نرخ دلار چرا بالا رفت و چرا کمی افتاد؟

نرخ دلار در بازار آزاد در هفتمین روز اسفندماه رکورد تاریخی را در نوسان شکست و پس از عبور از مرز ۶۰ هزار تومان، مجددا به میانه کانال پنجاه هزار تومانی برگشت.

به گزارش ایران مامن، از دید بسیاری، این فراز و فرودها را می‌توان به سادگی با تمثیل «به مرگ گرفتن و به تب راضی شدن» تحلیل کرد یعنی این که دولت و بانک مرکزی به دلیل منافع تسعیر یا به عبارتی تبدیل دلار گران به ریال ضعیف، پشت این نوسانات قرار گرفته‌اند تا چاله‌های بودجه ۱۴۰۲ را پرکنند.

چرا دلار نمی‌ایستد؟

در این زمینه بسیاری از مردم و حتی تحلیلگران و فعالان اقتصادی می‌پرسند جز دولت چه نهادی در این کشور بیشترین حجم ارز را در دست و نبض آن را زیر شست دارد تا بتواند آن را بالا و پایین کند؟

به گفته «حسن راغفر» همه شرکت‌های بزرگ صادرکننده از رشد قیمت ارز در بازار منتفع می‌شوند. بر همین اساس آنها به دنبال رشد قیمت هستند. چه بسا در این شرایط برخی از نهادها نیز از این سیاست منتفع می‌شوند. در این بین یک سری از نهاد‌های سیاست‌ساز نیز منجر به ترغیب رشد قیمت می‌شوند. حتی شایعه رشد قیمت تا ۶۰ هزار تومان نیز از سوی برخی نهاد‌ها آب می‌خورد زیرا رشد قیمت ارز منجر به رشد قیمت یک سری کالاهای وارداتی پرفروش و مورد نیاز مردم مانند موبایل یا لوازم خانگی و حتی لوازم یدکی خودرو می‌شود.

در همین زمینه، روزنامه «اعتماد»، عقبگرد به سیاست‌ ارزی یک ماه پیش، خودداری صرافی‌ها از فروش ارز و بی‌برنامگی برای برونرفت از اوضاع کنونی را سه دلیل عمده جهش دلاری قلمداد کرده و می‌نویسد: همین دیروز بود که اعلام شد «گروه ویژه اقدام مالی» موسوم به FATF ایران را در فهرست سیاه خود نگه داشته است. از سوی دیگر مشکلاتی نیز با یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری ایران یعنی عراق به وجود آمده است. ایجاد محدودیت بر ورود دلار از عراق به ایران که توسط دولت امریکا انجام شده، روند تزریق دلار به ویژه به صورت اسکناس به بازار تشنه ایران را کند کرده است.

از سوی دیگر دولتی‌ها و منابع رسمی از واژگانی چون «تروریسم اقتصادی»، «جنگ ترکیبی»، «عملیات روانی» و … استفاده می‌کنند تا دلایل جهش ارزی را به تلاش‌های «دشمنان» نسبت دهند.

به نوشته «کیهان» دشمنان ایران وقتی نتوانستند از برنامه ناآرامی‌های اجتماعی به نتیجه برسند، برنامه دیگری را در دستور کار قرار دادند که این برنامه، تلاش برای جلوگیری از سوآپ ارز برای ایران بود.

دلار در میانه عرضه و تقاضا

نگاه دیگری هم وجود دارد که می‌گوید وضعیت بازار تابعی از شرایط عرضه و تقاضا است. «علی اکبر نیکو اقبال» کارشناس اقتصادی با اشاره به ناکارآمدی سامانه‌ای که بانک مرکزی در دومین روز اسفند ماه با عنوان مرکز مبادله ارز و طلا راه‌اندازی کرد اظهار داشت بانک مرکزی اعلام کرده که نرخ ارز در سامانه مبادلات ارزی واقعی است اما مردم توجهی به آن قیمت ندارند. تجربه نشان داده که نهادی که تأسیس شده برای روند کاهش کالایی موفق نبوده است و فقط کاهش و مدیریت تقاضا می‌تواند باعث کاهش نرخ ارز شود.

در این زمینه «کامران ندری» استاد دانشگاه امام صادق (ع) با اشاره به مشکلات ساختاری که پیش روی بانک مرکزی به عنوان نهاد «نرخ‌ساز» وجود دارد و مانع نرخ‌سازی مستقل این نهاد می‌شود می‌گوید: تقاضا برای ارز صرفاً محدود به تقاضا برای اقلام وارداتی نیست و بخشی از تقاضا به این مربوط می‌شود که عده‌ای می‌خواهند سرمایه خود را از ایران خارج کنند که گفته می‌شود این رقم بسیار قابل توجه است. بخشی دیگر از تقاضا برای ارز در ارتباط با سوداگری اتفاق می‌افتد یعنی افراد چون فکر می‌کنند که ارز افزایش پیدا می‌کند می‌خرند و تا برای آینده که افزایش قیمت پیدا کرد، بفروشند.

دلیل وضعیت الاکلنگی امروز

و اما درباره نوسانات امروز «ایرنا» نوشت: در حالی که در ساعت‌های ابتدایی آغاز مبادلات در در بازار غیررسمی دلار به رقم ۶۰ هزار تومان رسید، فرآیند مداخله بانک مرکزی باعث شد که قیمت دلار با عقب نشینی ۴ هزار تومانی در کانال ۵۶ هزار تومان قرار بگیرد.

به گزارش ایرنا، بانک مرکزی به منظور کاهش تقاضای کاذب بازارغیررسمی با استناد به دستور رئیس جمهور مبنی بر هماهنگی همه دستگاه‌ها با بانک مرکزی و همچنین عرضه مناسب ارز پتروشیمی ها در مرکز مبادله ارز، معادل ۷۰۰ میلیون دلار، درهم وارد بازار کرد و توانست علاوه بر عمق بخشی به بازار مرکز مبادله، جو افزایشی قیمت دلار دربازار غیررسمی را بشکند.

روایت «خبر آنلاین» اما متفاوت با خبرگزاری دولت است. به نوشته خبرآنلاین عصر روز گذشته بود که یک رسانه سوییسی خبر از همراهی عباس عراقچی گفتگو کننده ارشد ایران در دولت روحانی با امیرعبداللهیان در سفر ژنو داده بود. خبری که برای ریزش دلار ، بعضی از کانال‌های اعلام قیمت دلار در ساعات کاهشی شدن قیمت ها ادعا کردند ، پالس به بازار این شایعه بوده است. خبری که البته از سوی وزارت امورخارجه تکذیب شد.

با این حال همین خبر نادرست درباره برجام نشان داد که بازار به شدت تشنه یک خبر امیدوار کننده در حوزه سیاست خارجی است . کاربران شبکه های اجتماعی از جمله توئیتر نیز عمدتا با انتشار پست‌هایی بر این موضوع تاکید کردند که حتی جنازه و جسم بی جان برجام هم می تواند کارکند و چنین دستاوردی داشته باشد و بالتبع اگر اخباری واقعی از احیاء برجام برسد قطعا حرکت صعودی دلار سیر نزولی پیدا خواهد کرد.

این رسانه همچنین به نقل از «آلبرت بغزیان» کارشناس مسائل اقتصادی نوشته است: بازار تحت تاثیر شرایط مذاکرات بوده و هست، زمانی که مذاکرات آغاز می‌شود و پرونده آن باز است و فضا امیدوارکننده است، نرخ دلار در بازار آزاد یا ثابت بوده و یا کاهشی و به محض اینکه مذاکرات به بن‌بست می‌خورد، نرخ دلار شروع به افزایش می‌کند و هرگونه تهدیدات از سوی طرف غربی از جمله تهدیدات سپاه و یا هرگونه تنش ژئوپولیتیک از جمله پرتاب موشک، به روند افزایشی نرخ دلار شدت می‌بخشد.