سُنّت و سنت‌گراها

از دیدگاه خردمندان، سنت و سنت‌گرایی به سه معنا است:

الف – به معنای سنت‌های رایج اجتماعی و مذهبی در میان عوام مردم، با بار معنایی مذموم، منفی و ضد تحول و توسعه؛ نیرویی است در  برابر خردمندی و عقلانیت و تفکر.  بهانه‌ای است برای رد هر نوع فکر جدیدِ تغییر دهنده‌ی الگوهای رفتاری ناکارآمد جامعه؛ الگوهایی که عوام و رهبرانشان از پدران خود به ارث برده‌اند.

ب – سنت خدا که ثابت است و تغییر و تحول پیدا نمی‌کند. و لن تجد لسنت الله تبدیلا و تحویلا. این سنت به معنای قوانین حاکم بر جهان و انسان است. جهان، منظم و قانون‌مند است و این نظم و قوانین حاکم بر جهان، ثابت و لایتغیر است. این حکم و قانون عام و جهانشمول، کل کائنات و هستی را در برمی‌گیرد که طبیعت و انسان و رفتارهای طبیعی او هم جزو این هستی است. برای رفتارهای طبیعی انسان، قانون‌مندی‌هایی وجود دارد که دانشمندان و عقلا و علم‌گرایان، این قانونمندی‌ها را کشف می‌کنند و به کار می‌بَرند.

ج- سنت و سیره‌ی پیامبر و معصومان علیهم السلام که بعد از قرآن، شامل گفتار، کردار و تقریر آن بزرگواران می شود.

نگاهی پژوهشی به افکار و رفتار بسیاری از سنت‌گرایان ما در طول زمان نشان داده که فکر و عمل بیشتر آن‌ها بر خلاف آنچه وانمود می‌شود غالبا با سنت به معنای اول، تناسب و تطبیق دارد و سنخیتی با سنت به مفهوم سنت الله و سنت الرسول (ب و ج) نداشته و ندارد.

۳۰ بهمن ۱۴۰۱