گوانتانامو افغانستان

موضوع مقرهای سیاه یا بلک‌سایت‌های سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا اولین بار حدود پنج سال پیش با افشای اسنادی از جزئیات شکنجه‌های فراقانونی و ضد حقوق‌ بشری اعمال‌ شده علیه برخی از زندانیان مظنون به دست‌ داشتن در حملات تروریستی در یکی از این مقرهای مخفی در افغانستان موسوم به کبالت یا گودال نمک بر سر زبان‌ها افتاد.

به گزارش ایران مامن از «دیلی‌میل»، در آن زمان یعنی در سال ۲۰۱۷ اسنادی از این بازداشتگاه‌ مخفی سازمان سیا منتشر شده بود که نشان می‌داد حوالی سال ۲۰۰۲ دو روانشناس به نام‌های «جان جسن» و «جیمز میشل» در ازای دریافت مبلغی بالغ بر هشتاد میلیون دلار به استخدام سازمان سیا درآمده‌ بودند تا به این سازمان در خصوص تاکتیک‌های مناسب و کاربردی برای شکنجه بهینه زندانیان مظنون به تروریسم وابسته به القاعده مشاوره تخصصی ارائه دهند؛ روندی که در آن زمان و بنا بر مدارک ارائه‌شده در آن گزارش منجر به تاسیس مقری مخفی به نام کبالت در افغانستان می‌شود و سرپرستی عملیات شکنجه زندانیان به دست ماموران سیا در این کمپ بر عهده این دو روانشناس گذاشته می‌شود.

طبق اسناد منتشره این دو روانشناس با زیر پا گذاشتن بسیاری از اصول انسانی و حقوق ‌بشری ذاتی زندانیان نظیر حق درخواست وکیل، حق درخواست کمک پزشکی و گزارش شکنجه زندانیان را پس از قرار دادن در سلول‌های عایق ‌صوت و دور از دسترس صلیب سرخ، ناظران ملی یا بین‌المللی با روش‌های غیر اخلاقی و نامتعارفی مانند «دیوار کشیدن» یعنی کوبیدن افراد به دیوارهای منعطف، حبس کردن آن‌ها در جعبه‌های تنگ برای ساعت‌ها و غرق‌ مصنوعی برای چند روز متوالی به مرحله‌ای می‌رساندند که به زعم خود هرگونه اراده یا توانایی سوژه برای مقاومت یا انکار ارائه اطلاعات در هم می‌شکست و تمام این موارد تحت عنوان غلبه بر اقدامات متقابل و مقاومتی اعضای القاعده در برابر تکنیک‌های بازجویی توجیه قانونی و اخلاقی می‌یافت.

اکنون و پس از گذشت پنج سال از آن زمان و چند ماه پس از خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان در اوایل سال جاری میلادی اسناد جدیدی در رابطه با این مقر مخفی سازمان سیا از سوی گاردین منتشر شده است که نشان می‌دهد سازمان سیا از این مقرها به عنوان محلی برای آموزش شیوه‌های شکنجه به بازجویان کارورز و صدور گواهی‌نامه برای آنان استفاده ‌کرده است.

گاردین با اشاره به این اسناد می‌نویسد در این بازداشتگاه‌ها از زندانیان به عنوان ابزار کمک‌آموزشی و وسیله‌ای جهت آزمایش تکنیک‌های مختلف شکنجه بر روی آن‌ها توسط بازجویان تازه‌کار استفاده شده ‌است.

در بخشی از این اسناد آمده که در یکی از این جلسات آموزشی در سال ۲۰۰۸ یک زندانی کویتی به نام «عمار بلوچی» متهم به دست ‌داشتن در حملات تروریستی یازده سپتامبر ۲۰۰۱ توسط تکنیک شکنجه‌ای به نام دیوارکشی ساعت‌ها و به طور مداوم توسط کارآموزان بازجویی به صورت برهنه به دیوار کوبیده‌ شده تا استاد بازجویی از توانایی استفاده دانشجویان از این تکنیک مطمئن شده و برای آن‌ها گواهی‌نامه صادر نماید.

 عمار بلوچی

به گزارش گاردین در این شیوه شکنجه با بستن زانو و پای زندانی که کاملا برهنه ‌شده به دیوار و رد کردن یک حوله از پشت سر و گردن او بازجو وی را به سمت دیوار هل داده و محکم به آن می‌کوبد تا بتواند زندانی را تحت‌ فشار قرار داده و از وی اعتراف بگیرد.

بخش تاسف‌بار دیگر این اسناد مرتبط با شرایط نگهداری زندانیانی همچون «عمار بلوچی» و «ابوزبیده» است که هر دو به اتهام دست داشتن در حملات تروریستی حدفاصل سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۳ در پاکستان بازداشت و به طریق غیرقانونی و بر خلاف قوانین کشور محل دستگیری یعنی پاکستان به این زندان‌ها منتقل شدند اما علی‌رغم بازداشت طولانی‌مدت و چندین ساله و قرار گرفتن تحت انواع مختلف شکنجه‌های غیرمتعارف تا مدت‌ها جلسه دادگاهی برای آن‌ها برگزار نشده ‌است.

ابوزبیده

گاردین در گزارشی در سال جاری با اشاره به سرنوشت ابوزبیده علت این امر را شکنجه وی در شش مقر مخفی متفاوت سازمان سیا در شش کشور تایلند، لیتوانی، لهستان، افغانستان، مراکش و خلیج گوانتانامو در کوبا دانسته که باعث شده ‌بود تا دادگاه‌ها حکم به امکان ارائه شکایت توسط وی بر طبق قوانین کشورهای مختلفی بدهند که وی در آن‌ها شکنجه شده بود. امری که علناً با توجه به تکثر این مکان‌ها و نامشخص بودن زمان و مکان شکنجه وی در مقرهای سازمان سیا وقوع آن را غیر ممکن می‌ساخت.

البته گاردین در رابطه با پرونده ابوزبیده به این نکته اشاره می‌کند که دادگاه استیناف در پرونده ابوزبیده با توجه به اینکه سرویس‌های اطلاعاتی انگلستان با رعایت قوانین این کشور و نیز قوانین دادگاهی با ارائه سوالاتی به سازمان سیا از این سازمان خواسته‌اند تا اطلاعات موردنیاز خود را در زمان بازجویی‌های ابوزبیده از وی دریافت کنند و به نوعی در روند بازجویی‌های انجام‌شده نظارت و همکاری داشته‌اند رأی به امکان طرح شکایت وی از سازمان سیا و نیز سرویس‌های اطلاعاتی بریتانیا بر طبق قوانین کشور انگلستان و ولز را صادر نموده ‌است. امری که می‌تواند در تسریع روند پرونده شکایت وی که خود همچنان در زندان‌ گوانتانامو به سر می‌برد مؤثر واقع شود.

وب‌سایت «کامِن ‌دریمز» در رابطه با عمار بلوچی نیز که بر اثر شکنجه‌های طولانی‌مدت در زندان‌های مخفی سازمان سیا و به ویژه در اثر ضربات مداوم از ناحیه سر در حین جلسات آموزشی شکنجه به روش دیوارکشی در مقر کبالت در معاینات سال ۲۰۱۸ با تشخیص آسیب مغزی تروماتیک مواجه شده به طور تلویحی به سیر حوادثی مشابه با ابوزبیده و شکنجه وی در سایت‌های مخفی سیا در کشورهای مختلف و خلأ قانونی ناشی از این امر در نبود چهارچوب مشخص قانونی برای طرح شکایت از سازمان سیا بر مبنای قوانین یکی از این کشورها اشاره کرده ‌است.

گفتنی‌است که عمق فجایع به وقوع پیوسته در این مقرهای مخفی تا حدی است که پس از انتشار اسناد جدید در سال جاری میلادی درباره استفاده ابزاری از زندانیان، «ایلهان عمر» نماینده دموکرات کنگره آمریکا نیز به این اتفاق واکنش نشان‌ داده و در اظهاراتی ضمن ابراز تأسف از بروز این حوادث بیان داشت: بیست سال بعد از وقوع این اتفاقات هیچ یک از کسانی که مسئول شکل‌گیری رژیم شنیع شکنجه سازمان سیا بودند نه‌تنها هرگز محاکمه نشدند بلکه در عوض ترفیع نیز گرفته‌اند.

در بعد بین‌المللی نیز افشای این اسناد تبعاتی را برای ایالات‌متحده به همراه داشته ‌است. در همین رابطه بنا بر گزارش شبکه تلویزیونی جهانی چین سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور نیز پس از انتشار این اسناد در نشستی مطبوعاتی ضمن انتقاد از ایالات‌متحده به علت شکنجه زندانیان در مقرهای سیاه با کمک تکنیک‌های به اصطلاح پیشرفته در سخنانی اظهارداشت: متهمان به تروریسم به طور مخفیانه تحت بازداشت‌های خودسرانه در این زندان‌ها قرارگرفته و با شکنجه اعترافات اجباری از آن‌ها ثبت می‌شود که انتقادات گسترده‌ای را از سوی جامعه بین‌المللی به دنبال داشته است.

وی همچنین ادامه داد: خلیج بدنام گوانتانامو، زندان بگرام در افغانستان و زندان ابوغریب در عراق همچنان درگیر رسوایی‌های بدرفتاری با زندانیان با استفاده از «تکنیک‌های پیشرفته بازجویی» وحشیانه از جمله غرق مصنوعی و محرومیت از خواب هستند که تنها نمونه‌های معمولی از زیر پا گذاشتن حاکمیت قانون و نقض حقوق بشر توسط ایالات‌متحده محسوب می‌شوند.

وی با اشاره به گزارش پروژه هزینه‌های جنگ مؤسسه واتسون برای امور بین‌الملل و عمومی در دانشگاه براون که در ابتدای سال ۲۰۲۲ منتشر شد خاطرنشان کرد که پس از حملات ۱۱ سپتامبر ایالات‌متحده سیستمی از سایت‌های سیاه را در حداقل ۵۴ کشور و مناطقی در سراسر جهان سازماندهی کرده‌ که بیش از صد هزار نفر از جمله بسیاری از مسلمانان و زنان و کودکان در این مکان‌ها در بازداشت به سر می‌برند ولی بااین‌حال هیچ یک از مقامات آمریکایی تاکنون به دلیل صدور مجوز یا اجرای برنامه بازداشت مخفیانه و شکنجه متهم نشده‌اند.