با افغان‌ها چه باید کرد؟

در میانه سال ۱۴۰۲، کمتر اتفاقی می‌تواند نگاه‌ها را از مساله حضور پرتعداد مهاجران افغانستانی در ایران بردارد و علاوه بر شبکه‌های اجتماعی و گفت‌وگوهای عمومی، بسیاری از رسانه‌ها هم در این باره می‌نویسند و هشدار می‌دهند از هر طیفی یا وابسته به هر جریانی.

در روزهایی که هیات نمایندگان طالبان به مناسبت هفته وحدت در تهران به سر می‌برد، روزنامه «کیهان» هم به جمع منتقدان بی‌سروسامانی حضور افغانستانی‌ها در ایران پیوسته و نوشته است: با توجه به استفاده قابل توجه مهاجرین افغان از منابع و یارانه‌های پنهان اعم از مواد غذایی و مسکن و حمل‌ونقل عمومی و بهداشت، لزوم کنترل ورود ایشان و ساماندهی اتباع قانونی ساکن کشورمان و همچنین اخراج مهاجرین غیرقانونی که در دو سال گذشته افزایش داشته است احساس می‌شود.

در سمت دیگر، روزنامه «جمهوری اسلامی» است که در مطلبی آورده است طالبان می‌گوید دو روزه اصفهان را فتح می‌کنیم و علی‌رغم امتیازات بیجایی که از ما گرفته‌اند، طلبکار هستند.

کار به مجلس هم کشیده و برخی نمایندگان هشدارهایی جدی را در این باره مطرح کرده‌اند. ادعای یک روزنامه‌نگار هم در روزهای اخیر بسیار خبرساز شد که «افغان ها قصد ورود به مجلس دارند و مدعی هستند ۴۰ کرسی برای آنهاست»

به گزارش «عصر ایران» درباره تعداد مهاجران افغان در ایران آمار مختلفی وجود دارد. در یک خبر رسمی گفته شده از ۳۰۰ زایمان یک بیمارستان فارس در سال ۱۴۰۱، ۲۹۷ مورد توسط افغان‌ها بوده! بعضی رسانه‌ها گفته‌اند ۹ میلیون افغان در ایران وجود دارد.  اگر این موضوع درست باشد به این معنا است که در ایران تقریبا از هر ۹ نفر یک نفر افغان است!

به گزارش ایران مامن، در میانه نظرهای متعارض که در یک سو نسبت به تبعات حضور افغان‌ها بشدت هشدار می‌دهد و گروهی که معتقدند این یک موج رسانه‌ای است که حتی ویدئوها و اخبار قدیمی را وایرال می‌کند، برخی کوشیده‌اند نظراتی منطقی و میانه ارائه دهند.

به نوشته یک کاربر مجازی، افغان‌ها معضل بزرگی برای کشور هستند چون ۸ میلیون بدون مدرک کار می‌کنند. هرچند سبب کاهش قیمت شده اند ولی مالیات نمی‌دهند و یارانه مصرف می‌کنند. احتمالا جرم و جنایت را بالا می‌برند و کم کم کنترلشان سخت می‌شود. با این حال نمی‌شود همه‌ را اخراج کرد چون افزایش قیمت در برخی چیزها را به همراه دارد چون کارگر کم است و همه می‌دانیم کارگر ایرانی کار بکن نیست. ساماندهی بهترین کار است چون کنترل می‌شوند. همچنین باید قوانینی گذاشت که در صورت ارتکاب به جرم، فقط اخراج یا زندانی نشوند که بروند و باز برگردند.

«جمیله کدیور» نماینده دوره ششم مجلس در یادداشتی در این باره نوشته است: دامن زدن به نگرش منفی نسبت به مهاجران در جامعه میزبان که در موج جدید مهاجرتی دو سال گذشته و ورود مهاجران تازه به عینه مشهود است، موجب تعمیم این نفرت پراکنی و هراس افکنی ها نسبت به کلیت جامعه مهاجران افغانستانی و تلقی آنها به‌عنوان معضلی امنیتی-اجتماعی و طرح مباحث بی پایه ای چون «ظهور اشرف افغان در آینده‌ای نه چندان دور» شده است.

به نوشته این فعال سیاسی اصلاح‌طلب، نگاه امنیتی دولتمردان به حوزه‌مهاجرت و بی برنامگی سیاستگذاران در ادغام و جذب و استفاده بهینه از نسل‌های مختلف مهاجرین که در ایران متولد شده و چندین دهه در ایران سکونت داشته اند، منجر به شکاف ایرانی- افغانی در جامعه شده است.

اخبار مرتبط:

کارت بانکی افغان‌ها چرا مسدود شد؟

آنچه رسانه‌ ها درباره مهاجران افغان به ما نمی‌ گویند

بختک حوادث مشهد روی سینه افغانستانی‌ها

«حشمت الله فلاحت پیشه» رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس دهم با اشاره به این که «بیش از یک و نیم میلیون نفر افغان با سابقه نظامی وارد ایران شده‌اند» در مصاحبه‌ای بیان داشته است: یک فساد سیستماتیک در عدم جلوگیری از ورود مهاجران به کشورمان وجود دارد. یعنی عده‌ای در ایران و افغانستان از انتقال این افراد به ایران سود می‌برند. مثلاً در خاک افغانستان برای ورود هر فرد و برای هر بار عبور ۵۰۰ دلار از او مطالبه می‌شود. این آمارها البته ممکن است در برخی موارد تفاوت‌هایی با یکدیگر داشته باشد اما می‌خواهم بگویم در ورود مهاجران غیرقانونی افغانستانی به ایران، مافیایی را تشکیل داده‌اند.

در یادداشتی از «محمد منصورنژاد» پژوهشگر سیاسی نیز می‌خوانیم: در اینکه کشور افغانستان، تا همین چند قرن اخیر، جزو ایران و خراسان بزرگ بود، هیچ تردیدی نیست و به همین جهت تعداد قابل توجهی از سرمایه های بزرگ فرهنگی ایرانی، مربوط به آن منطقه اند. مثلا اگر کسی بگوید که شاعر بزرگ؛ مولانای صاحب مثنوی، متولد «بلخ» در افغانستان (و مدفون در قونیه ترکیه)، ایرانی نیست، چه حسی به من وشما دست می دهد؟ (به این لیست اضافه شود ابوریحان بیرونی؛ ناصر خسرو؛ خواجه عبدالله انصاری؛ سنایی و…).

اتفاقا اهالی این کشور همسایه، از معدود مردمی هستند که هم زبانشان با ما یکی است؛ هم دین واحد داریم و بلکه فرهنگ ایران باستان و اساطیری کاملا مشترک داریم. (هر دو عضو «ایران فرهنگی» هستیم.) اما اتفاقاتی سیاسی، که پای استعمار نیز عمدتا در میان بود، این روح واحد را تبدیل به دو کالبد جدا از هم ساخت و سرنوشت مختلف برایشان رقم زد. به همین جهت وقتی افغانستانی ها روزگارشان تلخ می شود، طبعا به آغوش ایرانیان، یعنی هم گوشت و خون خویش، پناه می آوردند.

پس از اشغال اخیر کشور افغانستان بدست «طالبان»، بسیاری از شهروندان آن دیار به کشورهای دیگر، از جمله ایران پناه آوردند. این موج مهاجرت را می توان «موج سوم» مهاجرین نامید، که با دو موج قبلی، دست کم دو فرق دارد.

اول این که کسانی از دست طالبان گریختند که از پیشینه ضدطالبان خود در کشور افغانستان، هراسان بودند و یا نخبگان و سرمایه های انسانی که می دانستند زیر بیرق طالبان، تمام داشته های مادی و معنویشان می سوزد. به همین جهت در میان مهاجران افغانستانی چند دهه اخیر، مهاجران موج سوم، فرهیخته ترین (از استادان دانشگاه تا روزنامه نگار و فعال سیاسی و مدنی و….) بودند.

دوم این که باید گفت، در این آشفته بازار، طالبان و حتی «داعش» نیز در میان پناهجویان کشور همسایه به صورت ناشناس و اما سازماندهی شده وارد ایران شدند تا در مواقع مقتضی علیه منافع ایران عمل کنند.

نگارنده که با علاقه مسایل منطقه را رصد می کند، به قدرت رساندن طالبان بی هیچ مشکل و مانع جدی از سوی آمریکا، در دو سال اخیر را، خالی از زدوبند و معامله پشت پرده طالبان با آمریکا نمی داند. از همین رو از ابتدای حضور طالبان در افغانستان، این حاکمیت نامشروع را محکوم کرده است.

در این روزها هجمه سنگینی علیه مهاجران افغانستانی در فضای مجازی کشورمان به چشم می خورد؛ اما به ندرت کسی به نکاتی که در بالا اشاره شد، پرداختند و به جای فرهیخته بودن نخبگان به پخمگی  و درماندگی آنان اشاره شد و به جای نگاه امنیتی کلان و استراتژیک، به ناامنی های احتمالی موردی و کوچک پرداخته شد و گاه برای جوسازی از فایل های سالهای بسیار دور ( و حتی جعلی) هم استفاده شد و عوامل رسانه ای بیگانه نیز بدان دامن زدند.

به نظرم در پشت این فضای رسانه ای مبهم، دست هایی نهفته که منافعشان در حضور نیروهای کیفی افغانستانی و یا تعیین وضعیت جملگی آنان در ایران نیست.

در پاسخ به این پرسش که درباره مهاجران افغانستانی چه باید کرد سه نکته اهمیت دارد؛

اول: ملت ما سالهاست با افغانستانی هایی که اتفاقا مثل موج اخیر خیلی نخبه هم نبودند، نه تنها کنار آمده، بلکه در بخشی از اشتغالات یدی و فیزیکی همراه و شریک آنان بوده است. چه بسا افرادی که کل خانه و دارایی خویش را به امانت دست اینان سپرده و…. اگر کسانی از کشور همسایه  که چند نسل در ایران حضور دارند، در کشورهای دیگر بودند، اکنون «تابعیت» آن کشور بدانها تعلق می گرفت. چرا ایران باید همیشه ساز جدای از جهان برای خودش بزند؟ از میهمانان ما، آنانی که امتحان خویش را در  طول زمان طولانی پس دادند و علاقه ای به بازگشت به کشورشان هم ندارند، چرا جزیی از شهروندان کشورمان قلمداد نشوند که هم حقوق روشن داشته باشند و هم تکالیف شفاف و کاملا در مقابل کارهایشان پاسخگو باشند!

دوم:در تعیین تکلیف مهاجران موج سومی از کشور همسایه، هم باید سریعتر اقدام کرد تا هم نیروهای کیفی را کاملا از دست نداد و هم از حضور نیروهای با هویت مبهم جلوگیری کرده و امکان نظارت و کنترل مهاجرین بیشتر و شفافتر شود.

۳.ایرانیان به مهمان نوازی دیگران (چه رسد به همسایگان ما که از خود مایند) شهره اند. «سعدی» بزرگ در سرآغاز «بوستان» می گوید:

بزرگان مسافر بجان پرورند     که نام نکویی به عالم برند

تبه گردد آن مملکت عن قریب     کز او خاطر آزرده آید غریب

به همین جهات اکنون نیز لازم است مردم ضمن حفظ هوشیاری (به جهت معدود از افرادی که از آنان در داخل و خارج استفاده ابزاری می شود)، با صبوری و مدارا با هم کیشان و همزبانانشان رفتار کنند و اسیر بازی های رسانه های این و آن نشوند.

ممکن است از برخی از این مهمانان هم تخلفاتی سر بزند؛ ولی مگر ما خودمان معصوم هستیم؟ این اتفاقات برای مهاجران سراسر جهان هم وجود دارد و عمدتا با مهاجران (مثلا فرزندان خودمان در غرب) مدارا می کنند. لازم است با رازداری و برخورد اخلاقی و انسانی، به عنوان «بنی آدم»، مشکلات هم را حل کنیم و چون عضوی بدرد آید، دگر عضوها را قراری نماند!