اندر احوالات ذائقه‌ی هنری

لابد شما هم داستان آن دباغ بیچاره را شنیده‌اید که چون شامه‌‌اش به بوی مدفوع عادت کرده بود هنگام گذر از بازار عطر فروشان از هوش رفت.  مولانا هفتصد سال قبل به این نکته اشاره فرموده که ذائقه‌ی بشر تربیت‌پذیر است. انسان حتی به بوی گند مدفوع هم عادت می‌کند و برایش خوشایند‌تر از بوی عطر و مُشک می‌شود.

انسان تربیت نشده نمی‌تواند زیبایی و شکوه نُت‌های یک موسیقی فاخر را درک کند، او به گنداب بسنده خواهد کرد. او نمی‌تواند شکوه و مفهوم نهفته در پس یک تابلوی هنری یا یک نمایش زیبا را دریابد. او در خوانش یک شعر، متن یا کتاب خوب نیز گزینشی حداقلی دارد.

اما پرسش اساسی این است که این ارتقا ذائقه_ که مترادف است با تکامل یافتگی تمدن‌ها_ در کجا باید رخ دهد؟ اگر از نقش راندم خانواده‌ها در تربیت ذائقه‌ی روحی فرزندانشان بگذریم مهمترین مکان برای پرورش کودکان، مدرسه است.

با کمال تعجب در مدارس ما،موسیقی آموزش داده نمی‌شود، هیچ خبری از نمایش هنر در والاترین و دل‌انگیز‌ترین وجوهش نیست. تئاتر و فیلم دیدن و تحلیل فیلم جایگاهی ندارد. پس چرا شگفت زده می‌شویم از وجود نسلی که به گنداب روی آورده‌اند؟ استعداد این نسل منحصرا صرف محفوضات ریاضی و فیزیک و چگونگی بستن و باز کردن اسلحه شده است.

نسل‌هایی که گوش و هوش موسیقیایی‌شان به بهانه‌های مختلف پرورش داده نشده است، شادی را نیاموخته و تجربه نکرده‌اند، و تمامی مبادی شادمانی بر رویشان بسته شده است؛ ناگزیر به در دسترس‌ترین نوایی که اندک شوقی را برانگیزد می‌آویزند.

به عنوان یک مادر و معلم نگران این حجم از انتخاب گنداب هستم. اگر یک روز (در جهانی موازی) وزیر آموزش‌و‌پرورش می‌شدم، قبل از هر کاری “آموختن زیبایی” را در همه مدارس اجباری می‌کردم. زیبایی را دیدن، زیبایی را شنیدن و زیبایی را خواندن نیازمند آموزش است نه دستور و فرمایش.