وضعیت و تصورات ما درباره اهدای عضو

اینکه بیماران مرگ مغزی اندام‌هایشان را برای نجات دیگری هدیه کنند و در واقع نزدیک‌ترین کسان مرگ‌مغزی‌ها رضایت دهند دستگاه‌های تنفسی را از آن‌ها جدا کنند، از دور شاید کاری باشد که منطقا باید به انجام برسد اما …

تن عزیزان هر یک از ما برایمان عزیز است و پیوستگی‌های عاطفی نمی‌گذارد پاره‌ای از این تن عزیز جدا شود. این یعنی در دنیای واقعی، اهدای عضو یکی از سخت‌ترین تصمیماتی است که فرد یا افرادی ممکن است در زندگی بگیرند آن هم برای ما ایرانی‌های احساساتی. با این حال، اهدای عضو می‌تواند تصویری از یک ادامه حیات باشد.

در جهان روز جهانی اهدای عضو ۱۳ اوت است و در ایران روز ملی آن ۳۱ اردیبهشت. رئیس انجمن اهدای عضو ایرانیان در گفت‌وگو با «شهروند» در این خصوص با وجود اینکه از رتبه اول ایران در آسیا و رتبه جهانی سی‌ویکم خبر داده، اعلام داشته «مرگ بیماران در لیست انتظار پیوند دو برابر شد!»

به گفته رئیس انجمن اهدای عضو ایرانیان، بیش از ۲۵هزار نفر در فهرست پیوند عضو قرار دارند و قبل از دوران کرونا روزی ۷ تا ۱۰ نفر از این تعداد به دلیل نرسیدن عضو پیوندی فوت می‌کردند. بنابراین می‌توان تصور کرد که وقتی آمار اهدای عضو  در این دوران از عدد ۱۴ به ۷درصد تقلیل پیدا می‌کند، مرگ اعضایی که در لیست انتظار پیوند بودند نیز دو برابر شده است.

«کتایون نجفی زاده» اظهار داشته در دوران قبل از کووید۱۹ تعداد اهدای عضو به‌ازای هر یک‌میلیون نفر در ایران ۱۴.۳ و رتبه نسبتا خوبی بود. آمار اهدای عضو با آمدن کرونا به نصف رسید. در سال ۱۴۰۰ این آمار دوباره بالا رفت و به حدود۱۰.۷ رسید، هرچند که هنوز امکان برگشتن به رتبه قابل قبول، قبل از دوران کرونا وجود دارد. یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش اهدای عضو در این دوران این بود که تعداد بسیار زیادی از کادر درمان و ظرفیت تخت‌های بیمارستانی برای مبارزه با این ویروس به کار گرفته می‌شد و از طرف دیگر اثبات اینکه بیمار مرگ‌مغزی به کرونا مبتلا نبوده، بسیار مشکل بود.

از مشکلات دیگر اهدای عضو می‌توان به موانع حقوقی اشاره کرد. طبق قوانین کشور تنها داشتن کارت اهدای عضو برای این امر کافی نیست و رضایت خانواده‌ها نیز ضروری است.

علاوه بر این، انگاره‌های موجود در جامعه که با شایعات گره خورده بر وضعیت اهدای عضو تاثیرگذار بوده است و از همین رو فرهنگ‌سازی در این زمینه اهمیتی مضاعف می‌یابد.

اولین انگاره‌ای که درباره اهدای عضو وجود دارد این است که عده‌ای تصور می‌کنند اگر با اهدای اعضای بدن‌شان موافقت کنند، آن‌وقت اگر روزی کارشان به بیمارستان بکشد، کارکنان بیمارستان برای نجات جان‌شان سخت تلاش نمی‌کنند! برخی هم می‌گویند افراد ثروتمند و مشهور زمانی که به عضو اهدایی نیاز دارند، در صدر فهرست قرار می‌گیرند.

باور اشتباه دیگری که بین مردم بسیار جا افتاده، عدم اطمینان درباره مرگ است. اغلب مردم تصور می‌کنند که اگر هم دچار مرگ‌مغزی شوند، شاید واقعا نمرده باشند! اگرچه این باور غلط، قصه محبوب فیلم‌های سینمایی است، اما در واقعیت، افراد پس از اعلام مرگ شروع به تکان‌دادن انگشتان دست و پا نمی‌کنند!

چندمین باور اشتباه درباره سن است. برخی از مردم تصورمی‌کنند که برای اهدای عضو خیلی پیر هستند و اعضای بدن آنها به درد بیماران نمی‌خورد! در صورتی که هیچ سن قطعی برای اهدای عضو وجود ندارد.