دین و ملی گرایی در ایران و اسرائیل

پایان سال گذشته دوست دانشمند و ارجمندم جناب دکتر علی اکبر کمالی اردکانی کتاب مهم ترجمه شده به وسیله ی خود با عنوان «دین و ملی گرایی» اثر کریستوفر سوپر و جویل فیتزر را به من و چند نفر از دیگر دوستانش اهدا کرد.

در این کتاب وزین، موضوع ها و نظریه هایی درباره ی دین و ملی گرایی در ایران، اسرائیل، آمریکا، یونان، مالزی، اروگوئه، هند و تهدیدها و فرصت ها در مسیر ملی گرایی، بررسی و در ۳۵۵ صفحه توسط نشر کویر منتشر شده است.

فصل دین و ملی گرایی در ایران از تقابل تا تعامل و فصل ملی گراییِ بی ثبات در اسرائیل را که به حوزه ی مطالعاتی و پژوهشگری ام مربوط و مرتبط بود، به دقت خواندم و سه نکته ی ارزنده ی زیر در صفحات این دو فصل را پسندیدم.

الف- «ملی گرایی در ایران بیشتر ملی گرایی مدنی (در مقابل ملی گرایی ایدئولوژیک) بوده است. اگر نیک نگریسته شود ایرانی ها حتی در این مورد کوتاهی های بسیاری داشته اند از جمله بسیاری از دانشمندان ایرانی و آثارشان هنوز چندان شناخته شده نیستند و طی دهه های اخیر بسیاری از آثار تاریخی و باستانی به مخروبه تبدیل شده یا از بین رفته اند و سنت های ارزشمند قدیمی ایرانی، رنگ باخته اند» (صفحه ۳۰). «ملی گرایی مدنی عبارت است از مجموعه ای از تفکرات، نگرش ها و گرایش های همدلانه ی فراگیر ملی نسبت به ملیت ایرانی، زبان و ادبیات فارسی، فرهنگ و تمدن ایرانی و مفاخر ایران باستان، که مجموع این ها منبعی برای اتحاد و انسجام ملی، فداکاری در راه میهن و رشد و پیشرفت کشور است» (ص ۲۹).

ب – «دین در اسرائیل با چالش هایی از طرف جناح چپ، هم یهودی و هم اعراب و هم دُروزی، روبروست که به طور کلی، ملی گرایی سکولار را ترجیح می دهند؛ ملی گرایی که هرگونه ارتباط با دین یهود را قطع کند. (اما) دست راستی ها خواهان ملی گرایی دینی هستند» (ص ۱۶۸).

ج – مقام های دست راستی اسرائیل از جمله مناخیم بگین در نخستین سخنرانی خود به عنوان نخست وزیر در سال ۱۹۷۷ میلادی گفت که «مردم یهودی دارای حق غیرقابل انکار، تاریخی و ابدی بر سرزمین اسرائیل {فلسطین} هستند… و هیچ گاه هیچ عملی قانونی تر از شهرک نشینی یهودیان در سراسر ارض اسرائیل {فلسطین} نبوده؛ مقدس برای مردم یهودی، اعطا شده از سوی خدا و آزاد شده و بازسازی شده توسط مردم شجاع. شهرک نشینی یهودی در ارض اسرائیل {فلسطین)یک حق و یک وظیفه است».

۱۰ سال بعد، اسحاق شامیر دیگر نخست وزیر راست گرای حزب لیکود اسرائیل در سال ۱۹۸۷ اشاره کرد که «برای زنده ماندن به عنوان یک ملت، ما باید به تاریخ، فرهنگ، سنت ها، ارزش ها و میراث یهودیمان پایبند باشیم».

همچنین بنیامین نتانیاهو نخست وزیر تندرو از جناح راست اسرائیل در سال ۲۰۱۳ اظهار داشت «من فکر می کنم که در این ۶۵ سال موجودیت اسرائیل اثبات کرده ایم که ما استثنایی هستیم و باید با حفظ بنیان های مذهبی خودمان به این امر ادامه دهیم…» او ۲ سال بعد ادعا کرد که «مبنا برای صلح بین اسرائیل و فلسطینیان، در درجه نخست شناسایی دولت – ملت یهودی و شناسایی دولت یهودی است» ( ص ۱۸۸ و ۱۸۹)

بند ج آشکارا افکار و برنامه های توسعه طلبانه ی مقام های رژیم صهیونیستی برای اشغال کامل سرزمین فلسطین از آغاز تا امروز را نشان می دهد.