار، تورم نقطه‌ای در فروردین امسال برابر با ۶۸.۷ درصد بوده و در یک قدمی ۷۰ درصد قرار داشته است.

«فردای اقتصاد» نیز در ابتدای سال جاری با پرسش از ۵۰ اقتصاددانان فعال در حوزه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سعی کرد برآوردی از چشم‌انداز تورمی آنها برای تورم سال ۱۴۰۲ بدست آورد. نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد که اکثریت نسبت به کاهش تورم خوشبین نیستند. ۸۹ درصد اقتصاددانان معتقدند که تورم در سال ۱۴۰۲ یا به اندازه سال قبل خواهد بود یا حتی از آن فراتر خواهد رفت.

در این میان تفسیری که روزنامه «هم‌میهن» در گزارش امروز خود در ارتباط با چهره و تبعات کنونی فقر به آن اشاره کرده نیز قابل تامل است. به نوشته این روزنامه، فقر در جامعه سنتی که مردم از پیش فقیر بوده‌اند و اکنون هم هستند یک معنا و یک آثار دارد، درحالی‌که فقر در جامعه‌ای چون ایران که اغلب مردم پیش از این از فقر بیرون آمده و رفاه نسبی را تجربه کرده‌اند، اکنون دوباره وارد فقر می‌شوند، به‌کلی متفاوت است.

به نوشته هم‌میهن، کسانی که فقیر به دنیا آمده‌اند با کسانی که فقیر نبوده‌اند و فقیر شده‌اند رفتارهای متفاوتی دارند. این سقوط به چاله فقر در ایران شدید بوده است. طبقه متوسط ایران در مقاطعی تا ۶۰ درصد جامعه را تشکیل داده است و همه آنان کلیه ویژگی‌های این طبقه از حیث سبک زندگی، ویژگی‌های تحصیلی و فرهنگی و ارتباطی را کسب کرده‌اند، ولی اکنون بخش مهمی از این گروه اجتماعی به لحاظ اقتصادی دچار فقر شده‌اند و در عین حال، همان سبک زندگی و ویژگی‌های طبقه متوسط را دارند و این فقیر شدن عوارض مهمی ایجاد کرده است. از جمله کاهش شدید فرزندآوری است. موضوعی که حکومت و سیاستگذاران آن متوجه ماجرا نیستند.

از منظری سیاسی، مدیرمسئول روزنامه «جمهوری اسلامی» نیز در تازه‌ترین یادداشت خود با عنوان از «تقسیم فقر میان مردم بترسید» آورده است: این درست نیست که عده‌ای از مردم به دلیل مشکلات شدید اقتصادی در تنگنای معیشتی باشند و نتوانند به اندازه کافی گوشت، مرغ، لبنیات و میوه بخورند ولی تعداد قلیلی به خاطر نزدیک بودن به مبادی قدرت از پاداش‌های میلیاردی، حقوق‌های نجومی و بهانه‌هائی از قبیل شایستگی برای در اختیار داشتن موقوفات برخوردار باشند. … اگر به رسالت دینی و قانونی خود که خدمت به محرومین و اجرای عدالت است عمل نمی‌کنید، لااقل برای بقاء خودتان و حکمرانی‌تان فکری بکنید.