جغرافیای مزدوران روسی

وقتی صحبت از شرکت‌های خصوصی نظامی-امنیتی می‌شود، نام «بلک واتر» آمریکا به ذهن خطور می‌کند اما این فقط آمریکایی‌ها نیستند که در کشورشان اسلحه و شرکت امنیتی به وفور یافت می‌شود.

در حال حاضر با افزایش کنشگری روسیه در تحولات منطقه ای و فرامنطقه ای، ردپای شرکت «واگنر» روسیه نیز به عنوان یک پیمانکار خصوصی نظامی اخیراً در بسیاری از مناطق درگیر به چشم می‌خورد.

روسیه تلاش دارد تا از طریق این شرکت هم متفقین خود در کشورهایی نظیر سوریه، لیبی، آفریقای مرکزی و حتی ونزوئلا را حمایت کند و از سویی دیگر دامنه نفوذ خود در این مناطق را گسترش دهد. این شرکت امنیتی به عقیده برخی به عنوان شاخه شبه‌نظامی خصوصی نیروهای مسلح روسیه در اقصی نقاط مختلف دنیا فعالیت می کند.

اخیراً مستند جدیدی که بی بی سی پخش کرده، شواهد جدیدی مبنی بر دخالت گسترده گروه واگنر در لیبی ارائه می دهد؛ یک شرکت امنیتی محرمانه که گمان می رود به نمایندگی از سرویس اطلاعاتی ارتش روسیه موسوم به «جی آر یو» فعالیت می کند.

در این مستند که تحت عنوان «مزدوران روسی حفتر در داخل گروه واگنر» نامگذاری شده است و در بخش عربی و روسی شبکه تلویزیونی بی بی سی پخش شد،  شواهد موثقی از دخالت گسترده شرکت واگنر در درگیری های لیبی و همچنین ارتباطات بین واگنر و ارتش روسیه ارائه شده است.

گزارش ها حاکی از آن است که پرسنل شرکت  برای اولین بار در آوریل ۲۰۲۰ در لیبی و در حمایت از ارتش ملی لیبی تحت فرماندهی ژنرال «خلیفه حفتر»، حضور پیدا کردند. در بهار سال ۲۰۲۰ ، با پایان یافتن درگیری ها، نیروهای گروه واگنر از مناطقی در جنوب شهر طرابلس عقب نشینی کردند که در نهایت از سوی رقیب حفتر، یعنی دولت وفاق ملی، اشغال شد.

بر اساس ادعای مستند بی بی سی، این شواهد و اطلاعات از بررسی محتویات داخل تبلت سامسونگ گلکسی متعلق به یکی از پرسنل گروه واگنر که در حال عقب نشینی از منطقه طرابلس به جا مانده بود به دست آمده است.  اطلاعات به‌دست‌آمده از این تبلت شواهد زیادی از عملیات گروه واگنر در لیبی را ارائه می دهد. این اطلاعات شامل نقشه های منطقه به زبان روسی و همچنین فهرستی از اسامی رمزگذاری شده است که پرسنل واگنر در طول عملیات خود در این کشور آفریقای شمالی استفاده می کردند.

مجموعه ای دیگر از اسناد کشف شده شامل لیست اسلحه های مورد استفاده این گروه در عملیات‌های خود در لیبی می باشد. فهرست این سلاح ها شامل رادارهای پیشرفته و دیگر تجهیزات نظامی است که کارشناسان ادعا می کنند فقط در اختیار ارتش روسیه است. این مستند همچنین ادعاهایی مبنی بر جنایات جنگی انجام شده توسط پرسنل واگنر در لیبی را مطرح کرده است.

صاحب شرکت واگنر «یوگنی پریگوژین» است؛ شخصی که صاحب رستوران‌های زنجیره‌ای «کنکورد» نیز بوده و ارتباط نزدیکی با پوتین دارد. رسانه‌های غربی بارها وی را با لقب «سرآشپز پوتین» خطاب کرده اند. گفتنی است در شرکت واگنر عموماً کهنه سربازان بین ۳۵ تا ۵۰ سال از کشورهای آسیای میانه، منطقه بالکان و قفقاز فعالیت دارند و تحقیقات نشان می دهد که کادر نظامی این گروه در سال‌های گذشته در مناطقی نظیر چچن، گرجستان، سوریه و دیگر مناطق جنگیده و تجارب ارزشمندی از حضور در خط مقدم جبهه دارند و به دلایل مالی و به خاطر عدم هماهنگی با زندگی به عنوان غیرنظامی به عضویت این گروه درآمده اند. ازآنجایی‌ که این گروه از یک کادر منظم سازمانی شناخته شده برخوردار نیست، تعداد سربازان منسوب به آن در حدود ۵۰۰۰ نفر تخمین زده می شود.

بعد از ورود رسمی روسیه به جنگ داخلی سوریه در سپتامبر ۲۰۱۵ ، شرکت واگنر نیز  فعالیت های متعددی در این کشور از خود نشان داد؛ به‌ویژه اینکه مأموریت محافظت از تأسیسات استراتژیک و میادین نفت و گاز سوریه را بر عهده داشتند.

در حال حاضر نیز روسیه که تصمیم به تثبیت و توسعه دستاوردهای کسب شده از حضورش در بحران سوریه در شرق دریای مدیترانه و قاره آفریقا را دارد؛ شرکت واگنر با بهره‌مندی از خلأ ایجاد شده در جنگ داخلی لیبی به یکی از بازیگران تأثیرگذار جنگ در لیبی تبدیل شده است.

به اعتقاد ناظران سیاسی در  دوره ای که ماهیت و دینامیک جنگ ها و منازعات تغییر یافته روسیه با سازگاری خود با تحولات جدید از طریق شرکت هایی نظیر واگنر، سعی در توسعه فضایی عملیاتی برای خود دارد. به همین دلیل نهادهای امنیتی آمریکا فعالیت های این شرکت را با حساسیت و دقت زیادی دنبال می کنند و دولت آمریکا نیز در سال ۲۰۱۸ شرکت واگنر را تحریم کرد. روسیه نیز کماکان مدعی است این شرکت نظامی خصوصی است و ربطی به ارتش روسیه ندارد.

چندی پیش هم در جریان کارزار انتخابات ریاست جمهوری جنجالی بلاروس عنوان شد  ۳۲ مزدور نظامی روسی در حومه شهر مینسک، پایتخت این کشور بازداشت شده‌اند. گفته می شود افراد بازداشت شده روسی از اعضای شرکت واگنر روسیه بودند  که با هدف بی‌ثبات کردن بلاروس در انتخابات ۹ آگوست سال جاری وارد خاک بلاروس شده بودند. ولادیمیر پوتین پس از تنش های شدید بین بلاروس و روسیه بر سر این موضوع، اظهار داشته بود که این افراد در چهارچوب یک عملیات فریب سی آی ای و سرویس اطلاعاتی اوکراین به داخل خاک بلاروس کشانده شده بودند.