در هفت تپه چه خبر است؟

اوج‌گیری مجدد اعتراضات کارگران هفت‌تپه باعث شد تا هشتگ #کارگران_هفت_تپه در توئیتر ترند و در دیگر شبکه‌های مجازی داغ شود.

این ماجرا سبب شد تا سه تن از اعضای کمیسیون اصل ۹۰ یعنی «سیدنظام موسوی»، «علی خضریان»  و «احمد نادری» صبح روز یکشنبه یازدهم مردادماه راهی خوزستان شده و با کارگران گفت‌گو کنند. این سه نماینده در مورد رسیدگی به خواسته کارگران قول مساعد داده‌اند.

احمد نادری در این باره دیروز در صفحه خود نوشت: ۴۹ روز است که کارگران هفت تپه در دمای بالای ۵۰ درجه روبروی فرمانداری شوش تجمع می کنند و دو خواسته دارند: پرداخت حقوق معوقه که سه ماه است پرداخت نشده؛ و اینکه خصوصی سازی رابطه ای متوقف شود تا این شرکت عظیم  وقدیمی به روال سابق خود برگردد. دولت نئولیبرال باید صدای کارگران را بشنود.

با این حال، رویه مجلس یازدهم که از عملگرایی به دور مانده و مشکلات نهادینه هفت‌تپه اقداماتی فراتر از توئیت‌زنی و دیدار و گفت‌وگو با معدودی از کارگران این مجموعه صنعتی را می‌طلبد.

شرکت نیشکر هفت تپه و اعتراضات بی ثمر کارگرانش مدتها است به گوش ما آشنا شده است. اعتراضات پرتلاش‌ترین و کم درآمدترین قشر جامعه که مدام تکرار می‌شود اما به جایی نمی‌رسد.

کارگران شرکت نیشکر هفت تپه امسال هم حدود ۲ ماه است که در اعتراض به حقوق اولیه خود اعتصاب کرده‌اند، همچون سال‌های ۹۶ و ۹۷! اما کارگران هفت تپه در همه این سال‌ها به چه چیزی معترض بودند؟ چرا وضعیت نیشکر هفت تپه به اینجا رسیده است؟ اعتراضات کارگری از چه زمان آغاز شده؟ چرا این مشکلات هنوز حل نشده است؟ ایران مامن با استناد به گزارش مردم سالاری آنلاین تلاش کرده است در این گزارش به این سوالات پاسخ دهد.

شرکت نیشکر هفت تپه کجاست؟

شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه در محدوده باستانی هفت‌تپه و بر روی آثار به جامانده از تمدن عیلام بنا شده‌است. این شرکت در نزدیکی شهر تاریخی شوش دانیال و معبد چغازنبیل و در حدفاصل ۴۵ کیلومتری جاده اندیمشک به اهواز در استان خوزستان قرار دارد.

کشت نیشکر در ایران سابقه‌ای طول درازی دارد. کشت این محصول در خوزستان از سال ۱۳۱۹ آغاز شده بود اما انگلیسی‌ها که نفت ایران را کنترل و برداشت می‌کردند با توسعه‌ی کشت آن در این استان مخالف بودند. اواسط دهه‌ی ۳۰ که دست انگلیسی‌ها از نفت کوتاه و پای آنها از جنوب کشور بریده شد، موضوع کشت نیشکر دوباره مطرح شد و کارشناسان وقت، خوزستان را مناسب‌ترین منطقه برای این کار تشخیص دادند.

پروژه شرکت نیشکر هفت تپه نیز از سال ۱۳۳۰ شروع شده و آذر سال ۱۳۴۰ اولین محصول نیشکر این پروژه برداشت شد. اما به‌طور رسمی این شرکت کار خود را از سال ۱۳۴۵آغاز کرده ولی در سال ۱۳۵۴ به‌طور رسمی با نام شرکتی که اختیار انجام عملیات کشاورزی برای تولید نیشکر و ایجاد صنایع و فراورده‌های وابسته را دارد ثبت شده ‌است.

در این مجموعه در کنار تولید شکر از ساقه نیشکر، کارخانه‌های کاغذ پارس (تولید کاغذ با استفاده از تفاله نیشکر)، شرکت حریر خوزستان (تولید کاغذ بهداشتی یا تیشو)، شرکت‌های خوراک دام و طیور، ملاس فعالیت دارند.

چه اتفاقاتی برای نیشکر هفت تپه افتاد؟

رکورد تولید شکر در این مجتمع تا قبل از انقلاب به صد هزار تن هم رسیده است. اما متاسفانه با آغاز جنگ تحمیلی و مشکلاتی که برای مجموعه پیش می‌آید میزان تولید تا ۵۰ هزار تن کاهش پیدا می‌کند.

اوضاع به همان منوال ادامه پیدا نمی‌کند و خوشبختانه در سال ۶۹ با نوشته شدن اساسنامه جدید طرح توسعه شرکت نیشکر هفت تپه کلید میخورد و از سال ۷۰ دوباره به جان می‌گیرد. این مجموعه در سال ۸۲ و ۸۳ رکودی معادل تولید ۱۰۸ هزار تن داشته است. آنگونه از شواهد پیداست وضعیت این مجموعه تا سال ۸۴ وضعیت مطلوبی بوده است اما در سال ۸۴ با ضربه‌ای که به تولید وارد می‌شود ورق برگشته و اولین اعتراض کارگران به نپرداختن ۳ ماه حقوق و دستمزد شروع می‌شود. مهرماه ۸۶ دولت با پرداخت بخشی از حقوق معوقه‌ی کارگران، آنان را راضی کرد.

آبان ۱۳۸۶ کارگران تصمیم گرفتند برای پیگیری جدی‌تر مطالباتشان، سندیکای کارخانه را که از سال ۵۳ تأسیس شده بود، دوباره راه بیندازند. مرداد سال ۸۷ بیش از دو هزار نفر از کارگران، اولین هیئت مؤسس سندیکای کارگران نیشکر هفت‌تپه را تشکیل دادند. در نهایت اعتصاب کارگران باعث شد طرح خصوصی‌سازی که در سال ۸۴ مطرح شده بود برای مدتی به تعویق بیفتد.

اواسط دهه‌ی ۸۰ بحث خصوصی‌سازی این واحد تولیدی به دلایلی نظیر فرسودگی خطوط تولید، زیان‌ده بودن و بدهی‌های بسیار زیاد مطرح شد و در سال ۱۳۸۶ این کارخانه‌ رسماً مشمول قانون خصوصی‌سازی شد. شرکت نیشکر هفت تپه در سال ۸۷ به بدترین روزهای خود را گذراند و تولید این مجموعه تا ۱۸ هزار تن کاهش یافت. اما چه اتفاقی در سالهای پایانی دهه ۸۰ کمر شرکت نیشکر هفت تپه را شکست؟ بله، واردات عجیب و غریب شکر! آنچه در اخبار آمده است بیانگر این موضوع است که طی سال‌های ۸۶ تا ۸۸ چیزی حدود  ۵ میلیون تن قند و شکر به کشور وارد شده در حالی که نیاز کشور در سال حدود ۲ میلیون تن بوده است. جالب است که بدانید در همان سال‌ها تعرفه واردات شکر از ۱۵۰ درصد به ۱۰ درصد کاهش پیدا می‌کند.

نکته دیگری که در این چند سال بارها صدای کارگردان را درآورده خصوصی سازی بوده است. ۱۵ اسفند سال ۹۴ نایب رئیس نظام صنفی کشاورزی خوزستان با اشاره به ورشکستگی شرکت نیشکر هفت‌تپه گفت: «این شرکت تنها با واگذاری به بخش خصوصی می‌تواند احیا شود و به چرخه تولید بازگردد». خریداران، دو جوان ۲۸ و ۳۱ ساله بودند. امید اسدبیگی و مهرداد رستمی با پرداخت ۶ میلیارد تومانی مجتمع نیشکر هفت تپه را در اختیار گرفتند، مجتمعی ۲۷ هزار هکتاری را. همین دو نفر در حال حاضر پرونده قطوری در قوه قضائیه دارند اما به قید وثیقه آزاد هستند! این دو نفر علاوه بر این که متهم به پرداخت رشوه‌های هنگفتی معادل ۹۵۰ سکه بهار آزادی، ۳میلیارد تومان پول نقد و ۶۲ هزار دلار هستند، یک ونیم میلیارد دلار ارز دولتی را باید در سال ۹۶ با آن مشکلات کارگران را برطرف می‌کردند، در بازار آزاد به فروش رسانده‌اند!

شرکت نیشکر هفت‌تپه در شرایطی در سال ۹۶ اسپانسر تیم فوتبال استقلال خوزستان شده بود که علاوه بر بدهکاری به کارگرانش، به گفته‌ی مدیرکل تأمین اجتماعی خوزستان در همین سال بیش از ۲۸۰ میلیارد تومان به اداره کل تأمین اجتماعی خوزستان بدهی»داشت و ۱۵ هکتار از املاک شرکت توسط تأمین اجتماعی مصادره شده بود.

اعتراض کارگران نیشکر هفت‌تپه در آبان ماه سال ۹۷ به اوج خود رسید،  این اعتراضات از ۲۷ آبان ۹۷ شروع شد. درست زمانی که نزدیک به ۶۰۰۰ کارگر شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه به دلیل مشکلاتی که برای کارخانه آنها ایجاد شده بود نتوانستند حقوق و مطالبات خود را دریافت کنند. آنها تقاضای عجیب و غریب نداشتند آنها فقط مزد کاری را می‌خواستند که انجام داده بودند. نه درخواست افزایش حقوق داشتند و نه رقم عجیبی را طلب می‌کردند! آنها فقط میخواستند حقوق ناچیزشان سر وقت پرداخت شود نه با ماه‌ها تاخیر. در این اعتراضات ۱۵ نفر دستگیر شدند. ۱۱ آذر ۹۷ کارگران مجتمع نیشکر هفت تپه به سر کار خود بازگشتند. ۲۱ آذر هم اسماعیل بخشی یکی از فعالان کارگری بازداشتی شرکت نیشکر هفت‌تپه با تودیع وثیقه به میزان ۴۰۰ میلیون تومان آزاد شد. ۴ دی ماه همان سال هم وکیل مدافع کارگران شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه از صدور قرار منع تعقیب برای ۱۵ نفر از کارگران بازداشتی این شرکت و آزادی آنها خبر داد.