روایت‌های آزار

کمتر از یک ماه از زمانی که طناز ضیایی در صفحه اینستاگرامش مدعی شد سال گذشته توسط عده ای دزدیده شده می‌گذرد؛ ادعایی که سبب شد موجی از افشاگری ها درباره آزار جنسی در فضای مجازی شکل گیرد .

طناز ضیایی اعلام کرده بود بعد از ماجرای ربایش به شکایت اقدام کرده است؛ شکایتی که در پرونده ای مشترک با ۴۰ زن دیگر بررسی شده است. بر اساس ادعای طناز ضیایی زن ها هدف ضرب و شتم و ضربات چاقو و بعضی ها مورد تجاوز قرار گرفته بودند.

پیگیری‌های ایران مامن، برای گفت و گو با این زن جوان در جهت شفاف‌سازی واقعه مورد ادعا بی‌نتیجه ماند .

پس از این این ماجرا بود که ویدیوئی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد که در آن دختری جوان به ماجرای دزدیده شدن خود توسط یکی از راننده‌های تپسی اشاره می‌کرد و مدعی بود با آن که سه روز از این ماجرا گذشته اما راننده هنوز دستگیر نشده و ممکن است مسافران دیگری را سوار ‌کند.

پریا رحمتی در این ویدئوی ۱۰ دقیقه‌ای که آن را در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرده توضیح می‌دهد که عصر چهارشنبه  ۱۵ مرداد ماه توسط یکی از رانندگان (سفیران) تپسی دزدیده شده و راننده نیز در حالت طبیعی نبوده است.

دختر جوان در این ویدئو شماره تلفن و پلاک خودروی راننده تپسی را هم رسانه‌ای کرد و گفت: «خودروهای اینترنتی قابل‌اعتماد نیستند. چون این مجموعه‌ها در مواقع اضطراری هیچ کاری نمی‌توانند بکنند. امیدوارم این اتفاق دیگر برای هیچ کس نیفتد و خواهش می‌کنم این ویدئو را به اشتراک بگذارید تا دختر دیگری قربانی نشود. من برادرم را داشتم، من شانس آوردم و توانستم از آن ماشین فرار کنم. اگر یک دقیقه بیشتر در آن ماشین می‌ماندم، معلوم نبود که چه اتفاقی برای من بیفتد.»

در این میان شرکت تپسی، برخی حرف‌های دختر جوان را رد کرده و می‌گوید پیگیری‌های امنیت تپسی بوده که باعث شده راننده خودرو را متوقف کند و این خانم پیاده شود  مسئولان تپسی می‌گوید: «الان مشغول انجام تحقیقات تکمیلی از سمت مسافران سفیر و همکاری با پلیس هستیم تا جزئیات و ابعاد کامل ماجرا روشن شود تا براساس آن اقدامات بعدی را انجام دهیم.»

این پایان ماجرا نبود. با انتشار یک گزارش از آزار جنسی خبرنگاران زنی که در راستای انجام فعالیت حرفه ای خود مورد آزار جنسی قرار گرفته بودند، هشتگ آزار جنسی در فضای مجازی داغ و روایت ها بیشتر شد .

زنان بسیاری از آزار جنسی گفتند؛ یک خبرنگار زن از آزار جنسی توسط  یک هنرمند مشهور هنرهای تجسمی گفت و روایت های مشابه ای زیر پست او منتشر شد؛ روایت های آزار از معلمهای کنکور ، دبیران روزنامه ها ، مجری مشهور تلویزیون ، بازیگر پرکار سینما، اهالی تئاتر و …. بیشتر از هزار توییت را در زمان کمی منتشر کرد اما در بین اینها عکس یکی از دانشجویان سابق دانشگاه تهران که اکنون فعال حوزه گردشگری است بیشتر دیده شد.

روایت ده سال آزار دانشجویان دختر پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران به راه افتاده که گویا مسئولان دانشگاه تهران هم قول پیگیری و بررسی اتفاقات صورت گرفته و انتقال موضوع به قوه قضاییه را داده اند.

داستان تجاوز سریالی به دختران و زنان، اکنون به قلب پایتخت و دانشجویان دانشگاه تهران رسیده و به نظر می رسد که باید از جنبه های مختلفی مورد واکاوی قرار بگیرد. داستان، آشنا و تکراری است. پسری با چرب زبانی، راه اندازی کانال در تلگرام و اینستاگرام و رایزنی با دختران مختلف و برگزاری تورهای گردشگری و ایرانگردی، دختران دانشجو را اغفال کرده و آنها را برای نوشیدنی الکلی، به خانه اش دعوت می کرده و پس از مست کردن آن ها و بیهوش شدن قربانی، به آن ها تجاوز می کرده است.

تجاوز سریالی به ده ها دانشجوی دختر دانشگاه تهران، حرف و حدیث ها را درباره بند ت ماده ۲۲۴ قانون مجازات اسلامی که درباره تعریف تجاوز جنسی است افزایش داده است. تجاوز جنسی در فقه و قوانین کیفری ایران، با تشدید مجازات همراه است.

بعضی هم می گویند او متجاوز نیست. چون دختران با اطلاع و آگاهی به شکارگاه او رفته اند و پس از طرح دوستی که مشخص نیست چه مدتی به طول انجامیده، با وی ارتباط داشتند و اکنون که تجاوز، ترند شده، ابراز انزجار می کنند.

بعضی ها هم معقدند که چرا دختران قربانی تجاوز این مرد، تاکنون سکوت کرده اند؟ آیا از چیزی وحشت داشته اند؟ بسیاری این سوال را مطرح می کنند که قربانیان پس از سالها سکوت چرا اکنون که سخن گفته اند به قانون متوسل نشده اند و در فضای مجازی دنبال احقاق حق هستند .

این اولین بار نیست که درباره آزار جنسی با محوریت افراد مشهور بحث می شود. بارها چند نفر از زنان بازیگر کشورمان نسبت به درخواست‌هایی مبتنی بر رابطه جنسی در عرصه فیلمسازی اعتراض کردند و گفتند فرصت‌های شغلی مناسب در اختیارشان قرار داده نمی‌شود. در عرصه ورزش هم شاهد چنین اتفاق‌هایی هستیم که تعرض‌های کلامی یا جنسی علیه زنان اتفاق می‌افتد اما اعتراض سازمان‌یافته‌ای تاکنون شکل نگرفته است. شاید هم آزار جنسی در حال اتفاق افتادن است ولی اصلا افراد نمی‌دانند که چنین موضوعی آزار محسوب می‌شود و کسی اجازه ندارد چنین رفتاری با آنها داشته باشد.

وکلا معتقدند  خلاء ساز و کار قانونی خودش از عوامل تشدیدکننده این موضوع است. حتی یکی از موانع پیش رو در رسیدگی به جرایم علیه منافی عفت، بحث محرمانه بودن تحقیقات مربوط به آن است.

برابر ماده ۱۰۲ اصلاحی قانون آیین دادرسی کیفری؛ انجام هرگونه تعقیب و تحقیق در جرایم منافی عفت ممنوع است و پرسش از هیچ فردی در این خصوص جایز نیست، مگر در موارد مقرر در این ماده و طبق تبصره ذیل آن نیز در صورت عدم وجود شاکی در این جرائم و قصد متهم برای اقرار، قاضی او را به پوشاندن جرم و عدم اقرار توصیه می‌کند! از این رو، با توجه به لزوم منع تحقیق در جرائم منافی عفت، این سئوال مطرح است که مقام قضایی چطور باید به موضوع رسیدگی کند و چطور می‌توان بدون دانستن دلایل، آن را اثبات کرد؟

ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی بحث رابطه نامشروع بین زن و مرد را جرم‌انگاری کرده که به معنای رابطه بین زن و مردی است که فاقد علقه زوجیت باشند. این رابطه را نمی‌توان مبتنی بر خشونت دانست و نمی‌توان به آن مصداق تجاوز به عنف یا آزار جنسی داد چون ناشی از اراده آزاد مرد و زن در این رابطه است، اما قسمت اخیر این ماده، ناظر به خشونت علیه زیان‌دیده ناشی از اکراه اوست که بار اثباتی آن بر عهده کسی است که مدعی است به او تعرض شده؛ اما در صورت عدم امکان اثبات این ادعا، ممکن است از حیث افتراء یا قذف، تحت شکایت و تعقیب قانونی قرار بگیرد.

علاوه بر این، موضوع جرائم علیه اشخاص و اطفال در فصل شانزدهم قانون مجازات اسلامی مقرر شده و موضوع قتل، سقط جنین و قتل مرتبط با زنای مربوطه مانند ترتیب قانونی مربوط به بزه زنای به عنف در مواد متعدد آن قانون مقرر شده و فاقد جرم انگاری نسبت به آنها از حیث خشونت علیه زنان یا آزار جنسی آنها است.

بنابراین، ساز و کار حقوقی مناسبی در حمایت از قربانی آزار جنسی، به طور خاص، مبتنی بر جرم‌انگاری و مجازات مقرر نبوده و منطبق با مصادیق خشونت علیه زنان و آزار جنسی آنها نیست. ضمن این که ساز و کار تعقیب، پرهزینه و زمان‌بر است یا با بازخوردهای اجتماعی، خانوادگی و فرهنگی متعدد همراه می‌شود و ممکن است بازدارنده باشد و زنان زیان‌دیده از آزار جنسی را به سکوت و عدم تعقیب آن هدایت کند. شاید همین موانع قانونی سبب شده بسیاری فضای مجازی رابه جای مراجعه به قانون انتخاب کنند .

گزارش از طاهره ریاحی

بیشتر بخوانید:

آنچه باید درباره آزار جنسی بدانیم

آزار جنسی نمی‌دیدند اگر …