یارکشی‌های قاهره در جهان عرب و آفریقا

دولت نظامی «عبدالفتاح السیسی» با کنار زدن «محمد المرسی» از اریکه قدرت، توانست در انتخابات سال ۲۰۱۴ با کسب ۹۶ درصد آراء به‌ ریاست ‌جمهوری دست یابد.

السیسی در سال ۲۰۱۸ میلادی نیز در حالی ‌که بسیاری از گروه‌های سیاسی، ازجمله اخوان المسلمین انتخابات را تحریم کرده بودند برای دومین دوره متوالی توانست با ۹۷ درصد آراء پیروز انتخابات شود.

از موضوعات مهم در دوران ریاست جمهوری السیسی، تداوم روابط عادی با رژیم صهیونیستی، ایفای نقش میانجی در برخی بحران‌های جهان عرب، همسویی با سیاست‌های ایالات‌متحده، نزدیکی به عربستان، سرکوب مخالفان و نقض گسترده حقوق بشر بوده است. از طرف دیگر دولت السیسی طی چند سال اخیر تلاش داشته نقش و جایگاه سنتی قاهره در رهبری جهان عرب را به مصر بازگرداند.

به گزارش رسانه‌ها سازمان اطلاعاتی مصر تلاش دارد با ایجاد اجماع بین کشورهای عربی در تحولات منطقه‌ای ایفای نقشی پررنگ داشته باشد؛ ازاین‌رو در ماه فوریه ۲۰۲۰ میلادی اجلاس امنیتی «مجمع اطلاعاتی جهان عرب» به میزبانی سرویس اطلاعاتی مصر در قاهره برگزار شد و در جریان آن درباره مهم ترین موضوعات منطقه از جمله بحران سوریه و دخالت ترکیه در تحولات سوریه و لیبی بحث و تبادل‌نظر شد.

پیش‌ از آن نیز در مارس ۲۰۱۹ ، «عباس کامل» رئیس سازمان اطلاعات مصر طی سفری به سرزمین‌های اشغالی با رئیس دستگاه امنیت داخلی رژیم صهیونیستی (شاباک) دیدار کرده بود. در جریان این ملاقات رسانه‌ها از انتقال پیام هشدارآمیز شاباک به جنبش حماس از طریق مصر مبنی بر پرهیز از هرگونه تعرض به دیوار امنیتی واقع در حدفاصل بین غزه و فلسطین اشغالی و خودداری از اقدامات تحریک‌آمیز خبر داده بودند.

همچنین در اوایل ماه مارس ۲۰۲۰ نیز منابع آگاه از سفر محرمانه عباس کامل به دمشق و دیدار وی با مقامات بلندپایه سوری با هدف بحث درباره مقابله با  نفوذ ترکیه در کشورهای عربی پرده برداشتند.

براساس گزارش روزنامه «الوطن» سوریه، «علی مملوک» رئیس دفتر امنیت ملی سوریه در ملاقات با عباس کامل درباره ماجراجویی‌های ترکیه در شمال سوریه و نیز پرونده مربوط به انتقال تروریست‌های مورد حمایت ترکیه از ادلب به لیبی مذاکره بودند.

گزارش‌ها حاکی از آن است که مصر موضوع نفوذ ترکیه در لیبی را با حساسیت فوق العاده دنبال می کند و درصدد بالابردن هماهنگی‌ امنیتی با تعدادی از سرویس‌های اطلاعاتی عربی و غربی جهت مقابله با نفوذ ترکیه در جهان عرب است.

اخیراً نیز براساس گزارش رسانه‌های عربی، مقامات اوگاندا و مصر در میانه تنش‌های فزاینده‌ای که بر سر ساختن سدی بزرگ توسط اتیوپی روی رود نیل ایجاد شده، یک تفاهم نامه در مورد به اشتراک گذاشتن اطلاعات نظامی امضا کرده‌اند.

تنش آبی میان کشورهای مصر، اوگاندا، اتیوپی و سودان از جمله موضوعاتی است که در صورت وخیم‌تر شدن اوضاع مصر را دچار بحران اساسی خواهد کرد. در اواخر ژوئیه ۲۰۲۰ دولت  اتیوپی ضمن رد توافق با مصر و سودان بر سر سد «رنسانس» (النهضه) اعلام کرده بود عملیات احداث سد مذکور را تکمیل و عملیات آب‌گیری این سد را آغاز ‌می‌کند.

اتیوپی عملیات ساخت سد را در سال ۲۰۱۱ آغاز کرده و مصر و سودان قبل از شروع عملیات آب‌گیری خواستار توافق سه‌جانبه در مورد بهره برداری از سد شده بودند ولی تاکنون هیچ توافقی حاصل نشده است.

اتیوپی آب‌گیری را بخشی جدایی‌ناپذیر از عملیات ساخت سد می داند که نمی توان آن را به تأخیر انداخت. آدیس آبابا می گوید انرژی برق آبی تولید شده توسط این سد برای تأمین نیازهای ۱۱۰ میلیون نفر از مردم اتیوپی بسیار حیاتی است. اما مصر که حدود ۹۷ درصد از آب شرب و مصرفی خود را به رود نیل وابسته است، این سد را تهدیدی برای تأمین آب خود می داند. کشورهای سودان و اوگاندا نیز نگرانی های مشابهی در این زمینه دارند.