از انبار هم باید بترسیم

«انبارهای وحشت» عنوان گزارش نخست روزنامه خراسان بود که امروز نوزدهم مردادماه نه‌تنها تیتر برجسته این روزنامه که مورد توجه بسیاری از رسانه‌ها از جمله فارسی‌زبان‌های خارجی قرار گرفت.

به گزارش ایران مامن، بسیاری از این رسانه‌ها کوشیدند تا با برجسته‌سازی بخش‌های پرهول و ولای این گزارش نگرانی‌هایی جدی را برابر امنیت پایتخت و چند شهر دیگر کشور به تصویر بکشند.

به نوشته این روزنامه از فاجعه انفجار انبار نیترات آمونیاک در بیروت پنج روز می گذرد اما هنوز هم تصاویر و ویدئوهای آن دست به دست می شود و هر بیننده ای را وحشت زده می کند؛ وحشتی که قادر نیست زمان را به عقب برگرداند و جلوی آن اتفاق را بگیرد اما می تواند چشم های بسته را باز کند و مانع از تکرار آن کابوس در دیگر شهرهای جهان شود.

مصداق این وحشت پیشگیرانه، پست اینستاگرامی چند روز قبل «مجید فراهانی» عضو شورای شهر تهران است که درباره ضرورت خروج تاسیسات پرخطر از شهرها نوشت : «فقط به عنوان یک‌ مثال به انبار نفت محله شهران که یک‌ بمب هیدروژنی داخل شهر و روی گسل زلزله مشا بنا شده توجه کنیم …».

البته این هشدار او بی پاسخ نماند و «کرامت ویس کرمی» مدیرعامل شرکت ملی پخش فراورده های نفتی گفت : «انبار نفت شهران یکی از انبارهای نفت حیاتی جهت سوخت رسانی در کلان شهر تهران است و استانداردهای لازم را دارد».

البته فراهانی به این اظهارنظر ویس کرمی هم پاسخ داد و توئیت کرد : «‏شورای عالی شهرسازی قبلا در مصوبه ای خواستار انتقال انبارنفت شهران به بیرون شهر شده بود. هفته آینده میزبان مسئولان وزارت نفت ‌و شورایعالی شهرسازی خواهیم‌ بود تا آخرین وضعیت انتقال انبار نفت و ایمنی انتقال را بررسی کنیم».

بدون شک انبار نفت شهران، تنها انبار نگهداری مواد نفتی و اشتعال زا در مناطق مسکونی کشور نیست که نگرانی هایی درباره آن وجود دارد، در دیگر شهرها نیز انبارهای مشابهی وجود دارد که برخی از آن ها تعیین تکلیف شده و برخی دیگر طبق روال سابق فعال است.

چرایی این موضوع را در گفت وگو با «علی بختیاری» سخنگوی سازمان مدیریت بحران کشور بررسی می کنیم.

سازمان مدیریت بحران بررسی لازم را درباره انبار نفت شهران داشته است؟

ما بسته کاهش آسیب پذیری در کلان شهرها را داریم که مصوبه سال ۹۶ هیئت وزیران است. یکی از موارد مطرح شده در آن بسته، همین انبار نفت شهران بود که بازدیدهایی از آن انجام شد. مدیران شرکت نفت تاکید داشته و دارند که وجود انبار شهران در تهران حیاتی است و این انبار ایمن سازی شده است.

در چنین شرایطی فقط ادعای بهره بردار ملاک است ؟ مجموعه دیگری مثل سازمان مدیریت بحران، امکان صحت سنجی ادعای ایمن بودن این انبارها را ندارد ؟

سازمان مدیریت بحران یک بخش هماهنگ کننده، سیاست گذار و کنترل کننده است. اما از نظر مباحث فنی، خود مجموعه هایی مانند شرکت نفت عهده دار مسئولیت هستند، ما صرفا می توانیم آسیب ها را تذکر دهیم و بر ضرورت رفع شدن آن تاکید کنیم.

وضعیت استان های دیگر چطور است ؟ انبارهای مشابه شناسایی شده است ؟

طبیعتا در دیگر شهرهای کشور هم انبارهایی داریم که کاربری های نامناسب دارند و باید مدیران استان ها روی آن ها حساس تر شوند. فقط هم مربوط به انبارها نیست، مثلا شبکه گازرسانی در شهرها هم یکی از موارد نگران کننده است، البته در سال های گذشته تلاش هایی شده و این شبکه به شیرهای قطع خودکار مجهز شده اما گاز همچنان در شبکه باقی می ماند و این آسیب باید به مرور رفع شود. بنابراین شبکه گاز و آب هم ممکن است مشکل آفرین شود، اگرچه این بخش ها قابل حذف نیست چرا که باید به بحث خدمات رسان بودن آن ها هم توجه کرد. استان ها باید موارد خطرناک را شناسایی و برای تامین ایمنی، جابه جایی یا آزادسازی حریم آن ها بودجه لازم را برآورد کنند.

 قانون و مصوبه ای درباره فعالیت انبارهای خطرناک در نقاط مسکونی نداریم که ملاک عمل قرار بگیرد؟

درباره تولید، نگهداری و انتقال مواد خطرناک آیین نامه ای داریم که موارد ایمنی لازم و دستگاه های متولی آن مشخص شده است. هم اکنون پیش نویس این آیین نامه تهیه شده و باید در شورای عالی مدیریت بحران  یا هیئت وزیران بررسی و تبدیل به مصوبه شود. با اجرایی شدن این مصوبه، وضعیت بسیاری از انبارها تعیین تکلیف و جابه جایی یا ضوابط ادامه فعالیت آن ها مشخص می شود.

این انبارهای خطرناک!

مرور حادثه بیروت ما را با نمونه هایی از قبیل آن در شهرهای کشور خودمان مواجه می کند که در این بخش با تعدادی از آن ها آشنا می شویم. برای برخی از آن ها به همت دستگاه ها پیش از این چاره اندیشی شده است و برخی  نیز همچنان «انبارهای وحشت» هستند که در شهرها و در کنار زندگی مردم جولان می دهند.

ماجرای  انبار نفت مشهد

انبار شرکت نفت در چهارراه مقدم طبرسی مشهد سال های سال در این منطقه فعال بود. انباری که علاوه بر خطر بالقوه خود، تردد کامیون ها و نفتکش های غول پیکر  و نارضایتی اهالی این منطقه مسکونی را به همراه داشت. این انبار به تعویق افتادن احداث تقاطع غیرهمسطح شهید گمنام هم منجر شده بود که در نهایت در سال ۱۳۹۲، شهرداری مشهد و شرکت نفت درباره انتقال این انبار توافق کردند تا این مجموعه به یک واحد پشتیبان تبدیل شود. همچنین آبان سال ۱۳۹۶ بود که مدیران شرکت نفت اعلام کردند بخشی از این انبار را به موزه نفت تبدیل می کنند.

انبار نفت خرم آباد در مجاورت فرودگاه

طی سال های گذشته درباره انبار نفت خرم آباد نیز مباحثی مطرح شد و با این واکنش مدیران نفتی همراه بود :  جابه‌جایی انبار نفت خرم‌آباد از حوالی فرودگاه این شهر هزینه‌های بسیار سنگینی دارد و توجیه فنی و عملیاتی ندارد. معیار این تصمیم هم این بود که این انبار در سال ۱۳۴۸ تاسیس و در سال ۱۳۵۲ افتتاح شده است، گویا آن سال ها محل این انبار خارج از شهر بوده و حالا به دلیل توسعه شهری و احداث فرودگاه در مجاورت محدوده پرتردد قرار گرفته است.

انتقال انبار واحدهای شیمیایی ازتهران

همین چند هفته قبل بود که مدیر عامل شرکت سامان دهی صنایع و مشاغل شهری تهران از انتقال کامل واحدهای فروش مواد شیمیایی در محدوده منطقه ۱۲ خبر داد. اقدامی که به گفته «مفاخریان» به دلیل بافت فرسوده منطقه و میزان بالای تردد شهروندان در بازار انجام شده است  تا مانع از بروز حوادث جبران ناپذیر شود.

۲۲ مخزن  فراورده های  نفتی در بوشهر

شهرهای جنوبی کشور هم جزو نقاطی است که باید حساسیت بیشتری درباره آن ها داشت چرا که انبارها و مخازن حاوی مواد اشتعال زا در آن جا بیشتر است. به عنوان نمونه، آن طور که «سید علی اکبر فاطمی» نماینده مردم بوشهر در شورای عالی استان‌ها گفته است : «حدود ۲۲ مخزن نفت، بنزین و گازوئیل در شهر بوشهر وجود دارد که در کنار بافت مسکونی در حال فعالیت است و باید به ۱۰۰ کیلومتر دورتر از شهر منتقل شود. به گفته فاطمی، در صورت بروز حادثه، ۲۰۰ هزار نفر جمعیت ساکن در این شهر آسیب جدی خواهند دید و هزینه ایجاد شده از انفجار این مخازن، بیشتر از جابه جایی آن ها خواهد بود».