خودکشی؛ اعلام عجیب یک آمار

ادعا می‌شود همزمان با افزایش بحران‌های اجتماعی و اقتصادی، همچنین پس از بحران سلامت ناشی از شیوع ویروس کرونا، آمار خودکشی در ایران افزایش یافته است. آمار جدید رئیس سازمان امور اجتماعی وزارت کشور نشان می‌دهد که در سال حدود ۱۰۰هزار مورد اقدام به خودکشی به ثبت می‌رسد. از این تعداد نیز بین ۵هزار تا ۵هزار و ۵۰۰ مورد منجر به مرگ فرد شده است.

بر اساس آمار اعلانی، در هشت ماهه اول سال ٩٩ میزان خودکشی در کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۴ درصد افزایش داشته است. بر پایه این آمار، روزانه دست کم ۱۵ نفر در ایران بر اثر اقدام به خودکشی، جان خود را از دست داده‌اند. روند صعودی آمار خودکشی در کشور را می‌توان در بررسی بازه چند ساله بهتر درک کرد. آمارها می‌گوید بین سال‌های ٩٨-٩۴، اقدام به خودکشی در ایران ۶٠درصد افزایش داشته است.

به گزارش ایران مامن، انتشار این آمار و همچنین آمار مربوط به مصرف الکل که اواخر دی‌ماه در همایش ملی مواجهه با آسیب‌های اجتماعی از دیدگاه اسلام صورت گرفت، نقطه‌نظرات مختلفی را به دنبال داشته است.

در حالی که انتشار اخبار و اطلاعات مربوط به خودکشی در رسانه‌ها و به شکل علنی همواره با حساسیت‌ها و ملاحظات پیچیده‌ای همراه بوده، برخی با نگاه سیاسی به موضوع نگریسته و اعلام این آمار را تاکیدی بر شکست سیاست‌های اجتماعی دولت‌های گذشته می‌دانند.

«اصغر مهاجری» در این باره به روزنامه «شهروند» می‌گوید: این آمارها هم یک‌شبه به دست نیامده است. اعلام این آمار در زمان فعلی، خودش با یک علامت سوال همراه است.

به گفته این پژوهشگر مسائل اجتماعی، ما الان نمی‌دانیم این آمارها بر اساس چه روش‌هایی به دست آمده است. از طرف دیگر نکته مبهمی که این اطلاعات دارد این است که اساسا اطلاعات را باید پژوهشگران در اختیار جامعه قرار دهند، نه یک مسئول و مدیر اجرایی. چیزی که مسئولان باید درباره آن صحبت کنند این است که چه اقدام عملی درباره این آسیب‌ها انجام داده‌اند تا آن را کاهش دهند

این جامعه‌شناس ادامه می‌دهد: مسئولانی که کارشان را انجام نداده‌اند، با دادن این اطلاعات تلاش می‌کنند شعاردرمانی و گفتاردرمانی کنند. این راهکارها که اصلا شدنی نیست. هزار بار هم شعار و هشدار بدهیم یکی از آن آسیب‌ها درمان نمی‌شود.

وقتی می‌گوییم خودکشی؛ این پدیده می‌تواند به بسیاری از عوامل پیوند بخورد. به گفته مهاجری فروپاشی سرمایه اجتماعی تقریبا ١٠ سالی است که جزو سه مسأله اصلی اجتماعی کشور ما محسوب می‌شود. زمانی که ما روابط پویا را در سرمایه اجتماعی افقی از دست می‌دهیم، هرچه این همبستگی اجتماعی اضافه شود، منجر می‌شود که افراد بیشتری به سمت خودکشی سوق داده شوند. در این میان وضعیت کرونا و بحران سلامت ناشی از این همه‌گیری به عنوان یک متغیر تسهیلگر و میانجی کمک کرده است. این شرایط باعث شده افراد بیشتر در خانه بمانند، بیشتر در محفل‌های بسته باشند و ارتباطات و پویایی کمتر باعث ایجاد انزوای اجتماعی شده است.

این جامعه‌شناس می‌افزاید: همه افرادی که اقدام به خودکشی کرده‌اند، قصد مردن نداشته‌اند بلکه می‌خواستند تجلی خودکشی را داشته باشند. این اتفاق زمانی می‌افتد که افراد از وضع موجود ناراضی هستند. به عقیده من شرایط بحران سلامت سهم اندکی در این آمار دارد. هرچه میزان نارضایتی کمتر باشد، افراد قالب‌های اعتراضی متفاوتی را انتخاب می‌کنند. بعضی‌ها با پرخاشگری و تنش و برخی دیگر با سلاح‌های سرد و خاموشی مثل تمایل به خودکشی که نیت نهایی آنها مرگ نیست و فقط نوعی ابراز اعتراض است. یکی از وضعیت‌هایی که از نتیجه پروژه‌ها و سیاست‌های دستگاه های اجرایی پدید می‌آید، همین واکنش های اجتماعی است. نارضایتی‌ها هم می‌تواند در اجتماعات و تظاهرات و هم به صورت خاموش در خودکشی جلوه کند.