شب‌نشینی ولیعهد سعودی در منزل هاشمی

دوشنبه ۱۷ آذر ۱۳۷۶/  ۷ شعبان ۱۴۱۸/ ۸ دسامبر ۱۹۹۷

امروز از صبح تا شب، سران کشورهاى اسلامى وارد تهران مى‌شدند. آقایان سیدمحمد خاتمى و حسن حبیبى در فرودگاه مهرآباد مستقر شده بودند و از آنها استقبال مى‌کردند. من هم عمدتاً وقتم صرف ملاقات میهمانان خارجى شد.

آقاى عمرو موسى، وزیر امور خارجه مصر آمد. در مورد همکارى در مسایل فلسطین و عراق و ترکیه و منطقه مذاکره داشتیم. درخواست داشت براى آرام کردن نیروهاى مجاهد مصرى – و به قول او تندروها- کمک کنیم و نیز براى جلوگیرى از همکارى ترکیه با اسراییل و گفت امیدى به رسیدن به اهداف مذاکرات با اسراییل ندارند و براى خلع سلاح کشتار جمعى اسراییل همکارى کنیم. اضافه کرد که به آمریکا مى‌گویند، اگر اسراییل خلع سلاح اتمى نشود، چگونه مى‌توانیم به ایران بگوییم مسلح نشود؛ اگر یک استثناء را بپذیریم نمى‌شود دومى را نپذیریم.

آقاى ژاک دیوف، رییس فائو آمد. برنامه فائو را براى حمایت از تولید غذا در کشورهاى توسعه‌‏نیافته گفت که مى‌خواهند تا سال ۲۰۱۵ نیمى از جمعیت دچار کمبود غذا را نجات دهند و من تأکیدکردم که این هدف، در صورتى قابل‏ دسترسى است ‏که بتوانید سرمایه و تکنولوژى را پشت سر این هدف مقدس بسیج کنید.

عصر آقاى [صفر مراد] نیازاُف، رییس‏ جمهور ترکمنستان آمد. ملاقات گرم و دوستانه‌اى بود. از کمک‌هاى من براى توسعه روابط تشکر کرد و گفت، همه مردم ترکمنستان به من علاقه‌مندند. از مشکلات با روسیه براى فروش گاز گفت ‏که چون مى‌خواهند ارزان بخرند و پول هم نمى‌دهند، مدتى است صدور گاز قطع شده و به زودى آقاى چرنومردین، [نخست ‏وزیر روسیه]، براى حل مشکل به عشق ‏آباد مى‌رود. از من تشکر کرد که براى تقویت موضع او در مقابل روسیه، پیشنهاد خرید گازشان را داده‌ام. گفت مى‌توانیم از منطقه سرخس، منابع گاز را با خطوط لوله گاز ایران وصل‏ کنیم و گفت، آمریکا اصرار دارد که لوله ‏گاز را از زیر آب‌هاى بحرخزر به سوى آذربایجان و سپس به ترکیه ببرند، ولى او مسیر ایران را ترجیح مى‌دهد و به زودی با شرکت شل،‌ قراردادی منعقد مى‌کنند.

از من خواست که سفرى به ترکمنستان بروم که بهتر بتوانم همه جاى کشور را ببینیم؛ با توجه به فراغت بیشتر فعلى. خواست‏ که براى افتتاح تصفیه ‏خانه مرو که ایران ساخته بروم.
درباره عمل جراحى قلب خود در آلمان توضیح داد که هفت ساعت زیر عمل بوده و دو رگ از سه رگ کاملاً بسته بوده و یکى نیمه باز و هنوز استخوان‌های سینه‌اش درد دارد و سیگار هم نمى‌تواند بکشد.

آقاى یاسر عرفات، رهبر سازمان آزادیبخش فلسطین همراه جمعى از سران فلسطین از قبیل فاروق قدومى و هانى‌الحسن آمدند. ضعیف شده و لب و چانه‌اش لرزش پیدا کرده است. گفت، مذاکرات صلح به مشکل برخوردکرده و خوشحال بود که به خاطر تخلفات اسراییل از قرارها، اروپا براى اولین بار در مقابل اسراییل موضع مخالف گرفته و کلینتون رییس‏ جمهور آمریکا، نتانیاهو، نخست‏ وزیر اسراییل را در سفر او به آمریکا نپذیرفت. اعراب هم موضع خوبى اتخاذ کرده‌اند که نمونه‌اش تحریم اجلاس قطر بود.
گفت در سفر وزیر امور خارجه آمریکا به اروپا و مذاکرات با دو طرف، نتیجه‌اى به‏ دست نیامد و در مدت یک ساعتى که با خانم مادلین آلبرایت مذاکره مى‌کرده، نیم ساعت صرف اصرار او مبنى بر اعتراض به سفر عرفات به ایران شده و اضافه ‏کرد که فکر مى‌کند، نیروهاى آمریکایى که در منطقه جمع شده‌اند، هدف اصلی‌شان ایران است و نه عراق و خواست که ما هوشیار باشیم.

بعد از نماز مغرب، خانم حسینه ماجد، نخست‏ وزیر بنگلادش آمد. از اوضاع کشورش پرسیدم. گفت، به خاطر قرارداد آشتى که با شورشیان کشورش بسته، چند حزب مخالف اعلان اعتصاب و مخالفت کرده‌اند، ولى به جایى نمى‌رسند و مردم کشورش راضی‌اند. خواست که به کارگران بنگلادشى که در ایران کار مى‌کنند جواز رسمى کار بدهیم که گفتم، با توجه به فراوانى افاغنه و عراقى‌ها در ایران، مشکل است که این باب را باز کنیم.

آقاى امیر عبدالله ولیعهد عربستان و پسرش و وزیر امورخارجه‏‌اش و جمعى از شاهزادگان و وزرا آمدند. مقدارى مذاکرات متفرقه درباره کنفرانس و…کردیم. سپس از بخش‌هایى از کاخ مرمر بازدید کردند؛ مخصوصاً اتاق خاتم برایشان جالب بود، مثل بقیه میهمانان که همگی تحسین می‌‌کردند. سپس براى شام، با هم به خانه ما آمدیم. قبلاً توسط سفیر، پیغام داده بودکه مایل است، شام در منزل ما باشد.

در مسیر و در خانه مذاکرات زیادی درباره حج و عُمره و اوپک و کنفرانس و دولت آقاى خاتمى و رهبرى و وضع جسمی آقاى فهد و اوضاع طبیعى عربستان و ایران و سفر من به حج یا عُمره داشتیم. سپس ملاقاتى با اعضای خانه ما داشت؛ در سفر حج آنها قبلاً آشنا شده‌اند. عفت دعوت کرد که همسرش، خانم اُم‏فیصل، به ایران سفر کند و گفت در گذشته به شدت مخالف تشکیل کنفرانس در ایران بوده و در اثر مذاکرات من، تغییر عقیده داده و حمایت کرده است.

منبع: خاطرات هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۷۶