شراکت بانک‌ها با مال‌ها در «نان‌بُری» از خرده کاسب‌ها

فروشگاه‌های بزرگ یه به اصطلاح مال‌ها از «رفاه» و «افق کورش» و «هفت» گرفته تا «جانبو» و «شهروند» و … چند سالی است که با توسعه در شهرهای کوچک و بزرگ بخش عمده بازار اجناس سوپرمارکتی را در دست گرفته‌اند. اسامی که بعضی از آن‌ها ورای اقلام غذایی و بهداشتی و … کالاهای مربوط به لوازم خانگی را هم عرضه می‌کنند.

به گزارش ایران مامن، در ایران اولین فروشگاه زنجیره‌ای را برادران اخوان کاشانی با نام فروشگاه زنجیره‌ای «بزرگ ایران» در سال ۱۳۴۰ راه انداختند و ۸ سال بعد محمود خیامی و برادرش فروشگاه زنجیره‌ای «کورش» را تاسیس کردند.

اخیرا اما غول‌هایی مانند «شهر لوازم خانگی» و «سرای ایرانی» و زیر مجموعه‌هایشان «شهر فرش» و «آقای مبل» و … با تبلیغات گسترده و ایجاد امکان خرید قسطی، ته مانده مشتری‌های اصناف گوناگون را به سمت خود می‌کشند تا جایی که ایجاد کلاف ترافیکی منطقه ۱۵ تهران بخاطر سرای ایرانی پلیس راهور و شهرداری را به هم گره زده است.

با توجه به تورم موجود و کاهش قدرت خرید، امکان خرید نقدی در سطح لوازم خانگی دیگر تقریبا برای بسیاری از مردم وجود ندارد و این فروشگاه‌ها به گزینه ناگزیری برای مردم عادی تبدیل شده‌اند. این درحالی است که چنین مکانیزمی، سر و صدای کسب و کارهای خرده‌فروش لوازم خانگی را بلند کرده، چراکه آنها معتقدند امکان رقابت با چنین رانتی را ندارند.

تورم ۴۰درصدی، حفظ ارزش پول را سخت کرده است. در نتیحه پس‌انداز برای خرید نقدی هم ریسک را برای مردم زیاد می‌کند. از سوی دیگر، پروسه دریافت وام مانند گذشته نیست و شرایط دریافت وام برای انجام خرید نقدی سخت‌تر شده است. بنابراین حرکت به سوی ظهور فروشگاه‌های اقساطی، از فروشگاه‌های بزرگ‌مقیاس گرفته تا مغازه‌هایی که مشغول فروش قسطی هستند، بیش از پیش شدت گرفته است. این فروشگاه‌ها در ابتدا برای جذب مشتری، طرح فروش اقساطی بلندمدت را اجرا کرده و پس از آنکه با معضل دسته‌‌‌چک نداشتن بخش اعظمی از مردم مواجه شدند، با همکاری بانک‌ها دست به راه‌‌‌اندازی سیستمی زدند تا این معضل نیز برای آنها برطرف شود.

البته که چنین روشی می‌تواند بخش تولید را تحریک کند. اما کسب و کارهای خرد لوازم خانگی در معرض تعطیلی هستند و این موضوع را می‌توان از میزان هشدارهایی دید که در این باره داده می‌شود.

«اکبر پازوکی» رییس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی درخصوص تاثیر مجتمع‌های بزرگ لوازم خانگی بر کسادی خرده‌فروشی‌های کوچک محلی به «اعتماد» گفته است: متاسفانه با وجود آنکه بارها تاکید شده که بانک‌ها حق بنگاه‌داری ندارند اما همچنان به این مدل از فعالیت خود ادامه می‌دهند، صنف ما با ساخت فروشگاه‌های لوازم خانگی مشکلی ندارد اما با مدل فروش اقساطی این فروشگاه‌ها مشکل دارد.

پازوکی می‌افزاید: این مدل از فروش از زمان شیوع کرونا افزایش پیدا کرده است. به دلیل کاهش قدرت خرید مردم به نام قسطی فروشی شاهد سوءاستفاده‌هایی در این خصوص هستیم که با تبلیغات عوام‌فریبانه در رسانه ملی و بیلبوردهای شهری مردم را به سمت این فروشگاه‌های خاص هدایت می‌کنند و پول‌های کلانی هم از مردم می‌گیرند.

«آلبرت بغزیان» اقتصاددان هم با اشاره به سودجویی بانک‌ها از این شرایط می‌گوید: در هر محلی به جز مغازه‌های لوازم خانگی، فرش‌فروشی‌ها و بقالی‌ها و… هم هستند که مراجعه به این مغازه‌ها یا مجتمع‌های بزرگ دراختیار مصرف‌کننده است و این خرده‌فروشی‌ها هم اغلب تک‌فروشی می‌کنند اما اگر تعداد مشتری‌های‌شان کم باشد چاره‌ای جز تغییر محل کار یا حذف‌شان باقی نمی‌ماند و تنها راه این است که سهام فروشگاه‌ها را بخرند و در سود این فروشگاه‌ها سهیم بشوند.

در این زمینه یافته‌های پژوهش میدانی «هادی حدادی» پژوهشگر می‌گوید: با تاسیس هر فروشگاه زنجیره‌ای، تا شعاع پنج کیلومتری فعالیت اصناف خُرد تحت تاثیر قرار می‌گیرد و با کسادی مواجه می‌شود و مطابق آمارهای تجربی، تاسیس هر فروشگاه زنجیره‌ای می‌تواند باعث تعطیلی ۵۰ واحد خرده‌فروشی سنتی شود؛ تعطیلی‌ای که از نگاه بسیاری از کسبه مصداق نان‌بُری است.