خوداظهاری در مالیات جایگزین رصد تراکنش کارتخوان؟

اصناف پرجمعیت‌‌‌‌‌‌ترین قشر اقتصاد ایران هستند اما آمار مالیاتی که به دولت می‌دهند می‌گوید این گروه تنها اندکی بیش از ۵‌ درصد مالیات می‌دهند، یعنی نیمی از مالیات پرداختی کارمندان بخش‌خصوصی و دولتی؛ با این وجود اصناف به این میزان نیز معترضند و اصل اعتراض آنها به دریافت مالیات بر اساس تراکنش‌های دستگاه کارت‌خوان است که بنا به برخی یافته‌‌‌‌‌‌ها موجب افزایش تنها  یک‌درصدی مالیات این قشر شده‌است.

به گزارش «دنیای اقتصاد» از تبعات این مساله می‌توان به تغییر شکل مبادلات و زیرزمینی‌شدن آن با استفاده از رمزارزها، اجتناب از پذیرش کارت و تقاضا برای دریافت پول نقد یا روش کارت به‌کارت آنلاین از سوی واحدهای صنفی اشاره کرد. بسیاری از شهروندان تایید می‌کنند که در برخی واحدهای صنفی از آنها درخواست می‌شود به‌جای پرداخت از طریق کارت‌خوان از روش‌هایی دیگر استفاده کنند که در نمونه کارت به‌کارت‌کردن آنلاین هزینه تراکنش را به دوش خریدار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اندازد. این پدیده  را برخی قابل‌مقایسه با تجربه پزشکان و وکلا  می‌دانند که پیش از این استفاده از کارت‌خوان را به حداقل رسانده بودند.

در همین ارتباط، خبرگزاری «ایرنا» در گزارشی با عنوان «چرا طلافروش‌ها مالیات نمی‌دهند؟» تصریح داشته طلافروشی از مشاغلی است که به دلیل زرق و برق آن، بسیاری انتظار دارند مالیات سنگینی داشته باشد حال آن که بنابر اعلان رسمی، یک سوم کل واحدهای طلافروشی در کشور ما مالیات نمی‌پردازند.

به گفته سخنگوی سازمان امور مالیاتی،  ۴ هزار و ۶۰۰ واحد صنفی طلافروش بین صفر تا ۵ میلیون تومان و ۴ هزار و ۶۸۰ واحد نیز بین ۵ تا ۱۵ میلیون تومان مالیات پرداخت کرده‌اند؛ به عبارتی رقم پرداختی ۷۰ درصد از اعضای صنف طلا و جواهر کشور کمتر از ۱۵ میلیون تومان بوده است.

«مهدی موحدی بکنظر» افزوده است: برخی از واحدهای طلافروشی به جهت دریافت حق معامله، شماره‌ حسابی را به خریدار معرفی می‌کنند تا خریدار مبلغ را به‌صورت کارت به کارت بپردازد و به‌نوعی از مالیات درآمد خود فرار کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این طلافروشان نیز مانند برخی از پزشکان و وکلا، کارتخوان صنف‌های دیگر نظیر سوپرمارکت یا دست‌فروشان را تهیه کرده و به سبب مالیات کمتر، از آن بهره می‌برند.

در گزارش خبرگزاری ایرنا آمده است: واریز پول خرید طلا به حساب یا کارت مشتری‌های دیگر، نه تنها اسباب فرار مالیاتی طلافروشان را فراهم می‌کند، بلکه موجب می‌شود ۹درصد ارزش افزوده هم به جیب طلافروش برود تا در نهایت بخشی از آن به صورت علی الراس و به عنوان مالیات ستانده شود.

با همه این‌ها، «سیدابراهیم رئیسی» در سفر اخیر خود به خراسان‌جنوبی، درباره مالیات اصناف در جمع نخبگان این استان اظهار داشت: اخذ مالیات، بر اساس اعتماد به اصناف است. اظهار صنف تجاری برای دولت اعتمادآفرین است. به گفته رئیس‌جمهوری ملاک دولت کارت‌خوان واحد صنفی نیست بلکه اظهارنامه مالیاتی آن صنف است.

پیش از این، رئیس سابق اتاق اصناف به‌شدت به این مساله اعتراض کرده‌بود؛ اعتراضی که جایی پهلو به تهدید می‌زند؛ از جمله تهدید به افزایش قیمت خدمات و کالاها از سوی واحدهای صنفی.

در این باره «مهدی امیدوار» عضو هیات‌رئیسه اتاق اصناف در گفت‌وگو با دنیای‌اقتصاد در باب این موضوع اظهار داشته سخنان رئیس‌‌‌‌‌‌جمهور به‌عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور بازخورد مثبتی درمیان اصناف داشت، چراکه از اعتماد به اصناف در مالیات‌‌‌‌‌‌ستانی سخن به میان آمد، اما متاسفانه در بحث شفافیت در مالیات‌ستانی چندان اثرگذار نبود. ما به‌عنوان مجموعه اصناف، تمام آنچه را که داشتیم به‌صورت شفاف ارائه کردیم، اما در دفاتر امور مالیاتی به برخی نکات توجه نمی‌شود؛ از جمله بالا رفتن اجاره و دیگر هزینه‌های واحدهای صنفی.

به گزارش ایران مامن، خوداظهاری مالیاتی روشی مبتنی بر اعتماد است که در آن مودی درآمد سالانه خود را به سازمان مالیاتی اعلام می کند تا میزان مالیات مستقیمی که باید بپردازد مشخص شود. خوداظهاری مالیاتی از سال ۱۳۸۰ در قانون مالیات های مستقیم مورد استفاده قرار گرفته است.

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های پیش‌روی نظام مالیاتی، موضوع ارتقای فرهنگ مالیاتی است. در نظام مالیاتی کشور فرهنگ پرداخت مالیات به‌طورداوطلبانه براساس خوداظهاری پایین است؛ زیرا سیستم مالیاتی، کارساز و مؤثر نیست. شناخت و آگاهی نسبت به فرهنگ مالیاتی حاکم بر جامعه برای سیاستگذاران، تصمیم‌گیران و مدیران کشور در کار برنامه‌ریزی اهمیت زیادی دارد. وجود یک فرهنگ پیشروی مالیاتی کمک شایانی به توسعه اقتصادی کشور می‌کند؛ بنابراین لازم است عوامل مؤثر بر فرهنگ مالیاتی و ارتقای آن شناسایی شوند تا اقدامات مؤثری دراین‌باره انجام شود.