اسب زین‌شده یا تیرخورده؟

کلیدواژه «اسب زین شده» و اطلاق آن به وضعیتی که دولت چهاردهم از سیزدهم تحویل می‌گیرد، این روزها در کنار موضوع انتصاب‌های دقیقه نودی در دولت موضوع جدال‌های سیاسی-رسانه‌ای قرار گرفته است.

و اما شروع ماجرای اسب زین شده برمی‌گردد به گزارش روز هجدهم تیرماه «کیهان» که نوشت: دولت چهاردهم در حالی سکان اداره کشور را به دست می‌گیرد که وضعیت کشور در مقایسه با شرایط اسفناکی که در مرداد ۱۴۰۰ به دولت سیزدهم تحویل داده شد تغییرات مثبت بسیار زیادی داشته است.

در بخشی از این گزارش مفصل آمده است: همه به یاد دارند که رئیسی در شرایطی کار ریاست جمهوری را شروع کرد که دولت با مشکل پرداخت حقوق، انبارهای تقریباً خالی از کالاهای اساسی، خزانه منفی، کسری بودجه ۴۸۰ هزار میلیارد تومانی، نرخ تورم بیش از ۶۰ درصدی، قطعی مکرر برق و صف ارزاق و ده‌ها مشکل ریز و درشت اقتصادی مواجه بود اما در طول نزدیک به دو سال و ۱۰ ماه، تقریباً همه شاخص‌های کلان، مثبت شده یا مثل بخش نفت، جهش کرده است.

پس از این گزارش بود که رسانه‌های عمدتا اصلاح‌طلب با انتقاد از این تعبیر، اسب زین شده مورد نظر کیهان را «میدان مین»، «زمین سوخته» و … توصیف کردند.

در واکنشی پینگ‌پونگی، کیهان در گزارشی با عنوان «اسب زین‌شده چرا مدعیان اصلاحات را به هم ریخت؟!» آورد: گزارش مستند کیهان با عنوان «اسب زین‌شده زیر پای دولت چهاردهم؛ آنچه شهید رئیسی به پزشکیان تحویل می‌دهد» در دو روز اخیر، اردوگاه مدعیان اصلاحات را به هم ریخت، دلیل اصلی این عصبانیت آنان، بیان واقعیت‌های مستدل و مستند آنچه دولت سیزدهم به دولت بعد تحویل می‌دهد برای ثبت در تاریخ و جلوگیری از بهانه‌گیری‌های پیشینی آنان در قبال ناکارآمدی احتمالی‌شان است.

این ماجرا البته ادامه‌دار شده و رسانه‌های رقیب نیز هر کدام از زاویه خود به تشریح شرایط پرداخته‌اند. به گزارش «سازندگی» رسانه‌های اصولگرا بلافاصله پس از پیروزی سیدابراهیم رئیسی در انتخابات سال ۱۴۰۰ از بدهی بسیار بزرگی سخن گفتند که از دولت حسن روحانی به جا مانده است اما آنچه این روزها مطرح می‌شود، بسیار بزرگ‌تر از چیزی است که اقتصاددانان تصور می‌کردند.

مرتبط:

اقتصاد در ۱۴۰۳؛ حال را دریاب

جیب مردم؛ دقیق‌ترین دماسنج اقتصادی

به نوشته این روزنامه کارگزارانی، برخی گزارش‌های خوش‌بینانه نشان می‌دهد که دولت مسعود پزشکیان بیش از ۷۷۵ هزار میلیارد تومان بدهی از دولت سیدابراهیم رئیسی به ارث برده است. استناد ناظران به گزارش اخیر وزارت امور اقتصادی و دارایی است که میزان تعهدات ایجاد شده ناشی از فروش اوراق مالی در دولت سیزدهم را برای سال‌های آتی با ارزش اسمی ۷۷۵ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان معادل ۵.۵ درصد تولید ناخالص داخلی به قیمت‌های جاری سال ۱۴۰۲ است. این در حالی است که دولت سیزدهم برای کمک به کسری بودجه در سه سال گذشته بسیاری از دارایی‌ها و اندوخته‌های کشور را واگذار کرده و حتی از دارایی‌های بنیاد برکت و ستاد اجرایی هم بهره برده است. همچنین بیش از۵۰ درصد بدهی به بانک‌ها در سه سال گذشته ایجاد شده که به این ارقام باید بدهی دولت به بانک‌ها و شرکت‌های دارای زیان سنواتی که بالغ بر ده‌ها هزار میلیارد تومان است نیز افزوده شود.

در بخشی دیگر از این گزارش می‌خوانیم: دولت سیزدهم برای تأمین کسری بودجه به جای کاهش هزینه‌ها و تعدیل بودجه گروه‌های حامی خود به تشدید فشارهای مالیاتی متمایل شد و در حالی ‌که هر لحظه در اقتصاد ایران صدها میلیارد تومان رانت جا‌به‌جا می‌شد و با هر تصمیم سیاستگذار، افراد و گروه‌های خاص ثروت‌های افسانه‌ای به جیب می‌زدند.

«هم میهن» دیگر روزنامه این طیف در گزارش خود نوشت: تلاش جریان تندرو این است که با این فرار رو به جلو، توقعات را از دولت بالا ببرند تا زمینه برای سنگ‌اندازی‌های بعدی فراهم باشد.

هم میهن در مصاحبه با «سیدحمید حسینی» فعال و تحلیلگر اقتصادی درباره گزاره تحویل اسب زین‌شده به دولت چهاردهم نوشت: شرایط امروز با زمانی که آقای دکتر روحانی دولت را با وجود شرایط کرونا و حضور ترامپ در قدرت تحویل مرحوم رئیسی داد، فرقی نکرده است. تنها اتفاق مثبتی که شاهدش بودیم، این بود که قراردادهایی که برای بازگرداندن تولید ما به سه میلیون و پانصد هزار بشکه نفت بود، احیا شد. پیش از این به‌خاطر تشدید تحریم‌ها و شرایط کرونا و تاثیر آن بر بازار انرژی، مجبور شدیم که بخشی از چاه‌های نفت را تعطیل کنیم. پیش از این دوران تا ۲.۵ میلیون بشکه نفت می‌فروختیم. دولت سیزدهم توانست میزان تولید را بالا ببرد.

این کارشناس اقتصادی در جای دیگری از این مصاحبه عنوان داشته «صادقانه بگوییم، وعده‌های اشتغال، مسکن و ساماندهی بورس که داده شده بود، تحقق پیدا نکرد. بورس در این سال‌ها بدترین وضعیت را داشته است. نه‌تنها بهبود پیدا نکرد، بلکه دچار ریزش شد. هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند که در حال حاضر بخش‌های مختلف اقتصاد کشور، رونق دارد. بخش خودرو، مسکن و صنعت دچار رکود است. موجودی کالاهای بخش‌های صنعتی به ۶۰ درصد و میزان تولید به ۴۲ درصد رسیده است. در بخش برق، دچار ناترازی هستیم.»

«مرتضی افقه» نیز در گفت‌وگو با «آرمان امروز» اظهار داشته تنها چیزی که روی آن مانور می دهند رشد اقتصادی است که آن نیز به دلیل رشد منفی پیش از آن بود و از سال ۹۹ رشد ۴ درصدی آغاز شده بود و در دولت سیزدهم ادامه پیدا کرد. همچنین بدهی های دولتی هم نگاه کنیم بسیار افزایش پیدا کرده است. دولت سیزدهم چون مدعی بود که می‌تواند بدون رفع تحریم‌ها مشکلات را حل کند، قاعدتاً نباید به سمت استفاده از اوراق می‌رفت. اینکه رقم بدهی به ۸۳۰ همت رسیده، نشان می‌دهد وعده‌های اقتصادی و سیاست خارجی دولت رئیسی به نتیجه نرسیده است. این دولت نتوانست با گرایش به سمت شرق تحریم‌ها را خنثی کند و دولت را بدهکار‌تر کرد.

این اقتصاددان درباره کارنامه دولت سیزدهم در زمینه مهار تورم و ریزش بهای ریال عنوان داشت: دولت سیزدهم از ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ با روی کار آمدن خود، کنترل تورم افسارگسیخته دهه ۹۰ را در دستور کار قرار داد. از زمان آغاز به کار ابراهیم رئیسی در پاستور، سیاست فشار انقباضی از سوی دولت بر بخش پولی و مالی اعمال شد. به‌طوری که با وجود رشد ۲۰برابری قیمت دلار در دهه ۹۰، این دولت سعی داشت تا با کنترل نقدینگی و محدود کردن رشد آن در کانال ۲۵ درصد، بازار ارز و کالا را کم‌نوسان‌تر کند. با این حال، طی سه سال دولت رئیسی و از شروع سال ۱۴۰۰، قیمت ارز حدوداً ۱۵۰ درصد رشد کرد. پس از آن در تابستان ۱۴۰۲، ۵۰ روز قیمت ارز زیر ۵۰ هزار تومان حفظ شد. اما سرنوشت آن همچنان مبهم است.

با توجه به این مجادله رسانه‌ای انتظار می‌رود طی روزهای پیش رو که هنوز دولت چهاردهم کار خود را آغاز نکرده همچنان جدال بر سر شاخص‌ها و کارنامه اقتصادی دولت‌های یازدهم تا سیزدهم ادامه یابد.