آخرین دیکتاتور اروپا در سراشیبی

بلاروس کشوری در اروپای شرقی است که برخی آن را به روسیه سفید می‌شناسند. یکی از آخرین بارهایی که نام بلاروس بسیار به گوش خورد اوایل گسترش کرونا در اروپا بود که «الکساندر لوکاشنکو» رئیس جمهوری این کشور اعلام کرد اعتقادی به این بیماری ندارد و نگرانی در این مورد بیهوده است.

لوکاشنکو البته اوایل ماه جاری اعلام کرد که به ویروس کرونا مبتلا شده است اما این بیماری در وی بدون نشانه است.

دردسرهای لوکاشنکو البته به کرونا محدود نماند. بیستم مردادماه با اعلام نتیجه اولیه انتخابات ریاست‌جمهوری در بلاروس که گویای پیروزی مجدد لوکاشنکو (با بیش از ۸۱ درصد آراء) بود، مخالفین وی به خیابان‌ها آمدند و اعتراضات به درگیری با نیرو‌های امنیتی و بازداشت عده زیادی انجامید. طبق داده‌های اولیه کمیته مرکزی انتخابات بلاروس، «سوتلانا تیخانوفسکایا» نامزد مخالفان تنها توانست ۸ درصد آرا را به‌دست آورد.

به گزارش ایران مامن، امروز چهارشنبه بیست و نهم مردادماه اتحادیه اروپا اعلام کرده نتیجه این انتخابات را به رسمیت نمی شناسد.

در عصر روسای جمهور اقتدارگرایی که در مسند قدرت هستند، رئیس‌جمهور الکساندر لوکاشنکو ناگهان ضعیف جلوه کرده است. دیگر آن قدرت و شوکت گذشته را ندارد. او بسیار ضعیف شده است. مردی که روزگاری خود را به شکل «مرد قوی»‌ می‌آراست، این بار تصمیم گرفته که خضوع پیشه کند.

به نوشته دنیای اقتصاد، لوکاشنکو با حضور در مقابل جمعیتی نه چندان بزرگ و متشکل از چند هزار نفرکه طبق گزارش‌ها اغلب با اتوبوس‌های ویژه به محل سخنرانی رئیس‌جمهور بلاروس آورده شده بودند، در سخنانی احساسی و بدون آنکه واقعا زانو بزند گفت: «برای اولین بار در زندگی‌ام در مقابل شما زانو می‌زنم». با تشدید اعتراضات علیه حکومت وی در روزهای اخیر، مردی که «آخرین دیکتاتور اروپا» نامیده می‌شود روز دوشنبه ۲۷ مردادماه ناامیدانه به سوی یکی از شرکت‌های تراکتورسازی دولتی رفت.

او امید داشت کارگران از او حمایت کنند اما به جای حمایت، از او با شعار «برو گمشو» استقبال شد.  «ایوان نچپورنکو» و «اندرو هیگینز» در گزارش ۱۷ آگوست برای نیویورک تایمز نوشتند، زمانی که لوکاشنکو در ۹ آگوست در یک انتخابات تقلبی آرای چشمگیری به دست آورد و پیروز شد، تعداد معدودی از رهبران قدرتمندتر از او محسوب می‌شدند.

لوکاشنکو سابق بر این مدیر یک مزرعه دولتی بود که به مدت ۲۶ سال بر تمام مقدرات بلاروس حاکم بود.

این حکمرانی هم با دستگاه‌های امنیتی وفادار، سرکوبگر و گسترده‌ای انجام شد که او به وجود آورده بود. در صحنه‌هایی که یادآور طغیان مردمی برای به زیر کشیدن نیکولای چائوشِسکو، دیکتاتور رومانی در سال ۱۹۸۹ بود، مینسک، پایتخت بلاروس، که دهه‌ها سکوت و نظمی مرگبار بر آن حاکم بود پرده‌های ترس را دریده و صدای خود را بلند کردند و یکصدا فریاد برآوردند: «دیکتاتور باید برود».

کشور کوچک بلاروس هم اکنون یکی از پرحادثه‌ترین هفته‌های تاریخ خود را می‌گذراند و طی روزها و هفته‌های اخیر شاهد زنجیره‌ای از رویدادهای غیرعادی بود:‌ انتخابات مناقشه برانگیز، سرکوب مایوس‌کننده، شواهدی مبنی بر وقوع شکنجه‌های وحشتناک، مبارزه متقابل به رهبری زنان، و اعتصاب سراسری عمده و… . «سرگئی دریلوسکی»، رهبر کمیته اعتصاب در کارخانه تراکتورسازی مینسک، می‌گوید: «هم‌اکنون تنها مساله مهم برای ما رئیس‌جمهور است».

او می‌گوید درخواست برای انتخابات، آزادی معترضانی که طی هفته گذشته دستگیر شده بودند و مطالبات دیگر و اقداماتی از این دست «همگی آخرین دست و پا زدن‌ها و تلاش‌های دیکتاتور برای ماندن در قدرت است».  پایگاه‌های سابق حمایتیِ لوکاشنکو مانند کارخانه‌ها و رسانه‌های دولتی به جمع معترضان پیوسته‌اند اما هنوز شکاف چندانی در میان نیروهای امنیتی دیده نشده است. اگرچه تعداد اندکی از آنها به مردم پیوسته‌اند اما هنوز آنگونه که مردم انتظار دارند، نیروهای امنیتی به خیل مردم نپیوسته‌اند. لوکاشنکو که از داخل ناامید شده دست به دامان پوتین شده و دو بار طی هفته اخیر با او تماس گرفته است.

پوتین که تمایلی ندارد بلاروس به سرنوشت اوکراین تبدیل شود و به مسیر غرب برود، همچنان مایل به حفظ لوکاشنکو در قدرت است. رویترز هم در گزارشی نوشت که رئیس‌جمهور بلاروس در یک عقب‌نشینی آشکار اعلام کرد که آماده برگزاری انتخابات مجدد و تسلیم قدرت پس از برگزاری یک رفراندوم قانون اساسی است؛ تلاشی که به گفته برخی برای آرام کردن موج اعتراضات مردمی و اعتصاب‌ها در کشور پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری صورت گرفته است. با این حال، او خطاب به کارگرانی که به دیدار آنها رفته بود تهدید را نیز چاشنی کلامش کرد و افزود: «ما انتخابات برگزار کردیم، برای برگزاری انتخابات تازه باید از روی نعش من رد شوید». رویترز می‌افزاید، او پیشنهاد تغییر قانون اساسی را داد؛ یک کوتاه آمدن آشکار که به نظر نمی‌رسد معترضانی را که خواهان رفتن او از قدرت هستند را راضی کند. او گفت: «ما تغییرات را به رفراندوم می‌گذاریم و من قدرت خود را تحویل خواهم داد اما نه تحت فشار یا به‌خاطر اعتراضات خیابانی». لوکاشنکو تاکید کرد: «بله! من قدیس نیستم شما روی خشن مرا نیز دیده‌اید. من جاودانه نیستم. اما اگر شما نخستین رئیس‌جمهوری را به پایین بکشید، به همراه آن کشورهای همسایه و همه چیز را به پایین کشیده‌اید». او افزود تسلیم فشارهای خیابانی نمی‌شود.

«نچپورنکو- هیگینز» همچنین در بخش دیگری از گزارش خود (مانند گزارش‌های رویترز و دیگر رسانه‌های خارجی) افزودند: دیکتاتور بلاروس می‌گوید پس از پذیرش یک قانون اساسی جدید، انتخابات جدید محتمل خواهد بود.

این گزارشگران می‌نویسند یک تفاوت در تظاهرات مردم بلاروس و مردم اوکراین وجود دارد: اینکه مردم بلاروس بر خلاف اوکراینی‌ها نه خواهان پیوستن به اتحادیه اروپا هستند و نه دست رد به سینه روسیه زده‌اند.

آنها بیرق قرمز و سفیدی را به اهتزاز درآورده‌اند که لوکاشنکو آن را کنار زده بود. همین پرچم اکنون نماد مخالفت در بلاروس است.

الجزیره نیز در گزارش دیروز سه‌شنبه به نقل از خبرگزاری بلاروسی «بلتا» نوشت که لوکاشنکو اعلام کرده مایل به تقسیم قدرت و تغییر قانون اساسی است اما این کار را زیر فشار معترضان انجام نخواهد داد. «استپ واسن» گزارشگر الجزیره هم نوشت: تغییر قانون اساسی که لوکاشنکو از آن دم می‌زند فرآیندی درازمدت است که می‌تواند سال‌ها به طول انجامد. این گزارشگر معتقد است که لوکاشنکو قصد دارد به توصیه کرملین «زمان بخرد» و به این وسیله معترضان را به آینده‌ای ارجاع دهد که تضمینی برای کناره‌گیری او نیست، از جمله اصلاح قانون اساسی. با این حال، به نظر می‌رسد اعتراضات آنقدر گسترده شده و شعارها آنقدر رادیکال شده که دیگر مجالی برای باقی ماندن دیکتاتور در قدرت نیست.

چنین است که سرگئی دریلوسکی می‌افزاید: «لوکاشنکو رئیس‌جمهور سابق است و باید برود». او می‌گوید: «سوتلانا تسیخانووسکایا» (رهبر مخالفان بلاروس و رقیب الکساندر لوکاشنکو در انتخابات ریاست‌جمهوری که مجبور به فرار به لیتوانی شده است) رئیس‌جمهور ماست. او مشروع است و منتخب مردم.»