در محاصره کیسه‌های پلاستیکی!

به مغازه‌دار می‌گویم پلاستیک لازم ندارم و این یک تکه پارچه را می‌توانم در کیسه‌ی خرید قبلی جا کنم. اخم‌هایش در هم می‌رود و می‌گوید: «امکان نداره خانم، این آرم ماست باید بگیرید دستتون تا برامون تبلیغ بشه!»

خانه‌ام پر از کیسه‌های پلاستیکی با کیفیتی است که نمی‌دانم قرار است کجا بروند. نه قابلیت تجزیه شدن در طبیعت را دارند و نه به هیچ درد دیگری می‌خورند. می‌دانم که فرایند بازیافت هم هزینه‌ها و فرایندهای خودش را دارد.

این وضعیت را که برای ما ایرانی‌ها عادی شده است، مقایسه می‌کنم با فرهنگ و زیست کشوری مثل کانادا. آنجا اصولا پلاستیک تولید و مصرف نمی‌شود. شما باید حتما با سبد پارچه‌ای خرید به فروشگاه‌ها بروید و اگر سبد خرید نداشته باشید ناچارخواهید شد بابت هر کیسه‌ی خرید چیزی حدود نیم تا یک دلار هزینه کنید. یعنی رسما نقره داغ می‌شوید اگر فراموش کنید کیسه‌ی خریدتان را با خود همراه ببرید!

سفره‌های پلاستیکی یک بار مصرف، کیسه فریزرها، پلاستیک‌هایی برای خرید سبزیجات و میوه‌ها عملا وجود ندارند یا بسیار محدود استفاده می‌شوند. از دیگر سو در ورودی هر خانه، مدرسه، دانشگاه یا فروشگاه؛ سطل‌های رنگی بزرگی برای تفکیک زباله وجود دارد. حتی وقتی یک قهوه سفارش می‌دهید با مشاهده رفتار عمومی یاد می‌گیرید که مثلا لیوان پلاستیکی را در یک سطل و کاغذ دور شیرینی و مقوا و چوب همزن را در سطل‌های دیگری بیاندازید. تفکیک زباله‌ در مبدا و کاملا داوطلبانه فرهنگ‌سازی شده است و مردم بدون هیچ‌گونه فشار خارجی اتوماتیک‌وار آن را انجام می‌دهند.

به این فکر می‌کنم که برای تولید این حجم از پلاستیک که شب عید، یا اصلا روزانه مصرف می‌کنیم؛ چقدر انرژی، نفت، مواد اولیه و سرمایه هدر رفته است و محیط زیست قرار است تا کجا تاوان بی‌مبالاتی ما را بدهد. آیا اساسا برای کسی اهمیت دارد؟ آیا بعد از اینکه مقوله محیط زیست را وارد کتاب‌های درسی کردیم، ساز و کارهای اجتماعی و شهری لازم برای اهمیت دادن واقعی به آن را هم طراحی کرده‌ایم؟ آیا مسوولان درک و دانش درستی از این مساله دارند و یا آنقدر که به چیزهای دیگر اهمیت می‌دهند، محیط زیست هم دغدغه‌شان به حساب می‌آید یا نه. آیا قرار است ایران تا چند سال آینده به برهوتی خشک، پر از پلاستیک و زباله تبدیل شود؟

این‌ها را از خود می‌پرسم و کیسه‌های کوچکتر را مچاله می‌کنم تا توی کیسه‌های بزرگتر جا کنم و بعد همه را با هم دم در بگذارم!

✍? کوثر شیخ نحدی