لبنان؛ سه نعمت استقلال، آزادی و پیشرفت

بیست و دوم نوامبر سال ۱۹۴۳ میلادی را باید روز شکل گیری اراده سیاسی مسیحیان و مسلمانان لبنان برای رسیدن به سه نعمت استقلال، آزادی و پیشرفت به شمار آورد.

این دو طایفه هشتاد سال پیش در روزی مانند فردا پس از سالها مبارزه توانستند به دوران سرپرستی ۲۶ساله دولت فرانسه بر کشور خود پایان دهند و قدرت اراده و خواست خویش برای تعیین سرنوشت را به رخ بیگانگان بکشانند.

به همین مناسبت هر سال در چنین روزی مردم مناطق مختلف لبنان یعنی مسیحیان مارونی و مسلمانان اهل سنت ساکن بیروت، طرابلس و صیدا، شیعیان جنوب بیروت، بقاع و جنوب این کشور و دروزی های کوهستان نشین لبنان سالروز استقلال خود را جشن می گیرند.

مورخان نوشته اند که لبنان پیش از استقلال جزیی از منطقه شام و بخشی از امپراتوری عثمانی بود که در سال ۱۵۱۷ میلادی پس از جنگی خونین به همراه سوریه به تصرف ترک های عثمانی در آمد. در میانه ی جنگ اول جهانی، شریف حسین حاکم مکه درسال ۱۹۱۶ میلادی با مساعدت و هماهنگی دولت انگلیس استقلال منطقه شام را اعلام کرد.

وی اعراب را علیه ترک های عثمانی شوراند و بیت المقدس، مکه و مدینه را از دست سردمداران امپراتوری عثمانی خارج کرد و امیر فیصل بن حسین را به دمشق فرستاد تا تاسیس یک دولت عربی را در منطقه شام اعلام کند .

درسال ۱۹۱۷ پس از پایان جنگ اول جهانی و فروپاشی امپراتوری عثمانی، فرانسه و انگلیس طبق پیمان «سایکس – پیکو» منطقه شام را بین خود تقسیم کردند و فلسطین و اردن به انگلیس و سوریه و لبنان به فرانسه واگذار شد. سال های بعد اعراب این منطقه به ویژه لبنانی ها فهمیدند که وعده های متحدان از جمله انگلیس و فرانسه مبنی بر اعطای استقلال به آنها سرابی بیش نبوده است از این رو به مبارزه سیاسی روی آوردند.

در سال ۱۹۱۹ میلادی رییس جمهوری وقت فرانسه، ژنرال گورو را به عنوان حاکم نظامی لبنان به این مستعمره فرستاد و او از ابتدای ورودش جنبش های مردمی برای استقلال بویژه در منطقه جبل عامل به رهبری سید عبدالحسین شرف الدین را سرکوب کرد.

جبل عامل لبنان نخستین منطقه در شام بود که پرچم مبارزه برای کسب آزادی و استقلال را برافراشت و عبدالحسین شرف الدین از شخصیت های مسلمان است که با تداوم حضور نیروهای فرانسوی در خاک لبنان و منطقه جبل عامل مخالفت کرد.

پس از وی، دیگر رهبران و شخصیت های لبنانی از طایفه های مسیحی و دروزی مانند عادل عسیران، بشاره الخوری، صائب سلام، امیر مجید ارسلان و کمیل شمعون برای استقلال لبنان مبارزه کرده و به زندان افتادند .

در اثر این مبارزات بود که در سال ۱۹۲۶ میلادی مجلس تحت سرپرستی فرانسه متشکل از برخی سیاستمداران و صاحب منصبان لبنانی تشکیل شد و نخستین قانون اساسی این کشور را تدوین کرد.

در سال ۱۹۳۹ میلادی و با آغاز جنگ دوم جهانی، فرانسه این مجلس و نیز دولت آن را منحل کرد و حکومتی به نام «دبیرخانه امنیت همگانی» بر سر کار آورد و فرمانی برای جلوگیری از فعالیت احزاب سیاسی صادر کرد و رییسان و رهبران آنها را به زندان افکند. اما احزاب ملی و اسلامی و سازمان های کوچک و بزرگ سیاسی در جبهه ای به نام «کنگره ملی» متحد شدند و خواهان آزادی زندانیان سیاسی، بازگشایی مجلس نمایندگان، تعدیل قانون اساسی، لغو سرپرستی فرانسه و به رسمیت شناختن استقلال لبنان شدند.

اراده و مبارزه مردم لبنان و سازمان های اسلامی آن به رهبری  ریاض الصلح و احزاب مسیحی به رهبری بشاره الخوری با پشتیبانی ملت های مسلمان و عرب و نیروهای دموکراتیک منطقه و جهان همراه شد و فرانسه را ناگزیر کرد در برابر فشارهای خارجی و جنبش رهایی بخش داخلی واپس نشیند.

اراده سیاسی مسیحیان و مسلمانان لبنان در ۲۲ نوامبر ۱۹۴۳ میلادی به بار نشست، استقلال این کشور به طور رسمی مورد پذیرش جامعه ملل قرار گرفت و نیروهای فرانسه، لبنان را ترک کردند. بشاره الخوری به ریاست جمهوری و ریاض الصلح به نخست وزیری برگزیده شدند و دولت اقدامات خود را برای تثبیت استقلال و آزادی و پیشرفت لبنان آغاز کرد و دولت های بعدی در همین مسیر گام نهادند.

۳۰ آبان ۱۴۰۲