بازگشت داعش؛ واقعیت یا رویا؟

در جریان جنگ داخلی سوریه که از سال ۲۰۱۱ شروع شد، گروه تروریستی داعش با سرعت برق ­آسایی بخش­های مختلفی از کشورهای عراق و سوریه را تصرف کرد و در نهایت در ژوئیه سال ۲۰۱۴ به صورت رسمی مدعی تشکیل خلافت اسلامی جهانی  شد و خود را حکومت اسلامی نامید؛ این گروه علاوه بر بخش‌های بزرگی از شمال عراق و شرق سوریه، مناطقی را در لیبی، نیجریه و افغانستان به تصرف خود درآورد.

در ادامه و بعد از ورود بازیگران منطقه ­ای نظیر ایران و روسیه به عرصه مبارزه با داعش و بعضاً حملات جسته ­و­گریخته دولت آمریکا با تشکیل ائتلاف جهانی مبارزه با تروریسم، در مارس ۲۰۱۹ میلادی دولت آمریکا با انتشار بیانیه­ ای «پایان خلافت داعش» را رسماً اعلام کرد.

پیش از آن، دولت­ های ایران و عراق در سال ۲۰۱۷ پایان حکومت داعش را به طور رسمی اعلام کرده بودند.

در روزهای پایانی کار در سال ۲۰۱۹ و با محدود شدن مرزهای حکومت خودخوانده ابوبکر البغدادی به کمتر از یک کیلومتر مربع که از همه طرف‌ در محاصره قرار داشت، داعش با انتشار ویدیویی و ذکر اینکه «کل شیء الی زوال»، پذیرفت «خلافت داعشی» به آخر خط رسیده است و در نهایت با ترور ابوبکر البغدادی رهبر این گروه در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۹ طی عملیاتی تحت عنوان «کایلا مولر» یا «یورش باریشا»، این گروه  تروریستی به پایان خود رسید.

از زمان اعلام رسمی پایان خلافت داعش در عراق، گزارش های متعددی از سوی نهادها و مراجع مختلف در خصوص قدرت­یابی و احیای مجدد گروه داعش در نقاط مختلف دنیا و به ویژه در عراق منتشر شده است.

ابوبکر البغدادی رهبر خلافت داعش در مسجد موصل

براساس این گزارش‌ها نشانه­ های فزاینده­ ای وجود دارد که این گروه درحال تجدید قوا در شمال عراق است. چندی پیش خبرگزاری بی­ بی­ سی به نقل از مقامات کردی و سرویس های اطلاعاتی غربی مدعی شده بود حملات تروریستی این گروه در شمال عراق در حال افزایش است.

«لاهور طالبانی» از مقام­های ارشد ضدتروریستی کردستان عراق اظهار داشته که در حال حاضر داعش ماهرتر و خطرناک­تر از گروه های تروریستی دیگر نظیر القاعده شده است. این مقام کردی نیروهای داعش را تروریست های القاعده توصیف کرده بود که مواد نیروزا استفاده می کنند و با برخورداری از منابع مالی متعدد و همچنین بهره­ گیری از تجربه جنگی چند سال اخیر بسیار خطرناک شده ­اند و در حال بازسازی توان نظامی و پایگاه اجتماعی خود در شمال عراق است.

این مقام اطلاعاتی کردستان عراق تاکید کرده بود که داعش در حال حاضر در غارها و پناهگاه های کوه ­های صعب­ العبور «حمرین» در شمال عراق پناه گرفته است، تا از دسترسی ارتش عراق به دور باشد. این مقام کُرد همچنین تصریح کرده بود که در حال حاضر نوع متفاوتی از داعش ظهور کرده است. آن‌ها دیگر نمی­ خواهند کنترل هیچ منطقه ­ای را در اختیار داشته باشند تا به هدف دست یافتنی و راحت برای ارتش عراق تبدیل نشوند.

طالبانی همچنین بی­ ثباتی سیاسی عراق ناشی از اعتراضات مردمی یک سال اخیر را به بهشتی برای داعش توصیف کرده بود که به وسیله آن می­ تواند اقلیت اهل سنت را به سمت خود جذب کند. به اعتقاد وی داعش حتی از تیرگی روابط دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان در جریان برگزاری همه ­پرسی استقلال کردستان در سال ۲۰۱۷ نیز سوء استفاده کرده بود.

گزارش­ ها  حاکی از آن است مقام­ های اطلاعاتی کرد، شمار نیروهای داعش در عراق را حدود ۱۰ هزار نفر تخمین زده ­اند که نیمی از این تعداد هسته پنهان این گروه را در بین لایه ­های اجتماعی عراق تشکیل می ­دهند. گفتنی است داعش در منطقه ­ای از شمال عراق و در دلتای میان دو رود زاب کبیر و دجله حضور دائمی دارد؛ منطقه ­ای که در آن از نظارت نیروهای عراقی و کردی خبری نیست. همچنین ژنرال «ویلیام سیلی»، فرمانده نیروهای آمریکایی در عراق نیز قدرت­یابی مجدد داعش در عراق را تایید کرده است. پیش‌تر نیز «حمید الیاسری» فرمانده لشکر ۴۴ سازمان الحشد الشعبی عراق نیز تایید کرده بود که داعش از خاک سوریه گاز شیمیایی خردل را وارد جزیره «الحضر» در استان نینوا عراق کرده است.

چندی پیش شورای امنیت سازمان ملل نیز در تازه ­ترین گزارش خود از شروع موج جدیدی از خشونت و حملات تروریستی گروه­های افراطی در سراسر جهان خبر داده بود. این گزارش که بر اساس اطلاعاتی که آژانس‌های اطلاعاتی کشورهای عضو برای سازمان ملل ارسال کرده‌اند خاطر نشان کرده بود که با وجود شکست­ گروه تروریستی داعش، همچنان تهدیداتی معنی‌دار از سوی آن‌ها وجود دارد. بر اساس گزارش روزنامه دیلی میل، یک اندیشکده‌ آمریکایی موسوم به موسسه مطالعه جنگ در گزارشی نسبت به بازگشت دوباره و ویرانگر داعش، با وجود شکست ظاهری آن، هشدار داده بود.

براساس این گزارش، خلافت داعش کماکان زنده است و ظهور دوباره آن قریب‌الوقوع و با تبعات و پیامدهای مرگبار خواهد بود. این گزارش مدعی شده بود با  توجه به پراکندگی رهبران و اعضای داعش در سراسر دنیا به ویژه خاورمیانه، داعش همچنان در اقصی نقاط مختلف دنیا سلول‌های خفته­ ای دارد و میلیارد‌ها پوند سرمایه اندوخته است و شبکه مالی جهانی در اختیار دارد که بازگشت آن را تامین می‌کند و همچنان این گروه را در صدر تهدید‌های امنیتی صلح و ثبات بین­ المللی حفظ کرده است.

اخیراً  ژنرال «عبدالغنی الاسدی» رئیس آژانس امنیت ملی عراق در بیانیه ای قدرت­‌یابی مجدد گروه تروریستی داعش در عراق را فقط شبیه یک «رویا» ارزیابی و تاکید کرده که تمامی نیروهای امنیتی عراق با همکاری مردم این کشور با هرگونه تهدیدات ناشی از ظهور و بروز مجدد گروه تروریستی داعش به شدت مقابله خواهند کرد و بدون شک در این مسیر تلاش برای متحد کردن نیروهای سیاسی، امنیتی و اجتماعی امری لازم و ضروری است.

الاسدی همچنین تاکید کرده که سازمان امنیت ملی عراق به دقت تحرکات داعش در هر نقطه از عراق را تحت کنترل و پایش خود دارد و  با نظارت سازمان های امنیتی عراق گروه­های تروریستی کاری  جز ارسال پیام برای یکدیگر نمی ­توانند انجام دهند.  رئیس سازمان امنیت ملی عراق در جریان سفر خود به موصل ضمن اظهار امیدواری به مردم موصل در روند بازسازی این شهر، اظهار نمود که تحرکاتی که از سوی داعش در مناطق مختلف عراق رخ می­ دهد؛ حبابی بیش نیست. از این رو مردم عراق نگرانی بابت قدرت­یابی مجدد این گروه نداشته باشند.