بازار داغ لباس‌های ممنوعه به خاطر فقر یا فرهنگ برند-تاناکوراپوشی؟

افت سطع معشیتی اقشار متوسط و پایین جامعه موازی با گرانی پوشاک نو، بازار فروش‌ لباس‌های‌ دست‌ دوم‌ خارجی‌ را در فروشگاه‌هایی‌ که به «تاناکورا» معروف شده داغ کرده است. تعداد این‌ فروشگاه‌ها در شهرهای‌ بزرگ‌ به خصوص تهران‌ در حال‌ افزایش‌ است‌. در مناطق‌ مختلف‌ پایتخت مخصوصا قسمت‌های‌ کمتر برخوردار، تاناکوراها بیشتر به چشم می‌آیند. غیر از این و همچنان که اشاره شد یکی از عواملی که موجب استقبال بعضی از مردم از این فروشگاه‌ها می‌شود، تقلا برای پوشیدن لباس‌های برند خارجی است یعنی در واقع «پز عالی با جیب خالی».

البته این وضعیت مختص تهران نیست و از چهارراه رسولی زاهدان در جنوب شرق تا بازار بزرگ مهاباد در شمال غرب کشور، تاناکورا رونق زیادی دارد؛ اکنون خیلی از مشتری‌های تاناکورا نمی‌دانند نام این بازار  از مجموعه تلویزیونی و نوستالژی «سال‌های دور از خانه» در دهه۶۰ می‌آید که زندگی سخت دختر ژاپنی «اوشین تاناکورا» را روایت می‌کرد.

به گزارش روزنامه «قدس» محله نارمک، در منطقه۸ تهران، خیابان آیت از چهارراه سرسبز تا کمی پایین‌تر از میدان هفت‌حوض بورس تجاری و خرید شرق تهران است. بازاری که از صبح تا نیمه‌های شب شلوغ است. تا پیش از شیوع کرونا فقط یک مغازه تاناکورایی در میان مراکز تجاری این محله فعالیت می‌کرد، اما حالا تعدادشان به بیشتر از انگشتان دو دست می‌رسد. در یکی از این فروشگاه‌ها با مساحتی حدود ۱۰۰متر همه‌جور لباس؛ بلوز، بارانی، پالتو و کاپشن را روی رگال‌ها آویخته‌اند و در قفسه‌ها هم انواع و اقسام کفش، کیف، عینک و ادکن چیده‌اند.

از چرایی خرید و استفاده از البسه دست دوم که می‌پرسیم، برخلاف تصور مادر حاضر به پاسخ نمی‌شود اما دخترش می‌گوید: چرایی ندارد؛ پدرم کارگر بازنشسته است و با چندرغاز حقوق بازنشستگی نمی‌تواند تمام هزینه‌های زندگی را تأمین کند. بنابراین چاره‌ای نیست. وقتی یک کاپشن تولید داخل آن هم با کیفیت بسیار پایین و دوختی خیلی معمولی زیر یک میلیون تومان در بازار پیدا نمی‌شود باید چکار کرد. به هرحال به پدر و مادرم افتخار می‌کنم که شرافتمندانه هزینه‌های زندگی من و دو برادرم را تأمین می‌کنند اما خدا از آن‌هایی که حق ما و امثال ما را مثل آب می‌خورند، نگذرد.

وقتی از خانم جوان در خصوص چرایی خریدش سوال می‌شود با اکراه می‌گوید: برندهای معروف، خوش‌دوخت و خوش‌فرم هستند و هر آدمی دوست دارد آن‌ها را توی کمدش داشته باشد و به وقتش استفاده کند. من از بچگی لباس‌های مارک می‌پوشیدم و همه دوستان و بستگانم این موضوع را می‌دانند اما چند سالی می‌شود قیمت آن‌ها در بازارهای ما سر به فلک گذاشته است. بنابراین چون نمی‌توانم مثل گذشته از بوتیک‌ها چنین لباس‌هایی خریداری کنم از دست دوم‌فروشی‌ها تهیه‌شان می‌کنم. البته سعی می‌کنم از لباس‌ها استوک انتخاب کنم که قبلاً استفاده نشده‌اند، بلکه به دلیل فروش نرفتن در انبارها مانده‌اند. به هرحال لباس مارک به ویژه اگر استوک باشد با یک‌بار شست‌وشو و اتو شدن، نونوار می‌شود و کسی هم تشخیص نمی‌دهد نو نیست و با هزینه نه چندان بالا هم‌ برند می‌پوشم و هم  در میان اطرافیان حفظ پرستیژ می‌کنم.

مدیر فروشگاه تاناکورایی هم نظر خود را دارد: گرانی‌ها همه را بیچاره کرده است. یکی را که تا چند سال پیش حداقل می‌توانست سالی یک دو دست لباس نو برای زن و بچه‌اش تأمین کند راهی فروشگاه‌های تاناکورایی کرده و یکی مثل من را هم که قبلاً لباس‌های نو دست اول می‌فروختم، دست‌دوم‌فروش کرده است. من و بعضی از همکارانم وقتی دیدیم قدرت خرید مردم به‌شدت افت کرده مجبور شدیم مغازه‌های خود را به تاناکورایی تبدیل کنیم تا حداقل برای مدتی دیگر سرپا بمانیم تا ببینیم فردا چه می‌شود.

وی در خصوص قیمت لباس‌های تاناکورایی هم می‌گوید: خیلی از مردم تصور می‌کنند همه لباس‌هایی تاناکورایی، قبلاً استفاده شده‌اند در حالی که این‌طور نیست. فقط بخشی از آن‌ها دست‌دوم هستند که معمولاً به صورت قاچاق از مرزهای غربی و شرقی وارد کشور می‌شوند، اما بخشی دیگر لباس‌های استوک یا ته مانده انبارها هستند که کاملاً سالم و با کیفیت هستند و فقط به‌موقع به فروش نرسیده‌اند. به همین خاطر به صورت لنجی و قانونی وارد کشور می‌شوند و هیچ مشکلی هم ندارند و قیمت آن‌ها هم به نسبت مشابه‌شان حداقل سه برابر کمتر است. این نوع لباس‌ها هم دیگر چندان ارزان محسوب نمی‌شوند و برای خانوارهایی که درآمد مالی ۸-۷ میلیون تومانی در ماه دارند گران محسوب می‌شوند. به همین خاطر شاهد کم شدن مشتری‌ هستیم.

«نیره توکلی» جامعه‌شناس با اشاره به اینکه افراد دهک‌های پایین جامعه همواره از لباس‌های دست‌دوم استفاده می‌کنند، به خبرنگار قدس می‌گوید: الان هم اگر به ظاهر مردم نگاه کنیم، نمی‌توان گفت فقیر شده‌اند. خوشبختانه مردم هنوز با کفش‌های پاره و لباس‌های پاره در خیابان‌ها دیده نمی‌شوند. یعنی آن‌قدر رفاه در سال‌های گذشته به‌ویژه برای طبقه متوسط جامعه ایجاد شده که هنوز نمی‌توان رابطه مستقیمی بین فقر و پدیده گرایش به استفاده از لباس‌های تاناکورایی در کشور برقرار کرد.

در همین ارتباط، «بهاره خلیلی فرد» محقق حوزه‌ی مد پایدار در گفت‌وگو با خبرنگار «انصاف نیوز» اظهار می‌دارد: در دنیای فشن موضوعی به اسم فشن پایدار داریم که یکی از راه‌کارهای آن رو آوردن به اجناس دست دوم است، به این دلیل که هر آنجه بتواند باعث پایین آوردن مصرف انرژی شود، بسیار توصیه می‌شود اما با این وجود من به شدت با تاناکوراها مخالف هستم چون تجارت دست دوم به شرطی توصیه می‌شود که محلی باشد، حتی کشورهای افریقایی اجازه‌ی ورود این محصولات از کشورهای دیگر به خاک خود را نمی‌دهند چون بر این باورند که تجارت کشورشان را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

این محقق وجود پوشاک بی‌نام و نشان را یکی از علت‌های آسیب به محیط زیست می‌داند و بر این باور است که اصلی‌ترین ضرر را اجناس بی‌نام و نشان وارد می‌کنند که با کیفیت جنس پایین، مواد ارزان به سرعت این اجناس بی‌کیفیت وارد کشورهای مختلف می‌شوند که آلودگی‌های زیاد حمل و نقلی به همراه خود دارند.

این در حالی است که اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک اعلام کرده فروش پوشاک تاناکورا به دلیل مسائل بهداشتی و قاچاق بودن این نوع پوشاک، ممنوع است و با این نوع فروشگاه‌ها برخورد می‌شود. دو سال پیش عضو این اتحادیه در گفت‌وگو با «ایسنا» تأکید کرده بود، فروش پوشاک تاناکورا به طور کلی در کشور ممنوع است و اتحادیه در هر نقطه‌ای با این نوع فروشگاه‌ها برخورد می‌کند و آن را پلمب می‌کند. او همچنین گفته بود پوشاک تاناکورا در کشور طرفدار زیادی ندارد و علت ممنوعیت فروش پوشاک تاناکورا، مسائل بهداشتی و قاچاق بودن این نوع پوشاک است؛ چرا که این لباس‌ها استاندارد ندارد و نظارتی بر وضعیت آنها انجام نمی‌شود و حتی ممکن است منجر به آسیب جسمانی شود.