ناتو و مهلکه جنگ‌های جدید

حجم و شدت حملات دیجیتال به کشورهای اروپایی و نیز اهدافی در آمریکا طی سال‌های اخیر به شکلی بوده که مقابله سایبری با تهدیدات جاری و آینده را به یکی از اصلی‌ترین سرفصل‌های اجلاس ناتو مبدل ساخته است.

اعضای پیمان آتلانتیک شمالی سال ۲۰۰۲ در نشست پراگ از  لزوم تقویت خود در مقابل حملات سایبری سخن گفتند و در سال ۲۰۰۸ نیز اعضای این سازمان استراتژی «دفاع در برابر حملات سایبری» را امضاء کردند.

در سال ۲۰۱۴ ، متحدین ناتو دفاع سایبری را به‌عنوان بخشی از «دفاع مشترک» پذیرفتند و ماده پنج این پیمان امنیت دسته‌جمعی را  به حملات سایبری نیز تسری دادند. براساس ماده پنج این پیمان، اعضای ناتو حمله نظامی علیه متحدان خود در اروپا یا آمریکای شمالی را حمله به تمامی کشورهای عضو تلقی و با آن مقابله می‌کنند.

کشورهای عضو ناتو در اجلاس سران ورشو در سال  ۲۰۱۶ فضای سایبری را نیز در کنار حریم هوایی، زمینی و دریایی به حریم عملیاتی خود اضافه کردند و متعهد شدند توانایی‌های دفاع سایبری خود را بهبود بخشند.

ناتو همچنین در سال ۲۰۱۸ با تأسیس «مرکز عملیات سایبری» آماده سازی تیم «واکنش سریع سایبری» برای ارائه ۲۴ ساعته کمک‌های لازم به اعضای خود را در صورت بروز حملات سایبری در دستور کار خود قرار داد.

در زمان حمله سایبری گسترده به آمریکا در دسامبر ۲۰۲۰ از طریق نرم افزارهای شرکت «سولارویندز»، مقامات ناتو از آماده‌باش ۲۴ ساعته تیم سایبری برای کمک به متحدان ناتو در مرکز عملیات فضای مجازی این سازمان خبر دادند و اعلام کردند که شبکه‌های ناتو در خارج از ایالات‌متحده در کشورهایی نظیر بلژیک، انگلیس، کانادا، اسرائیل، مکزیک، اسپانیا و امارات تحت تأثیر این حمله سایبری بوده اند.

بررسی سیاست دفاع سایبری ناتو در اجلاس اخیر این سازمان در ۱۴ ژوئن سال ۲۰۲۱ نیز  نشان‌دهنده این موضوع است که آمریکا مهار حملات سایبری روسیه و چین را به عنوان یکی از ارکان اصلی سیاست سایبری خود قرار داده است.

در این اجلاس ضمن تأکید کشورهای عضو بر تشدید حملات سایبری در سراسر جهان و پیچیده شدن عملیات‌های سایبری، موضوعاتی نظیر سیاست سایبری جدید و مسائل زیرساختی، نرم افزاری و تبادل داده بین کشورهای عضو مورد بحث و تبادل‌نظر قرار گرفت. به باور کارشناسان و ناظران سیاسی، «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا در استراتژی سایبری خود تلاش دارد با طرح مفهوم « اتحاد دموکراسی ها» کشورهای متحد واشنگتن را هر چه بیشتر به استراتژی سایبری خود نزدیک کند و آن‌ها علیه قدرت سایبری کشورهای اقتدارگرایی نظیر روسیه و چین متحد کند. «لوید آستین» وزیر دفاع آمریکا در اوایل ماه ژوئن تأکید کرده بود بازدارندگی و دفاع وظیفه شماره یک ناتو است و تحقق این بازدارندگی در مقابل فعالیت های سایبری بی ثبات کننده و مخرب به اتحاد نیاز دارد.

فرماندهی دفاع سایبری ناتو مستقر در شهر «مونس» بلژیک از تیم‌های نسبتاً کوچکی تشکیل شده است و با وجود اینکه کشورهای عضو ناتو به توافق رسیده اند حمله سایبری به هر یک از آن‌ها می تواند باعث استناد به ماده پنج پیمان شود؛  بااین‌حال گفته می شود  ناتو رسماً توانایی حمله سایبری را  ندارد.

بااین‌حال اخیراً «ینس استولتنبرگ» دبیر کل ناتو ضمن اشاره به روند تصاعدی حملات سایبری علیه کشورهای عضو این پیمان، اظهار داشته هر گونه حمله سایبری به اعضای ناتو می تواند پاسخی نظامی را از سوی هم‌پیمانان آن کشور به دنبال داشته باشد.

استولتنبرگ در گفتگویی به خبرنگار بی بی سی گفته است در وضعیت فعلی یک حمله سایبری می تواند به اندازه حمله نظامی یا هر نوع حمله دیگر به اعضای ناتو، خطرناک و مخرب باشد. ازاین‌رو دبیرکل ناتو ضمن اشاره به ماده پنج این پیمان مدعی شد هر گونه حمله به یکی از اعضای ناتو به منزله حمله به همگی کشورهای حاضر در این پیمان تلقی می‌شود؛ بنابراین اعضای این پیمان دفاعی و نظامی می توانند از طریق هوایی، دریایی، زمینی و سایبری، به حملات سایبری پاسخ دهند.

گفتنی است آژانس امنیت سایبری اتحادیه اروپا چندی پیش مدعی شده بود که در سال گذشته میلادی ۳۰۴ حمله سایبری بزرگ علیه بخش های حیاتی اتحادیه اروپا انجام شده است. در سال ۲۰۱۹ این تعداد ۱۴۶ مورد بوده است. حملات به بیمارستان ها و شبکه های خدمات درمانی ۴۷ درصد افزایش یافته است و شبکه هکرها تلاش دارند با حمله به این بخش ها به اهداف مالی خود دست پیدا کنند.

ینس استولتنبرگ همچنین در پایان اجلاس سران ناتو در ژوئن سال جاری، فضا (آسمان) و عرصه سایبری را به‌عنوان دو حوزه جدید در دکترین دفاعی ناتو معرفی کرده و از اصطکاک با چین در فضای سایبری، در آفریقا و در جنوبگان ابراز نگرانی کرد.

استولتنبرگ همچنین درزمینهٔ قدرت اقتصادی، نظامی و دریایی چین و دسترسی این کشور به فناوری‌های جدید مانند سلاح های خودکار و مجهز به تشخیص چهره اذعان داشت که این تحولات می تواند تصورات موجود از جنگ ها را تغییر دهد. دبیر کل ناتو تأکید کرد که  حتی قدرت‌های بزرگی نظیر آمریکا نیز می داند که برای رقابت با چین به ۲۹ کشور هم‌پیمان دیگر نیاز دارد.

سازمان آتلانتیک شمالی موسوم به ناتو متشکل از ۳۰ کشور اروپایی و آمریکایی است. آلبانی، بلژیک، بلغارستان، کرواسی، جمهوری چک، دانمارک، استونی، فرانسه، آلمان، یونان، مجارستان، ایسلند، ایتالیا، لتونی، لیتوانی، لوکزامبورگ، مونته‌نگرو، مقدونیه، هلند، نروژ، لهستان، پرتغال، رومانی، اسلواکی، اسلوونی، اسپانیا، ترکیه، بریتانیا، کانادا و آمریکا کشورهای عضو ناتو هستند.