«هکتیویسم»؛ از خاورمیانه تا شرق اروپا

فناوری‌های جدید آشکارا وارد فاز توسعه بدون توقف شده‌اند به ویژه در حوزه فناوری اطلاعات و فضای سایبری در عصر حاضر، همزمان با بهبود کیفیت زندگی بشر در عرصه‌های مختلف مشکلات متفاوت و جدیدی را نیز ایجاد شده ‌است. از جمله مهمترین این مشکلات که به ویژه در طول دو دهه گذشته و همزمان با توسعه روزافزون شبکه اینترنت گریبانگیر بسیاری از مشتریان این حوزه‌ از فناوری شده‌ مقوله‌ای به نام هکتیویسم است.

هکتیویسم به فعالیت غیرقانونی هکرهای سایبری علیه منافع مشتریان این حوزه شامل دولت‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌های خصوصی یا دولتی به منظور بهره‌برداری از این اقدامات در زمینه اهداف سیاسی یا اجتماعی مدنظر هکتیویست‌ها اطلاق می‌شود.

بر اساس تعاریف موجود، هکتیویسم یعنی اینکه هکر یا تیمی از هکرها با استفاده از تکنیک‌های هکینگ و البته از همه چیز مهمتر با داشتن دیدگاه‌های سیاسی خاص خود به وب سایت‌ها و مراکز دولتی کشورهای مختلف حمله می‌کنند و آن‌ها را تغییر چهره می‌دهند. این گونه تهاجمات سایبری معمولا به محل‌هایی انجام می‌شود که بازدیدهای عمومی زیادی دارند تا هکرها بتوانند اهداف و نیات خودشان را درون وب سایت سرور هک شده قرار بدهند.

به گزارش ایران مامن، تا سال گذشته هکتیویسم عمدتاً شامل فعالیت گروه‌هایی مانند آنانیموس بود که گروه‌هایی غیرمتمرکز و بدون ساختار متشکل از افراد ناشناس و با اهداف متنوع و غیرسازمان‌یافته بودند شناخته می‌شد تا اینکه در سال گذشته و به عنوان یکی از پیامدهای متعدد درگیری‌ها در اروپای شرقی و خاورمیانه برخی از گروه‌های هکتیویسم فعالیت‌های خود را در شکلی جدید و به صورت متمرکز افزایش‌داده و هکتیویسم را به عصر جدیدی وارد کردند.

اولین استفاده برجسته از هکتیویسم در زمان درگیری در طول جنگ کوزوو (۱۹۹۸-۱۹۹۹) رخ داد یعنی زمانی که بسیاری از گروه‌های فعال از اینترنت برای محکومیت اقدامات تهاجمی نیروهای یوگسلاوی و ناتو استفاده کردند.

در اوایل دهه ۲۰۰۰ نیز هکتیویست‌ها در درگیری‌هایی مانند جنگ‌های داخلی در سیرالئون و گرجستان، جنگ اریتره و اتیوپی، شورش در یمن و جنگ چچن به شهرت رسیدند. آنها همچنین در طول تهاجمات ایالات ‌متحده به افغانستان و عراق، قیام مقدونیه و جنگ در سوریه که صدها هزار غیرنظامی را مجبور به فرار برای نجات جان خود کرد، فعال بودند.

در سالیان اخیر خطوط بین هکتیویسم و سایر فعالیت‌های مخرب سایبری به طور فزاینده‌ای محو شده ‌است و هم‌اکنون هم گروه‌های مهم جنایی و هم گروه‌های تحت حمایت دولت‌ها به دنبال سود بردن از عملیات هکتیویستی و اعضای این گروه‌ها بوده‌اند.

بر اساس ادعای برخی از کارشناسان امنیت سایبری در حال حاضر نشانه‌های متعددی از حملات سایبری تحت حمایت دولت‌ها که تحت پوشش هکتیویسم انجام شده‌اند یا دولت‌هایی که به دنبال استفاده از عناصر هکتیویست زیرزمینی هستند شناسایی شده ‌است. همچنین از سویی دیگر افزایش روزافزون حجم حملات سایبری جنایتکارانه و در نتیجه ظهور گروه‌های جنایی اخاذ نیز باعث جذب اعضای گروه‌های هکتیویست با انگیزه‌های مالی به این گروه‌ها شده ‌است.

تغییرات جدید در شیوه هکتیویسم به صورت پنهانی در واقع از ۲ سال پیش در خاورمیانه آغاز شده است. بنا بر ادعای وبسایت «چک‌پوینت» در آن زمان با شروع فعالیت چندین گروه هکتیویست مانند «سایه سیاه» و «عصای موسی» که بر اساس روایت ضداسرائیلی تهران حملات متمرکزی را علیه رژیم صهیونیستی انجام ‌دادند این نوع از فعالیت‌های هکتیویستی آغاز شد و در مقابل این اقدامات نیز چندین گروه دیگر در خاورمیانه از جمله «گنجشک ‌درنده» با حمایت جریان ضدایرانی و با تمرکز بر حمله به اهدافی چون نهادهای رسمی و گروه‌های طرفدار ایران شروع به فعالیت کردند. بنا بر این گزارش اما دستورکار ژئوپلیتیکی که بسیج هکتیویسم توسط دولت‌ها را به وجود می‌آورد تنها به خاورمیانه محدود نشده بلکه اکنون بخش مهمی از جنگ روسیه و اوکراین به شمار می‌آید.