متهم ردیف اول تورم

از دید بسیاری از اقتصاددان‌ها، در کنار انسدادهای مربوط به تولید و ارتباطات مالی با جهان، حجم وسیع قاچاق و …، تورم یکی از اساسی‌ترین مشکلات اقتصاد ایران است و سایر چالش‌ها را هم تشدید می‌کند.

و اما دلیل اصلی افسارگسیختگی تورم و ناتوانی دولت‌ها در مهار آن چیست؟ خیلی از اقتصاددانان با اشاره به عوامل متعدد طغیان تورم، روی نقدینگی انگشت می‌گذارند.

بر اساس آخرین آمار، بانک مرکزی نقدینگی را  در پایان شهریورماه ۱۴۰۰ معادل ۴۰هزار و ۶۷۶هزار میلیارد ریال (حدود چهار هزار هزار میلیارد تومان) اعلام کرده که حاکی از رشد ۴۰.۵درصدی نقدینگی نسبت به پایان شهریور ۹۹ است.

در تعریف ساده نقدینگی، این شاخص متشکل از میزان پول و شبه‌پول در جامعه اقتصادی کشور است. تعریف پول که مشخص است و شبه‌پول هم دارایی است که نقدشوندگی کمتر نسبت به پول دارد اما در یک بازه زمانی مشخص می‌تواند نقد شود مانند محتویات سپرده‌های بلندمدت.

«دنیای اقتصاد» درباره تاثیر نقدینگی بر تورم می‌نویسد: عوامل متعددی وجود دارد که می‌توانند توضیح‌دهنده‎‌‌ تورم ایران باشند؛ عواملی نظیر حجم نقدینگی، کسری بودجه، درآمدهای نفتی و حداقل دستمزد در ایران وجود دارند که در شکل‌گیری تورم موثرند.

یکی از دلایلی که تورم به یکی از ویژگی‌های اقتصاد ایران بدل شده است، دشواری مبارزه با آنهاست. مثلا یکی از عوامل‌ مهم در تورم ایران رشد نقدینگی است. تورم می‌تواند از طریق افزایش سریع در مقدار پول نسبت به تولید ایجاد شود.

بررسی رشد نقدینگی و نرخ تورم در دهه ۹۰ نشان‌دهنده آن است که این دو، روند مشابهی را در سال‌های ابتدایی و پایانی دهه ۹۰ داشته‌اند. هرچند در این بین سال‌هایی بوده‌اند که با وجود رشد نقدینگی نرخ تورم سیر نزولی در پیش گرفته است.‌ اما بررسی‌ها در نهایت نشان می‌دهد که افزایش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نتیجه افزایش نرخ سود بانکی در آن سال‌ها برای جذب نقدینگی بوده است. بنابراین در سیاستگذاری و تعیین نرخ سود بانکی باید به ساختار اقتصاد نیز توجه داشت.

از آنجا‌ که نرخ رشد نقدینگی آخرین حلقه شکل‌گیری تورم است، رشد نقدینگی این سال‌ها را می‌توان معلول عوامل دیگری نظیر تشدید ناترازی‌های بانکی و مشکلات ناشی از مسائل ارزی دانست. بررسی تحولات نرخ تورم در دهه ۹۰ نشان می‌دهد که عامل اصلی ایجاد تورم در کشور از نظر هماهنگی سیاست‌های پولی و مالی و نحوه تامین کسری بودجه دولت و ساختار مدیریتی شبکه بانکی و دولت است که عمدتا از مسیر رشد پایه پولی و رشد نقدینگی به وجودآورنده تورم است.

به گزارش ایران مامن، در این میان دوگانه‌ای که شکل‌گرفته اعلام کاهش تورم در کشور است حال آنکه هیچ نشانه‌ای از مهار نقدینگی به چشم نمی‌خورد.

در حالی که بانک مرکزی از ادامه روند کاهشی تورم خبر می‌دهد (۴۲.۴ درصد در دی‌ماه ۱۴۰۰) ، اما با اعلام این بانک، نقدینگی در پایان آذر امسال ۲۴.۹ درصد نسبت به پایان سال گذشته رشد داشته است.