سلبریتی با قمه

چند هفته پیش و در کوران جابجایی‌های مستاجران اخباری منتشر شد مبنی بر اینکه گاه از اوباش در فرایند ساخت‌وساز شهری یا تخلیه خانه‌ها از مستاجران استفاده می‌شود؛ مورد دوم تحت عنوان استخدام «شرخر» برای تخلیه خانه‌ها بازتاب زیادی در رسانه‌ها یافت و حتی یکی از روزنامه‌ها به طنز پیشنهاد داد مستاجران هم مقابل شرخر مالکان شرخر استخدام کنند.

به گزارش ایران مامن، در مورد ساخت‌وسازهای شهری هم «مهدی اقراریان» عضو شورای شهر تهران حدود ۲ ماه پیش اظهار داشت: برخی از ساختمان‌های غیرمجاز دارای شبکه اراذل و اوباش سازمان‌یافته هستند که گاه نیروی انتظامی اعلام می‌کند زورش به آنها نمی‌رسد.

لباس رنگارنگ اوباش

علاوه بر این‌ها و در جریان عزاداری ماه محرم برخی در فضای مجازی از تجربیات خود درباره مواجهه با اوباش‌گری در قامت عزاداران امام حسین (ع) نوشتند تا معلوم شود این پدیده چقدر می‌تواند رنگ و لباس‌های متعددی پیدا کند.

همچنان که آسیب‌های ناشی از اوباش‌گری متعدد است، انواع برخورد‌ها با این پدیده نیز شکل و شمایل گوناگونی دارد. مهرماه پارسال فردی را با عنوان شرور منطقه مشیریه تهران در خیابان در انظار عمومی گرداندند. در شهریورماه سال گذشته هم بحث اراذل‌گردانی در محله استخر تهرانپارس جهت «عبرت آموزی» دیگر اشرار اتفاق افتاد.

این در حالی است که برخی می‌گویند این قبیل رفتارها تاثیر معکوس دارد و باید فرهنگی و ریشه‌ای عمل کرد. گروهی از خلل‌های قضایی و قانونی در برخورد با این افراد می‌گویند. تعدادی پیشنهاد می‌دهد به جای زندان فرستادن و در انظار چرخاندن باید مایملک اشرار را مصادره کرد و آن‌ها را به خاک سیاه نشاند. تعدادی هم بر رسانه‌ها مثل صداوسیما و شبکه نمایش خانگی می‌تازند که از دید آنان یاغی‌گری را ترویج می‌کنند.

اوباش، اشتهار به هر طریق را دوست دارند

«محسن مسعودیان» جامعه‌شناس و مدرس دانشگاه در این باره به ایرنا می‌گوید: اوباش، در پی اثبات خویشتن به گروه‌های همسالان و همالانشان هستند. آنها می‌خواهند حضور خویش را مهم جلوه دهند. برخی از نوجوانان و جوانان برای پیوستن به گروه‌های دوستی، می‌بایست خود را شبیه به افراد آن گروه سازند یا رفتارهایی را که ایشان انجام می‌دهند انجام دهند. رفتارهای کجروانه و انحرافی اوباش‌گری عموما تقلیدی است که از سوی رهبران گروه‌ها صورت می‌گیرد. آلبرت بندورا در سال ۱۹۶۱ نظریه تقلید را مطرح کرد و گفت افرادی که شاهد انواع خشونت باشند، آن پرخاشگری را در تقابل با دیگران تکرار خواهند کرد. این تقلید صرفا از طریق مشاهده مستقیم رفتار نیست، بلکه می‌تواند از طریق دیدن فیلم و یا حتی شنیدن خاطرات و داستان هم در مغز افراد اثر کند.

به گفته مسعودیان با پیشرفت ابزارهای تکنولوژی و افزایش شبکه‌های اجتماعی مجازی و دسترسی آسان به آن‌ها، افراد برای دیده شدنِ بیشتر، دست به اقدامات عجیبی می‌زنند تا مخاطبان زیادی را تحت تاثیر خود قرار دهند. اوباش، اشتهار به هر طریق را دوست دارند و به همین دلیل حاضرند خود را بدنام کنند تا دیده شوند.

اوباشگری در فقیر و غنی

به باور مسعودیان، متغیرهای اجتماعی-اقتصادی مانند درآمد، فقر و طبقه بر شکل‌گیری رفتارهای انحرافی و اوباش‌گری تاثیرگذار است. افراد ثروتمند نیز برای قدرت‌نمایی میان رقبا، از اوباش‌گری استفاده می‌کنند. آن ها از این طریق قدرت خود را به رخ رقبایشان می‌کشند. رابرت مرتون معتقد است که اوباش‌گری و بی‌هنجاری فقط مخصوص یک طبقه نیست، بلکه طبقات محروم و ثروتمند هر دو می‌توانند در اوباش‌گری نقش داشته باشند.

پدیده‌ای که در محلات ضعیف بیشتر نمود دارد

«ستار پروین» عضو هیات علمی گروه مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی در خصوص علل رفتارهای اوباش‌گرایانه در سطح جامعه اظهار می‌دارد:  برخی که در محلات فقیر و فرودست رشد می‌کنند، عمدتا با این ذهنیت بزرگ می‌شوند که چیزی برای از دست دادن ندارند و با دست زدن به رفتارهای خشن که موسوم به اوباش‌گری است به وضعیت فرودستی و فرومایگی خود در جامعه واکنش نشان می‌دهند. در این محلات معمولا جوانان با ناامیدی دست و پنجه نرم می‌کنند و احساس بیگانگی نسبت به جامعه همنوا دارند. بی دلیل نیست که این گونه رفتارها در محلات محروم شهری شکل می‌گیرد.

چطور می‌شود از اوباش‌گری در محلات کاست

به گفته مسعودیان، در سطح خرد، خانواده‌ها باید صحبت‌های فرزندانشان را فعالانه بشنوند، برایشان ارزش قائل شوند، آنها را مهم جلوه دهند، آن‌ها را به راحتی مورد قضاوت قرار ندهند، روابط عاطفی با آن‌ها را تقویت کنند و خود را به مثابه یک جوان با مقتضیات امروز بپندارند. دوم در سطح کلان؛ دولت‌ها باید در آموزه‌های مدارس تجدیدنظر کنند، مسیرهای درست پیشرفت و دیده‌شدن را به دانش‌آموزان معرفی کنند.

پروین نیز به راهکارهایی در این زمینه اشاره کرده و می‌گوید: مهمترین مساله رسیدگی به مناطق فرودست و محروم شهری است. اگر بخواهیم به این پدیده به صورت ریشه‌ای مواجه شویم باید از نابرابری‌های شهری و اجتماعی بکاهیم و خدمات بیشتری به مردم مناطق فقیرنشین ارائه بدهیم.همچنین بحث‌های سیاستگذاری فرهنگی در این محلات باید به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد.

به گفته پروین مساله دوم به حضور خانواده‌ها و مدارس و کارآمدی آنها برمی‌گردد. در برخی محلات معمولا نهادهای اجتماعی جامعه‌پذیری کارایی و اثرگذاری خود را از دست داده‌اند و ما با اختلال جامعه‌پذیری در این محلات مواجهیم.