مقصر سیلاب‌های جنوبی؛ دولت، همسایه جنوبی یا تغییر اقلیم؟

این روزها در شبکه‌های اجتماعی تصاویر سیل در امارات به خصوص شهر دوبی بسیار پربازدید است؛ شاید بسیار پربازدیدتر از تصاویر مربوط به استان‌های جنوبی خودمان به خصوص سیستان و بلوچستان. به گفته نماینده چابهار در سیلاب‌های اخیر این استان ۱۰ نفر جان باخته‌اند و راه‌های روستایی در برخی نقاط تا ۷۰ درصد تخریب شده است.

البته این اوضاع منحصر به سیستان نیست و رسانه‌ها از درگیری شهرهای هشت استان با تبعات بارندگی خبر داده‌اند از جمله «ایسنا» سی‌ام فروردین‌ماه از مرگ چهار نفر بر اثر شدت بارندگی در هرمزگان خبر داد.

این وقایع باعث شده تا انتقادات زیادی متوجه وضعیت مدیریت بحران شود و برخی از منظر سیاسی به این وقایع بپردازند از جمله به نوشته «انتخاب» در حالی که سیستان و بلوچستان درگیر بحران سیل است، رسانه ها و چهره های نزدیک به دولت مشغول پخش ویدیوهای سیل دبی هستند. هدف اما چیست؟ القای اینکه امارات و دبی در چه شرایط ناگواری نسبت به ایران قرار دارند.

ورای این برداشت‌ها و تفاسیر، واقعیت این است که سخنگوی صنعت آب با بی‌سابقه دانستن بارش‌های ۲۸ تا ۳۰ فروردین‌ماه در استان سیستان و بلوچستان گفته است: بیش از ۵۰ درصد بارش کل سال آبی استان در این ۳ روز اتفاق افتاده و رئیس سازمان هواشناسی نیز با تأیید این موضوع عنوان کرده است: میزان بارش‌های روزانه در برخی مناطق جنوبی کشور حتی از رکوردهای به‌جامانده از طوفان گونو در سال ۱۳۸۶ هم بیشتر بوده است. این مقدار بارش‌ها در یک شبانه‌روز از زمان تأسیس نخستین ایستگاه هواشناسی در سواحل جنوب سیستان و بلوچستان یعنی حدود نیم‌قرن پیش تاکنون بی‌پیشینه بوده است.

به گزارش ایران مامن، همجواری این بارش‌ها با بارندگی‌های سیل‌آسای امارات و عمان باعث شده برخی انگشت اتهام را به سمت اماراتی‌ها نشانه بگیرند (امارات متحده عربی شدید‌ترین بارندگی خود را از رکورد سال ۱۹۴۹ تجربه کرد‌ه است) و عنوان دارند برنامه باورسازی ابرها برای رفع خشکسالی باعث مصائب استان‌های جنوبی ایران شده است مانند شایعاتی که اواسط سال ۹۳ مطرح شد که بارورسازی ابر در ایران منجر به راه افتادن سیل در افغانستان شده است.

به گزارش «العربیه» برنامه پژوهشی «علم افزایش باران» مرکز ملی هواشناسی امارات متحده عربی برای بارورسازی ابرها و افزایش بارندگی در بیش از ۲۳ سال گذشته در جریان بوده است. افزایش گرمایش زمین و تغییر الگوهای آب‌و‌هوایی مشکلات کمبود آب را تشدید کرده و منابع محدود آب شیرین امارات متحده عربی را تحت‌فشار مضاعف قرار داده است.

این مرکز به العربیه گفته است: «امارات متحده عربی سالانه حدود ۳۰۰ مأموریت بارورسازی ابرها را اجرا می‌کند، و تناوب آن بر اساس عواملی مانند الگوهای آب‌و‌هوایی، وجود ابرها، و شرایط اقلیمی متفاوت است.»

به گزارش روزنامه «رسالت» یک مدرس ارشد علوم آب‌وهوا در امپریال کالج لندن اما عنوان می‌کند که با گرم شدن آب‌وهوا، بارندگی‌ها در سراسر جهان بسیار شدیدتر می‌شود زیرا جو گرم‌تر می‌تواند رطوبت بیشتری را در خود نگه دارد و صحبت از بارورسازی ابرها به‌عنوان دلیل بارندگی شدید، بحثی گمراه‌کننده است.

رئیس شاخه زمین‌شناسی فرهنگستان علوم نیز در گفت‌وگو با «پیام ما» تأثیر بارورسازی ابرها را ناچیز و حداقلی دانسته و می‌گوید: «پیش‌بینی الگوی آب‌وهوایی در مقیاس بزرگ، بیش‌ازآن بزرگ است که بارور شدن ابرها بر آن اثر بگذارد. بنابراین، بارورسازی ابرها نمی‌تواند عامل بارندگی شدید در امارات باشد. اثر باروری ابرها معمولا کوتاه‌مدت است و تنها چند ساعت طول می‌کشد. این فناوری به‌طور جزئی میزان بارندگی را افزایش می‌دهد و برنامه بارورسازی ابرها در امارات متحده عربی در بخش شرقی کشور و به‌دوراز مناطق شهری پرجمعیت محلی انجام‌شده است.»

مرتبط:

سیستان و بلوچستان؛ یک سیل و هزار مصیبت

به گزارش رسالت، آن‌طور که یافته‌های علمی و مدل‌سازی‌های اقلیمی نشان می‌دهند، یکی از تأثیرات گرم شدن زمین و تغییر اقلیم، بارش‌های در حجم زیاد در مدت‌زمان کوتاه است. نتایج مدل‌سازی‌ها نیز نشان می‌دهند افزایش دمای کره زمین باعث افزایش میزان تبخیر می‌شود که نتیجه آن بارش‌های مقطعی زیاد است اما از آن‌سو میزان از دست دادن رطوبت در خشکی‌ها نیز افزایش می‌یابد.

با این حال، رئیس مرکز ملی اقلیم و سرپرست بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور می‌افزاید: در ۵٠ سال گذشته به‌طور میانگین ۵٠ میلی‌متر از بارش متوسط کشور کم‌شده، این موضوع نشان‌دهنده تغییر اقلیم است، اما یک بارش شدید در منطقه بیانگر چنین امری نیست و نمی‌شود با این بارش‌های شدید و ناگهانی تغییر اقلیم را تعریف کرد.